Theo VASEP, 19 tỉnh, thành phía Nam là khu vực trọng điểm của ngành thủy sản, thế nên, khi vùng này xảy ra biến cố đã tác động rất mạnh tới tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành.

Ngay sau khi đại dịch COVID-19 lan rộng, chỉ trong 2 tháng giãn cách xã hội, đã có khoảng gần 70% doanh nghiệp phải ngừng sản xuất do không đảm bảo yêu cầu phòng, chống dịch. Như vậy, chỉ có khoảng 30% nhà máy chế biến thủy sản tiếp tục duy trì sản xuất.Thế nhưng, công suất sản xuất chung của cả vùng chỉ còn 30-35%,riêng ngành cá tra đạt chưa đến 20%. Nguyên nhân là do doanh nghiệp phải thực hiện phương thức “3 tại chỗ” nên thiếu lao động, thiếunguồn nguyên liệu do đứt gãy chuỗi cung ứng, cùng với đó là chi phí sản xuất tăng rất mạnh.

Hệ quả của tình hình này làkim ngạch xuất khẩu thủy sản đã giảm sâu trong 8 tháng. Báo cáo của Tổng cục Thủy sản cho thấy, xuất khẩu thủy sản tháng 8 giảm 31%; trong đó tôm giảm 36%, cá tra giảm 31%, cá ngừ và cá biển khác giảm 25%, mực, bạch tuộc giảm 23%…

Đáng lưu ý là xuất khẩu sang tất cả các thị trường trong tháng 8 đều giảm. Cụ thể, thị trường Trung Quốc và Nhật Bản đều giảm 36%, EU giảm 32% (riêng sang Hà Lan giảm gần 50%, Anh giảm 48%, Đức giảm 42%), thị trường Mỹ 16%, Australia giảm 35%, Canada giảm 37%…

Theo Tổ công tác 970 của Bộ NN&PTNT, những tháng cuối năm 2021, nhu cầu nhập khẩu thủy sản của các nước sẽ tăng cao. Nhưng doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam lại đang đứng trước nguy cơ vuột mất thời điểm vàng này.

Báo cáo của Tổ công tác 970 cho thấy, các sản phẩm đông lạnh (chủ yếu là thủy sản) dự báo xuất khẩu sẽ tăng từ tháng 9/2021 đến tháng 1/2022 do các quốc gia nhập khẩu bắt đầu vào mùa đông. Các nước này cũng sẽ tăng lượng hàng thu mua để dành cho dịp năm mới 2022 và các lễ hội cuối năm. Ngoài ra, doanh nghiệp nhập khẩu cũng chuẩn bị cho các hợp đồng dài hạn với giá cố định đến mùa hè năm sau…

Nhiều doanh nghiệp cho rằng, hiện nay, ngành tôm Việt Nam đã trễ nhịp so với cơ hội thị trường, khả năng tận dụng được cơ hội của năm nay không nhiều.Theo chia sẻ của ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Minh Phú, giá tôm trên thị trường rất tốt, đơn hàng nhiều mà không sản xuất được. Doanh nghiệp rất khó khăn với việc phục hồi sản xuất, chăm lo đời sống của người lao động.

Bởi từ tháng 9 trở đi là thời điểm các nhà máy bước vào cao điểm thu mua nguyên liệu, chế biến và xuất khẩu nhưng với tình hình hiện tại, nguồn cung tôm đang gặp trở ngại, nguy cơ thiếu hụt chocuối năm, thậm chí kéo dài sang năm 2022. Đây là điều dễ dự đoán, vì thời gian qua giãn cách xã hội kéo dài, việc thu hoạch không thực hiện được đã dẫn đến không thể tái sản xuất vụ mới.

Ngay từ cuối tháng 8, trả lời phỏng vấn báo chí, bà Hồ Thị Kiểng, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Chế biến thủy hải sản xuất nhập khẩu Thiên Phú (Bạc Liêu) cho biết, nếu đầu tháng 9 tình hình dịch bệnh được kiểm soát, doanh nghiệp đủ điều kiện và tăng công suất hoạt động trở lại thì cơ hội mở ra là rất sáng sủa.Còn nếu không thay đổi thì doanh nghiệp sẽ đối mặt với rất nhiều khó khăn.Nguy cơ gãy đổ chuỗi sản xuất, xuất khẩu là điều khó tránh khỏi.

Cùng với đó, hoạt động thả nuôi tôm lại có chiều hướng giảm.Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cà Mau, cho biết lượng giống thả nuôi chỉ đạt khoảng 30 -40% so với cùng kỳ năm trước, thậm chí nhiều khu vực người dân không dám thả tôm giống.

