Nông nghiệp ĐBSCL – Thay đổi tư duy, hướng tầm phát triển

Phát triển chưa xứng tiềm năng

ĐBSCL với 13 tỉnh, thành phố có nhiều tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh với diện tích tự nhiên gần 4 triệu km2 (khoảng 13% diện tích cả nước), dân số khoảng 18 triệu người (19% cả nước). ĐBSCL đã đạt kết quả đáng mừng như đóng góp tỷ lệ lớn vào GDP nông nghiệp cả nước: Chiếm 31,37% GDP ngành nông nghiệp, đóng góp tới 50% sản lượng lúa, 65% sản lượng NTTS và 70% về trái cây; 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu.

Chia sẻ tại Hội nghị Thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững vùng ĐBSCL được tổ chức tại Kiên Giang ngày 6/3; Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết 13 tỉnh, thành ĐBSCL với gần 10 triệu hộ nông dân đang đứng trước lựa chọn chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Theo Bộ trưởng Hoan, ĐBSCL đang vướng nhiều nút thắt cho sự phát triển, đó là hệ sinh thái tự nhiên, đa dạng sinh học bị suy kiệt sau thời gian dài lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, đặt ra thách thức lớn với định hướng tiến đến một nền nông nghiệp xanh. Đó là tư duy theo mùa vụ của người nông dân và tầm nhìn theo thương vụ của doanh nghiệp vô tình gây trở ngại cho mục tiêu liên kết bền vững giữa sản xuất và tiêu thụ. Đó là vùng nguyên liệu cây ăn trái, thủy sản, lúa gạo tương đồng, phân tán khiến công tác quảng bá hình ảnh, xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại nông sản gặp nhiều khó khăn.

Sản xuất cá tra khu vực ĐBSCL đang dần lấy lại vị thế là một trong những sản phẩm chủ lực của kinh tế vùng. Ảnh: Gia Bảo

Thay đổi tư duy

Theo Bộ NN&PTNT, cùng với sự thay đổi tư duy “an ninh lương thực dựa vào cây lúa”, ĐBSCL đã xoay trục chiến lược sang thủy sản – trái cây – lúa gạo theo lợi thế của vùng và các tiểu vùng dựa trên nguyên lý phát huy tối đa tính thích ứng tự nhiên các sản phẩm nông nghiệp nhiệt đới và theo nhu cầu thị trường. Đồng thời, phát triển từ nền nông nghiệp thuần túy sản xuất dựa trên tăng diện tích, sản lượng sang nền nông nghiệp hàng hóa theo nhu cầu thị trường, gắn với điều chỉnh dần hệ thống tổ chức sản xuất, phát triển chuỗi giá trị. Để làm được điều đó, cần có quy hoạch tích hợp, đa ngành, có điều phối liên kết vùng, liên kết ngành thay vì phát triển cục bộ. Cùng với tăng trưởng nông nghiệp phải tập trung chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn; hỗ trợ một bộ phận nông dân chuyển đổi sang làm nghề phi nông nghiệp một cách bền vững.

Ông Lê Hồng Quang, Bí thư Tỉnh ủy An Giang kiến nghị, giá lúa và cá tra đầu ra bấp bênh, trong khi giá vật tư nông nghiệp đầu vào luôn bất ổn. Do đó, kiến nghị Thủ tướng và Bộ NN&PTNT sớm ban hành quỹ bình ổn giá đối với lúa gạo, cá tra, đồng thời bình ổn giá vật tư đầu vào…

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nêu quan điểm phát triển của ĐBSCL: “Tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, thích ứng chủ động, chuyển đổi linh hoạt, giá trị nâng cao, nguồn lực công tư, đời sống chất lượng”. Tư duy không được chậm trễ, phải thật nhanh, xác định các yếu tố chiến lược, cấp bách để tập trung hoàn thiện. Cơ chế, chính sách chưa phù hợp thì điều chỉnh. Tầm nhìn phải đủ dài để đảm bảo tính ổn định về giá trị, thương hiệu và chất lượng. Thích ứng phải chủ động để nâng cao hiệu quả. Nguồn lực phải công tư, dựa vào nội lực là chính; xem nội lực là trung tâm, cốt lõi và bền vững.

Theo đó, Thủ tướng đưa ra 9 nhóm giải pháp cho vùng ĐBSCL: Một là, thể chế, cơ chế chính sách phải nhanh chóng hoàn thiện. Hai là, quy hoạch phải 4 tốt (quy hoạch tốt, dự án tốt, nhà đầu tư tốt, sản phẩm tốt). Ba là, xây dựng sản phẩm, thương hiệu du lịch, thương hiệu nông sản. Bốn là, hạ tầng dứt khoát không đầu tư dàn trải, mà tập trung vào hạ tầng chiến lược. Năm là, đa dạng hóa nguồn tài chính, đẩy mạnh hợp tác công – tư. Sáu là, nhân lực phải đào tạo nghề, phát triển tri thức vùng ĐBSCL, xây dựng các cơ sở đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, xây các trường cao đẳng, đại học. Bảy là, đầu tư phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tám là, thúc đẩy liên kết vùng, liên kết tiêu thụ sản phẩm. Chín là, quản trị hiện đại; phát triển, mở rộng thị trường; các bộ, ngành phải đồng hành, gắn bó với các địa phương.

Hồng Hạnh