Dễ – khó thị trường nội địa

“Sân chơi” an toàn

Theo Cục Chế biến Nông lâm Thủy sản và Nghề muối, những năm qua, giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam luôn đứng đầu trong khối nông, lâm, ngư nghiệp (25%) và đứng thứ 4 thế giới về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Sản phẩm thủy sản Việt Nam đã có mặt và đứng vững tại 164 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Tuy nhiên, ngay tại “sân nhà” với gần 90 triệu dân với mức tiêu thụ thủy sản lên đến 27 kg/người/năm, các doanh nghiệp lại bỏ ngỏ cung ứng. Chỉ khi khủng khoảng tài chính toàn cầu và suy giảm kinh tế xảy ra, thị trường xuất khẩu thu hẹp, hàng rào kỹ thật ngày càng nhiều… các doanh nghiệp mới chú trọng tới thị trường nội địa – đây không chỉ là “căn cứ” an toàn cho doanh nghiệp Việt Nam khi gặp “bão” mà còn là điểm tựa để nâng cao năng lực cạnh tranh khi tham gia “biển lớn” trên thị trường quốc tế.

Cụ thể, trong giai đoạn 2009 – 2013, sản lượng các sản phẩm nội địa tăng lên từ 424 nghìn tấn lên 478 nghìn tấn vào năm 2013, bình quân tăng 5,5%/năm. Về giá trị, tăng từ 8.417 tỷ đồng lên 13.146 tỷ đồng, bình quân tăng 13%/năm.

Hàng thủy sản rất có tiềm năng tại thị trường nội địa – Ảnh: Hải Đăng

Ông Nguyễn Trọng Thừa, Cục trưởng Cục Chế biến Nông lâm Thủy sản và Nghề muối cho biết, sự tăng nhanh về giá trị so với sản lượng là do các sản phẩm thủy sản chế biến nội địa ngày càng đa dạng về chủng loại, chất lượng được nâng cao, đồng thời còn do xu thế giá các mặt hàng thủy sản cũng không ngừng tăng.

Bà Lê Thị Thanh Lâm, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Sài Gòn Food (Saigon Food) nhận định, hiện tại các sản phẩm thủy sản đã qua sơ chế như: tôm, cá, mực làm sạch sẵn đang chiếm tỷ trọng chưa cao khoảng 30%; trong khi, các sản phẩm tinh chế như chả giò, lẩu, cá viên… chiếm tỷ trọng cao hơn. Điều này cho thấy người tiêu dùng đã và đang hướng dần đến sự tiện dụng.

Lưu thông nội địa

Theo ông Nguyễn Trọng Thừa, khó khăn khi phát triển thị trường nội địa hiện nay là việc quy hoạch cho các làng nghề hầu chưa có, hạ tầng thô sơ, việc phối hợp giữa các nhà, mặc dù có nhiều chính sách nhưng nhưng việc tiếp cận vốn đầu tư cho sản xuất còn nhiều khó khăn; Đặc biệt vấn đề chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn còn mối lo ngại đối với người tiêu dùng. Nghiên cứu thị trường nội địa được quan tâm song còn thấp; liên kết giữa sản xuất, chế biến, tiêu thụ vẫn còn lỏng lẻo…

Phó Tổng thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam cho rằng, điều kiện của nhà sản xuất và nhà bán lẻ nhiều khi chưa gặp nhau, trong đó có những bất cập như chiết xuất theo yêu cầu của các “siêu thị” khá cao và tăng dần theo các năm, có 12 – 15 khoản mục liên quan “chiết xuất” gây sức ép rất lớn đối với các nhà máy sản xuất cung cấp. Bên cạnh đó là cần ghi nhãn hàng riêng trên bao bì sản phẩm vì hiện nay có nhiều mặt hàng thủy sản đưa vào siêu thị nhưng lại chủ yếu mang nhãn hiệu của siêu thị. Ngoài ra, còn một vài bất cập khác về thời gian thanh toán, phát triển và hỗ trợ.

Bà Lâm đã đưa ra một số khuyến nghị với hệ thống siêu thị như là kiểm soát chặt chẽ chất lượng đầu vào và kiên quyết không kinh doanh hàng kém chất lượng; chính sách ưu đãi cho sản phẩm mới để kích thích doanh nghiệp sản xuất; chia sẻ thông tin với nhà sản xuất; nâng cao chất lượng bảo quản và quản lý hàng hóa trong quá trình phân phối nhằm giảm thiểu hàng đổi hàng trả, hàng hủy; chính sách thu mua công khai với nhà sản xuất.

Thời gian tới, cần có các đề tài nghiên cứu sâu về thị trường nội địa. Bên cạnh đó, các cơ sở chế biến và phân phối lưu thông thì cũng cần xác định rõ thị trường nội địa là thị trường lớn và quan trọng…, ông Thừa nhấn mạnh.