Lựa chọn nuôi TTCT quảng canh cải tiến?

Nuôi tôm sú quảng canh cải tiến ở Cà Mau cho hiệu quả cao Ảnh: Diệu Lữ

Thực trạng

Thực hiện chủ trương chuyển đổi diện tích đất nhiễm mặn sang nuôi trồng thủy sản, trong giai đoạn năm 2000 đến nay, diện tích nuôi tôm nước lợ tại các tỉnh ĐBSCL đã có xu hướng gia tăng về cả diện tích và sản lượng, trong đó chủ yếu là nuôi tôm sú. Tuy nhiên, do hiệu quả kinh tế cũng như nhu cầu về thị trường ngày càng cao nhiều địa phương đã có xu hướng chuyển diện tích nuôi tôm sú sang nuôi TTCT.

Hiện các hình thức nuôi tôm mặn lợ ở ĐBSCL gồm: nuôi thâm canh, bán thâm canh (chiếm 5,59% tổng diện tích nuôi); tôm quảng canh cải tiến (QCCT) (chiếm 30,98%); tôm luân canh với trồng lúa (28,92%) và nuôi tôm sinh thái (43,16%). Toàn ĐBSCL có khoảng 175.000 ha là mô hình tôm QCCT chuyên tôm từ đất nông nghiệp kém hiệu quả chuyển đổi. Hầu hết là các hộ nuôi tôm là những hộ nhỏ lẻ hoạt động độc lập và thiếu sự liên kết dọc và liên kết ngang. TTCT được đưa vào nuôi trong mô hình QCCT chuyên tôm vài năm trở lại đây, nhưng hiện chưa có đánh giá nào về thực trạng canh tác của mô hình này.

Trước thực trạng về vấn đề dịch bệnh, ô nhiễm môi trường và tình hình xâm nhập mặn, đặc biệt là tính hiệu quả kinh tế đối với nuôi TTCT trong mô hình quảng canh (QC)/QCCT mang lại so với các mô hình khác. Do đó, nhiều người dân tại các tỉnh ĐBSCL mong muốn có chủ trương cho phép áp dụng nuôi TTCT theo mô hình QC/QCCT. Trước đó, do lo ngại về tình hình dịch bệnh, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học cho vùng nước nội địa và một số vấn đề liên quan đến môi trường, Bộ NN&PTNT chưa có chủ trương triển khai nuôi TTCT theo mô hình QC/QCCT chuyên tôm.

Lựa chọn nào?

Ông Phan Thanh Lâm, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II cho biết, Viện đã triển khai dự án “Khảo sát hiện trạng của nuôi TTCT trong mô hình QCCT chuyên tôm tại một số tỉnh trọng điểm ĐBSCL”. Năng suất bình quân nuôi TTCT còn khá thấp với mô hình bán thâm canh, thâm canh trong khi mức đầu tư cao hơn nuôi tôm sú và lợi nhuận lại thấp hơn nuôi tôm sú. Vì vậy, cần cân nhắc giữa việc chuyển đổi sang nuôi TTCT trong mô hình QCCT chuyên tôm. Đồng thời, tôm sú nuôi trong mô hình QCCT thường thu hoạch với cỡ lớn và do vậy có giá bán cao, trong khi, TTCT có cỡ khá tương đương với nuôi tôm trong mô hình thâm canh, bán thâm canh, do đó, bị cạnh tranh về giá bán trong thời gian thu hoạch đồng loạt.

Theo ông Nguyễn Văn Long, Trưởng phòng Thú y Thủy sản (Cục Thú y), dịch bệnh trên TTCT bị thiệt hại cao hơn nuôi tôm sú; Song TTCT có lợi thế là chịu được phổ độ mặn và khoảng nhiệt độ rộng hơn nên có khả năng thích nghi với khu vực ĐBSCL. Nhưng, ý thức phòng bệnh của người nuôi tôm và công tác quản lý dịch bệnh của các địa phương cũng còn nhiều vấn đề.

TS Lê Thanh Lựu, Hội Nghề cá Việt Nam chia sẻ, xét trên góc độ kinh tế, thị trường, sinh học, kinh nghiệm nên ưu tiên thả tôm sú hơn TTCT. Đây là sự lựa chọn mang tính chiến lược cho trên 500.000 ha tôm – rừng, tôm – lúa, quảng canh; Cần có những nghiên cứu, thử nghiệm tiếp theo so sánh đánh giá hiệu quả giữa tôm sú được gia hóa và tôm sú tự nhiên; Cần nghiên cứu các biện pháp quản lý, tổ chức sản xuất để nâng cao năng suất và giảm chi phí trung gian…

Nhiều ý kiến cho rằng, việc chuyển đổi sang nuôi TTCT trong mô hình nuôi tôm QCCT chuyên tôm cần phải được cân nhắc thêm, đặc biệt về nhu cầu con giống chất lượng lớn, trong khi nguồn giống bố mẹ vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu và chất lượng con giống chưa đảm bảo; Hạn chế trong kỹ thuật canh tác và quản lý của người dân; Dịch bệnh có xu hướng gia tăng; Năng suất còn thấp, cơ sở hạ tấng vẫn chưa đáp ứng được… Vì vậy, cần thí điểm, khảo nghiệm và đánh giá tác động mô hình TTCT theo hình thức nuôi QCCT tại một số địa phương từ đó có cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển và quản lý.