Tin tức thủy sản nhiều người đọc nhất.Official press and news for Vietnam fisheries
Sự kiện
(TSVN) – Trung Quốc là một trong những thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam. Do đó, hiểu được chiến lược phát triển nội địa cũng như xuất, nhập khẩu của ông lớn châu Á này sẽ giúp các doanh nghiệp trong ngành nắm bắt được những cơ hội và né tránh rủi ro trong những năm tới. Theo đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng sản lượng nuôi trồng thủy sản trong khi kiềm chế đánh bắt tự nhiên. Đối với toàn ngành thủy sản, Trung Quốc vẫn tiếp tục tập trung vào mục tiêu bền vững.
Tháng 1/2022, Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc đã công bố Kế hoạch 5 năm (FYP) lần thứ 14 về phát triển thủy sản, một kế hoạch chi tiết cho ngành cho đến cuối năm 2025. Sản lượng thủy sản hàng năm dự kiến sẽ tăng từ 65,47 triệu tấn của năm 2020 lên 69 triệu tấn, trong khi giới hạn đánh bắt tự nhiên ở vùng biển ven biển Trung Quốc sẽ vẫn ở mức 10 triệu tấn, số lượng tàu cá cỡ lớn và vừa sẽ giảm.
Hạn chế đánh bắt tự nhiên và giảm số lượng tàu đã là trọng tâm của chính sách thủy sản của Trung Quốc kể từ năm 2017. Đến năm 2020, 40.000 tàu đang hoạt động đã được đưa ra khỏi vùng biển ven bờ Trung Quốc, từ khoảng 270.000 vào năm 2015 và tổng sản lượng đánh bắt giảm xuống chỉ còn dưới 10 triệu tấn, giảm từ 13 triệu, theo Niên giám Công nghiệp Đánh cá Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên sản lượng khai thác tự nhiên dưới 10 triệu tấn kể từ năm 1995. Trong cùng giai đoạn 2016 – 2020 đó, Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm các hệ thống xác định tổng sản lượng đánh bắt cho phép và phân bổ các hệ thống này cho các tàu.
Với những giới hạn tiếp tục đối với sản lượng đánh bắt tự nhiên được đưa ra trong FYP lần thứ 14 đối với nghề cá, việc tăng sản lượng thủy sản theo kế hoạch chủ yếu đến từ nuôi trồng thủy sản.
Trung Quốc sản xuất thủy sản từ 4 nguồn: nuôi trồng thủy sản, đánh bắt nước ngọt, đánh bắt ven biển và đánh bắt xa bờ. Trong giai đoạn 2016 – 2020, sản lượng đánh bắt xa bờ dao động trong khoảng 2 – 2,3 triệu tấn/năm và mục tiêu cho FYP lần thứ 14 là giữ ở mức khoảng 2,3 triệu tấn. Quốc gia này cũng không có khả năng tăng trưởng nhiều từ đánh bắt cá nước ngọt do lệnh cấm đánh bắt cá ở Dương Tử kéo dài 10 năm. Ngoài ra, những thay đổi về cơ cấu trong thời kỳ đại dịch, làm giảm nhập khẩu, cũng buộc nuôi trồng thủy sản phải tăng trưởng.
Việc nuôi trồng thủy sản tăng trưởng nhanh chóng trong hai thập kỷ qua đã làm thay đổi cơ cấu sản xuất thủy sản của Trung Quốc. Vào cuối năm 2020, sản lượng nuôi trồng thủy sản gấp 4 lần sản lượng đánh bắt tự nhiên. FYP lần thứ 14 về thủy sản nhấn mạnh tầm quan trọng của thủy sản đối với an ninh lương thực, và xu hướng tăng trưởng và giới hạn sản lượng đánh bắt, điều này có nghĩa là nuôi trồng thủy sản sẽ tiếp tục quan trọng hơn, cả về số lượng và đóng góp vào tổng sản lượng.
