Lao động khai thác thủy sản: Cần nâng cao chất lượng

Vừa thiếu, vừa yếu

Hiện đại hóa đội tàu khai thác đang là chủ trương lớn của Chính phủ. Tại Khánh Hòa, những năm gần đây, ngành Thủy sản cũng đang đưa ngành KTTS hướng ra khơi xa, trên những con tàu hiện đại. Đến nay, toàn tỉnh đã có 1.330 tàu khai thác xa bờ hiện đại và hiện nay vẫn còn những con tàu công suất lớn được tiếp tục đóng mới từ các chính sách khuyến khích của Chính phủ. Vấn đề đặt ra là ngành KTTS của tỉnh đang thiếu lao động, đó là chưa kể chất lượng lao động vẫn chưa theo kịp với sự phát triển nhanh của đội tàu khai thác hiện đại.

Thống kê của Chi cục Thủy sản cho thấy, toàn tỉnh hiện có gần 83.000 lao động làm việc trong lĩnh vực thủy sản, chiếm gần 10% tổng số lao động toàn tỉnh. Trong đó, lao động trực tiếp trong ngành KTTS có khoảng 33.000 người. Đối với tàu khai thác xa bờ như: tàu câu cá ngừ đại dương cần 6 – 8 lao động/tàu; tàu lưới rê khơi cần 12 người, tàu lưới vây khơi cần 16 người, tàu câu mực cần 5 – 6 người. Như vậy, đối với đội tàu khai thác xa bờ của tỉnh, nhu cầu lao động cần khoảng 10.000 – 13.000 lao động. Thế nhưng, chỉ có khoảng 30% lao động nghề biển là người địa phương, bám biển đã mấy chục năm; khoảng 70% còn lại hầu hết là lao động thời vụ, không có sự gắn bó lâu dài với nghề, người ở địa phương khác đến Khánh Hòa làm việc.

Ông Cao Văn Thơ – ngư dân ở xã Phước Đồng (TP. Nha Trang) cho biết, toàn tỉnh hiện có hàng chục tàu vỏ thép, vỏ composite được trang bị ngư cụ hiện đại, thiết bị hàng hải tiên tiến nhưng nguồn lao động có thể vận hành được những con tàu này rất hạn chế, phần lớn ngư dân quen với kiểu khai thác truyền thống. Trong điều kiện lao động nghề biển ngày càng khan hiếm, nhiều bạn tàu bỏ biển thì để tìm đủ lao động cho mỗi chuyến biển đã khó, nói chi đến lao động có tay nghề cao. 

Nhiều chủ tàu cá ở Hòn Rớ chia sẻ, ngày càng có nhiều người có thâm niên hàng chục năm bỏ nghề đi biển, trong khi số lượng người trẻ tiếp nối nghề thì có hạn. Nguyên nhân chủ yếu do nghề biển thu nhập thấp, bình quân chỉ từ 4 đến 6 triệu đồng/tháng. Để có đủ người làm việc, nhiều chủ tàu phải nhận người mới, không quen với công việc trên biển nên hiệu quả thấp. Đó là chưa kể tình trạng lao động lừa chủ tàu, ứng trước tiền của 2 – 3 chủ tàu rồi bỏ ngang, đến khi tàu chuẩn bị rời cảng thì trốn biệt tăm…

Để ngư dân gắn bó với nghề

Muốn thu hút được lao động nghề biển thì phải giải quyết được vấn đề cốt lõi là thu nhập cho người lao động trên các tàu cá, vì vậy phải nâng cao được hiệu quả chuyến biển. Có một thực tế là trình độ ngư dân hiện nay còn hạn chế, dẫn đến năng suất lao động thấp, thu nhập không cao, vì thế ít người muốn gắn bó với nghề khai thác xa bờ. Để giải quyết vấn đề này, tỉnh đang tập trung tổ chức lại đội tàu khai thác; xây dựng các chuỗi liên kết; hiện đại đội tàu khai thác xa bờ. Ngành Thủy sản tỉnh cũng đã tổ chức nhiều khóa đào tạo cho thuyền trưởng, máy trưởng; các lớp tập huấn về sơ chế, bảo quản sản phẩm hải sản trên biển… nhằm giúp ngư dân làm chủ những còn tàu hiện đại, từng bước nâng cao trình độ lao động nghề biển. Bên cạnh đó, những doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi liên kết trong khai thác, thu mua, chế biến hải sản cũng có nhiều hoạt động để hỗ trợ ngư dân nâng cao tay nghề, trình độ khai thác, bảo quản sản phẩm…

Ông Võ Khắc Én – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản cho biết, ngành KTTS đang có bước tiến mạnh mẽ về ứng dụng khoa học công nghệ trong khai thác trên biển nhưng trình độ của ngư dân vẫn ở một mức nhất định. Muốn nâng cao được chất lượng lao động trên biển thì Nhà nước phải có chính sách để khuyến khích sinh viên theo học các chuyên ngành về KTTS tại các trường đại học, cao đẳng. Đối tượng thích hợp nhất là con em ngư dân, vừa có kinh nghiệm đúc kết từ gia đình, vừa được đào tạo nâng cao trình độ khai thác. Ngoài yếu tố thu nhập, chủ tàu cũng cần quan tâm việc cải thiện điều kiện làm việc, sinh hoạt trên tàu thì mới giữ và thu hút được lao động.

Với thực tế nguồn lao động trong ngành KTTS thiếu; số lao động có trình độ hạn chế tác động lớn đến ngành KTTS của tỉnh, việc thu hút và đào tạo, nâng cao trình độ nguồn lao động làm việc trên các tàu cá đang được xác định là giải pháp cấp thiết để nâng cao hiệu quả khai thác thủy sản hiện nay.

Bích La

Theo Báo Khánh Hòa