Liên hiệp Hội Việt Nam xây dựng “Tủ sách Khoa học và Công nghệ” lan tỏa tri thức trong kỷ nguyên số

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Đại biểu Quốc hội Khóa XV, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam và ThS. Lê Thanh Tùng, Trưởng Ban Phổ biến kiến thức, Liên hiệp Hội đồng chủ trì hội thảo. Tham dự có lãnh đạo các ban chuyên môn của Liên hiệp Hội Việt Nam, đại diện Nhà xuất bản Tri thức, các nhà khoa học, chuyên gia, cùng lãnh đạo nhiều hội ngành toàn quốc và tổ chức khoa học – công nghệ trực thuộc.

Lan tỏa tri thức bền vững

Phát biểu đề dẫn, bà Phạm Thị Bích Hồng, Phó Trưởng ban Phổ biến kiến thức VUSTA, nhấn mạnh: trong tiến trình cách mạng Việt Nam, xuất bản luôn là lĩnh vực tư tưởng sắc bén của Đảng và Nhà nước, góp phần lan tỏa tri thức, cổ vũ tinh thần yêu nước, đổi mới và sáng tạo.

Từ khi thành lập đến nay, với hơn 2 triệu hội viên, 93 hội ngành toàn quốc và 34 Liên hiệp hội địa phương, Liên hiệp Hội Việt Nam đã xác định phổ biến kiến thức là nhiệm vụ đặc biệt, góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao và phục vụ phát triển bền vững.

Với gần 20 năm hình thành, Nhà xuất bản Tri thức – đơn vị trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam đã trở thành địa chỉ uy tín trong giới khoa học, xuất bản hàng nghìn đầu sách thuộc các tủ sách Tinh hoa tri thức thế giới, Tri thức mới, Tri thức phổ thông, góp phần bồi đắp nền tảng tri thức cho công chúng và đội ngũ nghiên cứu. Tuy nhiên, theo bà Hồng, hoạt động xuất bản của hệ thống Liên hiệp Hội hiện nay vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, còn thiếu sự kết nối và chiến lược chung giữa các hội thành viên, do đó việc hình thành “Tủ sách Khoa học và Công nghệ” có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng cơ sở dữ liệu tri thức chung cho toàn hệ thống.

Hội thảo “Giải pháp xây dựng và phát triển Tủ sách Khoa học và Công nghệ” diễn ra sáng 9/10 tại Hà Nội

Theo ThS. Bùi Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc phụ trách, Phó Tổng biên tập Nhà xuất bản Tri thức, việc xây dựng Tủ sách Khoa học và Công nghệ không chỉ là một dự án xuất bản, mà là hệ sinh thái tri thức kết nối 93 hội ngành và các nhà khoa học trong cả nước.

Nhà xuất bản Tri thức định hướng hình thành “Tủ sách Tinh hoa Tri thức Khoa học và Công nghệ” trên nền tảng điện tử, gắn với chuyển đổi số và thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Hệ sinh thái này cho phép các đơn vị thành viên kết nối, chia sẻ dữ liệu xuất bản, tham khảo lẫn nhau, đồng thời mở rộng hợp tác kinh doanh sách điện tử, xuất bản đa phương tiện và phát hành trên các nền tảng quốc tế như Amazon.

“Xuất bản điện tử là mũi nhọn tiên phong trong hoạt động xuất bản, giúp lan tỏa giá trị tri thức Việt Nam đến độc giả trong nước và quốc tế,” bà Hằng khẳng định, đồng thời cho biết Nhà xuất bản đang hợp tác với Công ty Cổ phần công nghệ VHMT Việt Nam để xây dựng kho dữ liệu điện tử, bảo mật bản quyền và phát hành trực tuyến.

Nền tảng tri thức để phát triển

Trong tham luận tại hội thảo, TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam), nhấn mạnh: “Tủ sách Khoa học và Công nghệ là yêu cầu tất yếu để hình thành nền tảng tri thức cho phát triển đất nước trong thời đại kinh tế tri thức.”

Ông dẫn chứng, tại các quốc gia phát triển, việc đầu tư xây dựng thư viện và tủ sách chuyên ngành được coi là chiến lược quốc gia. Ở Việt Nam, Nghị quyết 57-NQ/TW và các chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về “học tập suốt đời” đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật, chia sẻ và phổ biến tri thức.