 

Như vậy, “Nếu chống dịch tốt, hết giãn cách xã hội, sản xuất trở lại bình thường thì cũng sẽ thiếu hụt nguyên liệu trầm trọng”, ông Lê Văn Quang nhận định.

Với ngành hàng cá tra, từ tháng 7 tới nay, công suất chung của toàn ngành chỉ còn ở mức 10-20%. Trong đợt dịch lần thứ tư này, doanh nghiệp cá tra hứng chịu đầu tiên, có tới 50% doanh nghiệp tại một số địa phương vùng trọng điểm phải đóng cửa, cá tra nuôi quá cỡ do nhà máy ngừng hoạt động hoặc giảm mạnh công suất. Chưa kể, cá nuôi kéo dài, mật độ cao nên dẫn đến tình trạng số lượng chết lớn…

 

Bà Tô Tường Lan, Phó Tổng thư ký VASEP, cho biết do phần lớn doanh nghiệp tạm ngưng sản xuất nên dù nhu cầu cá tra trên thị trường hiện khá lớn, nhưng doanh nghiệp không tận dụng được cơ hội, khiến kim ngạch xuất khẩu sụt giảm mạnh.Kim ngạch xuất khẩu cá tra trong tháng 8/2021 giảm 28,5% so với cùng kỳ năm trước, xuất khẩu cá tra trong tháng 9 có thể giảm trên 30%. Khả năng hồi phục chậm nên nhiều doanh nghiệp sẽ mất những đơn hàng cuối năm và không dám nhận những đơn hàng mới.

 

Đồng quan điểm, ông Trương Đình Hòe,Tổng thư ký VASEP, cũng cho rằng xuất khẩu chỉ phục hồi khi các doanh nghiệp chế biến cá tra khôi phục sản xuất, tăng công suất trở lại, lúc đó giá cá tra nguyên liệu cũng sẽ tăng lên.

Từ đầu năm nay các doanh nghiệp thủy sản méo mặt vì chi phí đầu vào và chi phí vận tải biển tăng vọt… buộc phải đẩy giá bán lên cao. Cùng đó, thị trường Trung Quốc lớn nhưng luôn tiềm ẩn rủi ro bởi họ tiếp tục kiểm soát chặt chẽ các lô hàng thực phẩm đông lạnh, trong đó có cả thủy sản để phòng dịch COVID-19… Đây là những trở ngại khiến doanh nghiệp thủy sản nói chung, xuất khẩu cá tra nói riêngluôn canh cánh nỗi lo.


Mặt khác, theo Tổng cục Thủy sản, cùng với dịch bệnh, xuất khẩu thủy sản hiện gặp khó khăn về giá nguyên liệu, rủi ro thương mại tiềm ẩn ở thị trường Mỹ (chống bán phá giá tôm hay cá tra) và những bất ổn trong ngành vận tải biển toàn cầu.


Nhiều chuyên gia cho rằng đúng vào thời điểm thị trường tiêu thụ đầu ra có nhiều khả quan, tích cực, dịch COVID-19 lại cản trở kế hoạch nuôi, kinh doanh, xuất khẩu của nhiều doanh nghiệp cá tra trong hai quý cuối năm.Cùng đó, việc sản xuất, chế biến, xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là cá tra sau thời gian giãn cách xã hội là hết sức khó khăn khi chỉ có 30- 40% doanh nghiệp có đủ năng lực phục hồi.Số doanh nghiệp còn lại gặp rất nhiều khó khăn hoặc cần thời gian dài để khôi phục lại hoạt động sản xuất.Ðiều này khiến xuất khẩu thủy sản những tháng cuối năm dự báo sẽ rất nhọc nhằn.


Để đạt mục tiêu xuất khẩu cả năm, Tổng cục Thủy sản sẽ tăng cường kiểm tra chất lượng và tính xác thực của chứng thư các lô hàng xuất khẩu biên mậu; tiếp tục đàm phán để khôi phục thị trường Ả Rập Saudi; phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu…Song song điều này, theoCục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương),các doanh nghiệp cần tận dụng tốt ưu đãi từ những hiệp định thương mại tự do đã có hiệu lực cũng là yếu tố hỗ trợ ngành thủy sản.

Để vực dậy sau tổn thất, doanh nghiệp hy vọng sẽ có nhiềuhỗ trợ hơntừ Chính phủ, các cấp, ngành và địa phương để nối lại chuỗi cung ứng, hồi phục dần dần sản xuất, xuất khẩu trong 3 tháng cuối năm, đặc biệt từ tháng 10 – thời điểm nhu cầu và đơn hàng xuất khẩu thường tăng cao.

error: Content is protected !!