Mặc dù tăng trưởng trong nuôi trồng thủy sản có thể tốt cho an ninh lương thực, nhưng chưa hẳn là tin tốt cho môi trường. Theo nghiên cứu từ Đại học Sư phạm Bắc Kinh, nuôi trồng thủy sản chiếm 30% đường bờ biển của Trung Quốc từ những năm 1980 đến 2014. Điều đó đã khiến các hệ sinh thái đất ngập nước bị chia cắt, ví dụ như đầm lầy ngập mặn của đồng bằng sông Hoàng Hà đã bị thu hẹp gần 80%. Trong khi đó, các dòng nước thải chảy ra và các chất ô nhiễm khác từ nuôi trồng thủy sản là một trong những nguồn ô nhiễm chính ở vùng biển ven bờ. Hầu hết các cuộc thanh tra chính phủ từ năm 2017 đều đưa ra các lệnh loại bỏ hoặc phải cải thiện lại hoạt động nuôi trồng thủy sản.
Năm 2021, sau nhiều năm làm việc, chính quyền các địa phương đã hoàn thành quy hoạch nuôi trồng thủy sản ven biển đến năm 2030, xác định các vùng được phép, hạn chế hoặc cấm. Điều này sẽ đánh dấu sự kết thúc của sự bành trướng mất trật tự.
Đảm bảo có không gian để tăng trưởng nuôi trồng thủy sản và để sự phát triển đó thân thiện với môi trường là những yêu cầu thiết yếu của FYP lần thứ 14. Một số cách tiếp cận đã được nêu ra như nuôi trồng thủy sản ở các vùng nước xa bờ và nuôi trồng thủy sản đa tích hợp (IMTA).
Trong khi đó, Trung Quốc cũng đặt ra tiêu chuẩn hóa thiết kế các ao nuôi trồng thủy sản và khuyến khích các phương pháp thân thiện với môi trường hơn như tái chế nước kết hợp với trồng lúa.
Một nội dung đáng chú ý khác là việc đặt ra các giới hạn về dư lượng thuốc thú y trong thủy sản, lần đầu tiên Trung Quốc đưa các biện pháp này vào Kế hoạch 5 năm phát triển thủy sản. Điều này sẽ giúp tăng cường giám sát chất lượng và an toàn.
Một kế hoạch hành động năm 2021 đã đề ra 5 cách thức nuôi trồng thủy sản “xanh”: thúc đẩy các phương pháp thân thiện với môi trường hơn; xử lý nước thải đầu ra; giảm sử dụng thuốc, thay thế “cá tạp” bằng thức ăn hỗn hợp; và cải thiện nguồn gen. Các thử nghiệm thức ăn hỗn hợp thay thế cho cá tạp đã đạt được tỷ lệ thay thế là 77%, điều này sẽ khuyến khích các cơ sở nuôi trồng thủy sản thử cách tiếp cận này.
Trung Quốc thậm chí còn hy vọng sử dụng Sáng kiến Vành đai và Con đường, hoạt động ở nước ngoài của các công ty đánh cá và dự án hợp tác Nam – Nam của Liên hợp quốc để xuất khẩu các phương pháp nuôi trồng thủy sản thân thiện với môi trường sang các quốc gia khác.
FYP lần thứ 14 về khai thác thủy sản bao gồm 12 mục tiêu, trong đó có 2 mục tiêu bắt buộc và 10 mục tiêu tự nguyện. Các mục tiêu bắt buộc là hạn chế sản lượng đánh bắt trên biển và giảm số lượng tàu cá.
Với tổng sản lượng khai thác từ đại dương vào năm 2020 là 9,47 triệu tấn, thì mục tiêu 10 triệu tấn không quá khó để đạt được. Con số này là sản lượng đánh bắt bền vững cao nhất dựa trên tổng sinh khối đại dương của Trung Quốc là 16 triệu tấn, đây là ước tính mà Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Yu Kangzhen đã chia sẻ với giới truyền thông vào đầu năm 2017.
