Đầu tư nông nghiệp: “Nút thắt” hút doanh nghiệp

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước có nhiều chủ trương, chính sách để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp như: Nghị quyết số 26-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Nghị quyết số 19-NQ/ TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045; Nghị định 57/2018/NĐ-CP về cơ chế chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị quyết 53/NQ-CP về giải pháp khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp hiệu quả, an toàn và bền vững…

Tuy nhiên, thống kê của Bộ NN&PTNT cho thấy, hiện cả nước có khoảng trên 50.000 doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, một con số rất khiêm tốn so vớ tổng số trên 900.000 doanh nghiệp đang hoạt động ở nước ta. Điều này cho thấy việc thu hút doanh nghiệp đầu tư vào ngành nông nghiệp vẫn đang là bài toán khó cần lời giải ở nhiều địa phương.

Chia sẻ tại Diễn đàn “Phát triển Nông nghiệp Việt Nam 2023: Thu hút doanh nghiệp đầu tư cho nông nghiệp bền vững” do VCCI phối hợp với UBND tỉnh Long An tổ chức chiều 28/6; ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI cho biết, những năm gần đây, ngày càng có nhiều doanh nghiệp, doanh nhân tâm huyết đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, đồng thời các doanh nghiệp đang trở thành nòng cốt trong chuỗi giá trị nông sản. Tuy nhiên, so với yêu cầu và tiềm năng to lớn của nông nghiệp Việt Nam hiện nay, dư địa đầu tư vẫn còn rất lớn và để nông nghiệp Việt Nam bứt phá phát triển mạnh hơn nữa, chúng ta vẫn cần nhiều sự tham gia đầu tư của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn. Bởi, đầu tư vào nông nghiệp là tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người nông dân, góp phần xây dựng nông thôn hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, dân chủ, văn minh. Đây cũng là cách để doanh nhân góp phần thực hiện khát vọng đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc và cũng là sứ mệnh của doanh nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

“Trong bối cảnh hiện nay, để thực hiện mục tiêu của ngành nông nghiệp trong giai đoạn tới: ‘Phát triển nền nông nghiệp thông minh, hội nhập quốc tế, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; nông thôn mới phồn vinh và văn minh, nông dân giàu có’ càng đòi hỏi nhiều hơn sự tham gia và thể hiện vai trò của các doanh nghiệp. Chính các doanh nghiệp sẽ là những người mở đường để ngành nông nghiệp Việt Nam từng bước tiến lên, khẳng định vị thế trên thế giới và từ đây, mang lại hiệu quả sản xuất, gia tăng thu nhập cho người nông dân”, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công nhấn mạnh.

Chủ tịch UBND tỉnh Long An Nguyễn Văn Út cho biết, nông nghiệp luôn là lĩnh vực đầu tư nhiều rủi ro khi luôn đối diện thách thức về biến đổi khí hậu, thiên tai khó lường, hạn hán và xâm nhập mặn luôn là nguy cơ tiềm ẩn; dịch bệnh, giá cả thị trường biến động; sự thay đổi nhu cầu và phương thức tiêu dùng, đòi hỏi sự chuyển đổi phù hợp về tổ chức sản xuất và cơ cấu lại kênh phân phối, kết nối cung – cầu. Do vậy, việc thu hút đầu tư vào nông nghiệp dù có chuyển biến nhưng vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ, chưa tương xứng so với tiềm năng phát triển hiện nay. Đây là thực trạng chung không chỉriêng của Long An, mà còn là khó khăn của vùng ĐBSCL.

Nông nghiệp là lợi thế quốc gia, trụ đỡ của nền kinh tế. Phát triển nông nghiệp bền vững là đi the định hướng nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn, chuyển tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với nhu cầu thị trường. Trong quá trình chuyển đổi này, các doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng, là người đồng hành dẫn dắt và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững. Do vậy, phát triển doanh nghiệp bền vững phải gắn với quản lý, bảo tồn và tái tạo tài nguyên thiên nhiên với môi trường, gắn với phát triển nông dân giàu có, nông thôn phồn vinh.

Theo chia sẻ của nhiều đại biểu, các địa phương cần dựa vào đặc điểm riêng của mình để có thể có cơ chế thu hút đầu tư cho phù hợp, tránh cạnh tranh lẫn nhau. Ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Bến Tre chia sẻ, tỉnh có lợi thế chính là kinh tế thủy sản và kinh tế dừa. Về kinh tế thủy sản, tôm và các loại cá, nghêu cũng là thế mạnh và có nhiều doanh nghiệp lớn tham gia hoạt động chế biến. Tuy nhiên, Bến Tre có một vấn đề là nuôi tôm nhiều nhưng chưa có nhà máy chế biến, mới chỉ là cung cấp nguyên liệu cho các tỉnh có nhà máy chế biến tôm. Để thu hút đầu tư vào nông nghiệp, theo ông Sơn cần tập trung vào đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân hiện có của địa bàn, lấy những doanh nghiệp dẫn đầu để dẫn dắt cộng đồng doanh nghiệp. Mặt khác, chú trọng vào việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trong nông nghiệp, bởi đây đang là “nút thắt” không nhỏ.

Bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy sản Vĩnh Hoàn cho rằng, để xây dựng một nền nông nghiệp xanh và bền vững cần tập trung vào một số nội dung như: Có chính sách thu hút đầu tư các doanh nghiệp có năng lực về công nghệ chế biến và có năng lực phát triển thị trường; đầu tư cơ sở hạ tầng để phát triển kinh tế nông thôn; các vùng nguyên liệu tập trung. Chính sách phải nhất quán, hài hòa, đồng bộ về quy hoạch nông nghiệp định hướng phát triển bền vững tránh xung đột về môi trường và nguồn lực. Nhất quán trong chủ trương sử dụng đất ổn định và lâu dài và có chính sách môi trường phù hợp. Bên cạnh đó, các chính sách khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng công nghệ theo hướng giảm thiểu phát thải; quy hoạch xây dựng vùng luân canh/chuyên canh tập trung. Đồng thời, có cơ chế về tín dụng cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp bền vững; hỗ trợ tài chính cho các nông dân tiên phong tham gia vào các chương trình nông nghiệp xanh. Nhà nước hỗ trợ kết nối nông dân đồng hành cùng doanh nghiệp cam kết các chương trình nông nghiệp xanh. Ngoài ra, về đào tạo, cần đưa vào các chương trình giáo dục về xây dựng nền nông nghiệp xanh, bền vững từ khi các sinh viên còn ngồi trên ghế nhà trường; đào tạo các đội ngũ tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp. Có chương trình khuyến khích các lực lượng lao động có trình độ cao vào nông nghiệp. Đào tạo về ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ đến từng hộ nông dân, đào tạo hội nhập và hợp tác quốc tế.