Kinh tế biển: Động lực mới phát triển ĐBSCL

Đại diện ngành thủy sản và kinh tế biển Việt Nam

Cục Thủy sản và Kiểm ngư đánh giá, ĐBSCL là trung tâm sản xuất thuỷ sản lớn nhất nước, có tính chất đại diện của ngành thủy sản Việt Nam trong cả lĩnh vực khai thác và nuôi trồng. Sản lượng thủy sản và kim ngạch xuất khẩu thủy sản của ĐBSCL đang chiếm 70% cả nước; riêng sản lượng kinh tế thủy sản chiếm 37%. Cụ thể về sản lượng thủy sản nuôi trồng chiếm 56%, sản lượng kinh tế cá biển chiếm 35%. Trong đó, sản lượng tôm nuôi chiếm 85% và sản lượng cá nuôi chiếm 71%.

Ưu thế kinh tế biển của 5 địa phương ở ĐBSCL có bờ biển sau sáp nhập

Hiện nay, sau sáp nhập, 5 địa phương ở ĐBSCL đều có thế mạnh kinh tế biển với bờ biển dài. Tỉnh Cà Mau và An Giang có bờ biển dài đứng hàng thứ 2 và thứ 4 cả nước với 310 Km và 200 Km. Tiếp theo,  bờ biển tỉnh Vĩnh Long dài 130 km, thành phố Cần Thơ 72 km, tỉnh Đồng Tháp 32 km.

Tổng cộng bờ biển ĐBSCL dài 744 km, chiếm hơn 22% bờ biển cả nước. Trong lúc, nước ta nằm vào 10 quốc gia có chỉ số cao nhất về chiều dài bờ biển so với diện tích lãnh thổ. Điều này cho thấy, ĐBSCL có thế mạnh điển hình về kinh tế biển.

Dễ thấy ĐBSCL đã phát triển vận tải thủy nội địa và đường biển, trung tâm sản xuất nông sản và thực phẩm, công nghiệp năng lượng tái tạo, du lịch và các ngành dịch vụ khác. Trong điều kiện, Chính phủ quan tâm và cộng đồng các dân tộc năng động, sáng tạo.

Vận tải và logistics hàng hải cho phát triển kinh tế biển

PGS.TS. Hà Thị Ngọc Oanh ở Hiệp hội Phát triển nguồn nhân lực Logistics Việt Nam cho rằng, vận tải và logistics hàng hải là cơ hội mới cho phát triển kinh tế biển ĐBSCL. Hạ tầng giao thông ĐBSCL đã có điều kiện để phát triển logistics. Đó là, vận tải hàng hải đã có 1 cảng biển loại I và 11 cảng biển loại II, vận tải thủy nội địa có 60 cảng với hơn 4.000 bến. Hàng không có Cảng hàng Quốc tế Cần Thơ và các cảng Rạch Giá, Cà Mau, Phú Quốc. Đường bộ đang phát triển, riêng vốn đầu tư cho đường cao tốc giai đoạn 2021 – 2025 là 42.647 tỷ đồng, chiếm 20% vốn đầu tư đường cao tốc của cả nước. 

Cảng biển Trần Đề, tương lai là cửa ngõ vùng ĐBSCL trong mạng lưới giao thông thủy và bộ 

Đặc biệt, định hướng phát triển Cảng biển Trần Đề ở Cần Thơ với Khu bến ngoài khơi đảm nhận vai trò cảng cửa ngõ ĐBSCL, theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Cảng biển Trần Đề có thể tiếp nhận tàu tổng hợp, tàu container trọng tải 100.000 DWT, tàu hàng rời 160.000 DWT, triển khai đầu tư vào năm 2026 với diện tích 5.400 ha, vốn 162.700 tỷ đồng.

Sông Hậu có 2 ngõ chính ra biển là Định An và Trần Đề. Các tuyến vận tải thủy chính đi qua các địa phương đều nối với sông Hậu ra cửa biển Trần Đề, nhánh sông nằm trung tâm ĐBSCL và thông thương với Căm pu chia. Cảng biển Trần Đề cũng kết nối với mạng lưới giao thông thủy – bộ liên hoàn toàn vùng.

Phối cảnh Khu bến ngoài khơi Cảng biển Trần Đề

Ngày 2/4/2022, Bộ Chính trị có Nghị quyết 13-NQ/TW về phương hướng phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhấn mạnh việc xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, cả đường thủy và đường bộ; tăng tính liên kết giữa các ngành, lĩnh vực và các địa phương để phát triển logistics, vận chuyển hàng hóa. Mục tiêu đến năm 2030: Hoàn thiện hệ thống cảng biển và các cửa khẩu quốc tế, hệ thống đường ven biển; Tập trung đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, kết nối các trung tâm đầu mối với hành lang vận tải và hệ thống cảng chuyên dùng đường thủy nội địa; Phát triển một số trục kết nối đến các đầu mối vận tải lớn, các khu công nghiệp; Hoàn thành hệ thống đường bộ cao tốc kết nối ĐBSCL với vùng Đông Nam Bộ.

Cơ hội phát triển các chuỗi giá trị và dịch vụ logistics

Chủ trương lớn mở ra cơ hội đầu tư cảng biển và dịch vụ logistics ở ĐBSCL, tạo động lực cho xuất khẩu. Cụ thể, hoàn thiện kế hoạch đầu tư 8 trung tâm đầu mối (đến năm 2050): Trung tâm tổng hợp ở Cần Thơ; 4 trung tâm đầu mối cấp vùng ở Cà Mau, An Giang, Vĩnh Long; 3 trung tâm đầu mối liên quan đến logistics ở Cần Thơ, Đồng Tháp.

Từ đó, doanh nghiệp tự đầu tư cho hoạt động logistics. Quá trình đầu tư mở ra xu hướng phát triển nguồn nhân lực địa phương.

Theo chuyên gia, có 4 nhóm giải pháp thúc đẩy phát triển vận tải và Logistics hàng hải gắn với kinh tế biển ĐBSCL. Một là, huy động mọi nguồn lực cho hạ tầng kết nối gồm vốn ngân sách trung ương, địa phương, xã hội hóa, FDI và kêu gọi ODA. Hai là, chuyển đổi số trong logistics với thực hiện các chương trình số – tích hợp, đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế biển. Ba là, xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, chú trọng đặc biệt giao thông đường bộ với chọn lọc để phát triển cảng biển có khả năng tham gia logistics tốt. Bốn là, tổ chức hệ thống logistics đáp ứng yêu cầu kết nối quốc tế, chú trọng các nguồn lực cho Cảng Trần Đề, Cần Thơ; hoàn thiện các trung tâm logistics và phát triển sân bay chuyên dụng tại Cảng Trần Đề.

Trong chiến lược phát triển dịch vụ logistics, cần ưu tiên một số lĩnh vực, khu vực trọng điểm và hoàn thiện chính sách, pháp luật thúc đẩy bền vững. Chú trọng cải thiện hạ tầng logistics và phát triển thị trường dịch vụ logistics. Nâng cao năng lực doanh nghiệp logistics với việc phát huy vai trò hiệp hội và đào tạo nguồn nhân lực. Tập trung ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh.

Sáu Nghệ