FYP lần thứ 14 cũng sẽ tiếp tục giúp ngư dân “buộc dây tàu” và chuyển đổi nghề nghiệp, đồng thời trả trợ cấp để giảm đánh bắt cá tạp. Điều này sẽ khiến sản lượng đánh bắt tự nhiên có thể giảm hơn nữa.
Theo chính sách của Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc, các tỉnh Phúc Kiến, Sơn Đông đã bắt đầu chi trả trợ cấp quản lý nghề cá cho các tàu hoạt động theo mùa vụ và hoạt động đánh bắt có trách nhiệm. Mục đích là giảm cường độ đánh bắt và chăm sóc, sử dụng tốt hơn nguồn lợi thủy sản. Các khoản trợ cấp được tính toán dựa trên thông tin định vị, nhật ký đánh bắt, việc sử dụng các bến cảng được chỉ định, bảo vệ các loài động vật có vú ở đại dương và tỷ lệ cá tạp trong sản lượng đánh bắt.
Giảm số lượng tàu không nhất thiết là giảm sản lượng nhưng sẽ cắt giảm nỗ lực đánh bắt về công suất tàu. Chiết Giang đang đặt mục tiêu cắt giảm 3.000 tàu thuyền hoạt động trong vùng biển Trung Quốc, tương đương 300.000 kilowatt điện. Con số này tương đương với 20% tổng mức giảm của các tỉnh ven biển trong giai đoạn 2016 – 2020.
Việc quản lý nghề cá đã được thắt chặt hơn đáng kể kể từ năm 2016. Các mùa đóng cửa ở tất cả nghề cá của Trung Quốc dọc theo các bờ biển nước này đã được kéo dài thêm 1 tháng so với trước đây và hơn 100.000 tàu không có đăng ký cần thiết đã bị tịch thu. Đồng thời, cùng với việc kiểm soát tổng sản lượng đánh bắt chung, các tỉnh đang bắt đầu áp dụng hệ thống tổng sản lượng đánh bắt cho phép (TAC) đối với một số loài cá nhất định. Kỳ FYP thứ 14 sẽ chứng kiến nhiều hệ thống TAC được triển khai.
Một nghiên cứu về lĩnh vực thủy sản của Trung Quốc cho thấy thủy sản nhập khẩu vào quốc gia này hầu hết được chế biến và tái xuất khẩu sang các nước khác, khiến việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm đánh bắt trở nên khó khăn hơn. Ông Frank Asche, một nhà kinh tế thủy sản tại Đại học Florida và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết nhu cầu thủy sản của Trung Quốc dường như đang bị phóng đại quá mức và các mặt hàng tái xuất khẩu của Trung Quốc chiếm 75% lượng thủy sản nhập khẩu của nước này.
Theo nghiên cứu, công nghệ bảo quản được cải tiến và chi phí vận chuyển thấp đối với thực phẩm đông lạnh ở Trung Quốc từ những năm 1990 đã cho phép mô hình kinh doanh nhập khẩu, chế biến và tái xuất thủy sản mới phát triển mạnh. Nó có tính cạnh tranh cao hơn so với chế biến thủy sản truyền thống, vốn dựa vào các doanh nghiệp địa phương nhỏ hơn, do đó định hình lại các cộng đồng nhỏ ven biển trên toàn thế giới. Điều này làm tổn hại đến tính bền vững của nghề cá.
Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra một số loài được Trung Quốc đánh bắt trên biển và nhập khẩu như cá ngừ, cá tuyết và cá minh thái Alaska, chủ yếu được tái xuất khẩu. Một phần đáng kể mực nang và mực ống cũng được tái xuất. Mặt khác, cá tra, cá chép, tôm,… hầu hết được sản xuất và tiêu thụ trong nước.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng khả năng truy xuất nguồn gốc trong hệ thống thủy sản toàn cầu cần được cải thiện, đề xuất việc sử dụng có hệ thống công nghệ blockchain và phối hợp quốc tế tốt hơn.
Trang chủ
Chia sẻ
Bình luận