Theo TS. Linh, hệ thống tủ sách KHCN hiện nay còn phân tán, thiếu liên kết và thiếu hạ tầng số hiện đại. Để khắc phục, cần triển khai đồng bộ các giải pháp: rà soát, số hóa toàn bộ kho tư liệu, phân loại theo chuẩn quốc tế (DDC hoặc LCC); tận dụng mạng lưới gần 200 hội thành viên của Liên hiệp Hội để xây dựng các tủ sách chuyên ngành; và thiết lập mô hình “Thư viện số Liên hiệp Hội Việt Nam” làm hạt nhân kết nối toàn bộ hệ thống tri thức.

Liên kết trí thức – khơi nguồn sức mạnh khoa học Việt Nam

Nhà báo Ngô Đức Hành (Hội KHKT Cầu đường Việt Nam) cho rằng, cùng với cách mạng công nghiệp 4.0, nhu cầu học tập và tiếp cận tri thức của người dân đang thay đổi mạnh mẽ, vì vậy tủ sách KHCN cần được phát triển song song ở hai dạng: “tủ sách cứng” truyền thống và “tủ sách mềm” trên nền tảng số.

Ông đề xuất chọn một ngành hoặc địa phương làm mô hình thí điểm, chẳng hạn “Tủ sách KHCN về Nông nghiệp hữu cơ”, để rút kinh nghiệm, nhân rộng toàn quốc. Bên cạnh đó, nên phát hành song song sách in và sách điện tử có mã QR để thuận tiện tra cứu, phù hợp với xu thế chuyển đổi số.

Theo Nhà xã hội học PGS.TS Phạm Bích San, Việt Nam từng có nhiều tủ sách, tạp chí khoa học giá trị nhưng chưa tạo được sức bật lớn do thiếu sự liên kết và cơ chế thị trường hiệu quả. Ông cho rằng: “Liên hiệp Hội Việt Nam là tổ chức duy nhất hiện nay có đủ năng lực và điều kiện để khởi xướng, tập hợp, tổng kết và công bố các công trình nghiên cứu của giới khoa học Việt Nam trong một tủ sách chung.” Đây sẽ là diễn đàn để tôn vinh các công trình khoa học có giá trị, đồng thời giúp công chúng hiểu đúng hơn về đóng góp của trí thức trong sự nghiệp phát triển đất nước.

Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam ThS. Nguyễn Hữu Giới khẳng định, việc xây dựng Tủ sách KHCN là bước đi có ý nghĩa chiến lược, góp phần bảo tồn “di sản văn hóa thành văn” của các nhà khoa học Việt Nam.

Ông đề xuất Liên hiệp Hội giao Ban Phổ biến kiến thức làm đầu mối triển khai, trước mắt đặt trụ sở tạm tại cơ quan Liên hiệp Hội, đồng thời kêu gọi các hội thành viên, nhà khoa học, tổ chức khoa học – công nghệ hiến tặng hoặc chia sẻ tư liệu, sách, công trình nghiên cứu để hình thành kho tri thức chung.

“Tủ sách KHCN không chỉ là nơi lưu giữ tài liệu, mà còn là biểu tượng đoàn kết và tự hào của giới khoa học Việt Nam, góp phần đưa tri thức khoa học đến gần hơn với cộng đồng,” ông Giới nhấn mạnh.

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi kết luận Hội thảo

Kết luận hội thảo, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, sâu sắc của đại biểu và cho rằng việc xây dựng Tủ sách Khoa học và Công nghệ là một nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết trước mắt, vừa có ý nghĩa lâu dài, thể hiện trách nhiệm của đội ngũ trí thức với công cuộc phát triển đất nước.

Ông đề nghị Ban Phổ biến kiến thức, Nhà xuất bản Tri thức và các hội thành viên khẩn trương phối hợp triển khai các bước cụ thể, trong đó chú trọng ứng dụng công nghệ số, đảm bảo bản quyền, chất lượng học thuật và tính lan tỏa của tủ sách.

Với sự đồng thuận cao của các chuyên gia, nhà khoa học và hội viên, Liên hiệp Hội Việt Nam kỳ vọng Tủ sách Khoa học và Công nghệ sẽ trở thành “ngôi nhà tri thức chung”, lan tỏa giá trị tinh hoa, góp phần xây dựng xã hội học tập, thúc đẩy phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.

Thùy Khánh