Thực khuẩn thể – giải pháp thay thế kháng sinh

Người nuôi tôm trên toàn thế giới, nhất là tại châu Á đang gặp phải vố số thách thức liên quan đến dịch bệnh mà đối với họ, kháng sinh là một trong số những giải pháp hiệu quả nhất. Nhưng ít ai biết thực khuẩn thể lại là một trong những vũ khí chống lại vi khuẩn kháng thuốc và có khả năng chống lại dịch bệnh Vibriosis trong nuôi tôm. Thực khuẩn thể đã được sử dụng để ứng phó với các dịch bệnh thường gặp trên gia súc, gia cầm nhưng vẫn còn là một khái niệm xa lạ trong ngành thủy sản.

Tại Ấn Độ, NTTS mang lại doanh thu lớn cho xuất khẩu, nhưng Vibriosis đã ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế, phúc lợi của cộng đồng, sinh kế và sức khỏe của người dân. Nông dân Ấn Độ sử dụng thuốc kháng sinh để hạn chế dịch bệnh, nhưng càng làm tăng khả năng kháng thuốc của Vibrio theo thời gian. Nhiều lô tôm đã bị từ chối tại các thị trường nhập khẩu vì dư lượng kháng sinh, trong khi đó giải pháp tiêm phòng cho từng vật nuôi lại không thể áp dụng trong ngành NTTS. Tôm cũng vậy, chúng không thể tiêm phòng được do hệ thống miễn dịch yếu. Đây là nút thắt cản trở nông dân tìm kiếm giải pháp thay thế kháng sinh.

Quản lý dịch bệnh trong NTTS chủ yếu dựa vào kháng sinh suốt nhiều thập kỷ qua. Nông dân thường chuộng kháng sinh vì chúng ngăn ngừa tình trạng vật nuôi chết hàng loạt, do đó giảm thiểu được thiệt hại kinh tế trên quy mô lớn. Nhưng các mối lo ngại đang gia tăng về dư lượng kháng sinh trong các sản phẩm thủy sản nuôi, vi khuẩn kháng thuốc ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Nếu lạm dụng kháng sinh, vi khuẩn sẽ kháng thuốc, sau đó vi khuẩn này khuếch tán các gen kháng kháng sinh, và một khi được kích hoạt, tình trạng kháng thuốc sẽ lây lan khắp các cộng đồng vi sinh vật thủy sinh, cuối cùng là vi khuẩn gây bệnh cho người.

Trong cuộc thi Sáng kiến cải tiến NTTS toàn cầu do Liên minh Thủy sản toàn cầu tổ chức thường niên, sản phẩm thực khuẩn thể (Elixir và Vibrioshield) thay thế kháng sinh đã lọt vào vòng chung kết. Hai sản phẩm này được tạo ra từ các thực khuẩn có khả năng săn lùng và tiêu diệt vi khuẩn thông qua cơ chế tăng sinh bên trong cơ thể vật chủ và nhắm vào vi khuẩn mục tiêu là Vibriosis. Đây là các thành phần của hầu hết các hệ sinh thái thủy sản, phần lớn được tìm thấy trong nước lợ và nước mặn.

Thực khuẩn thể bám vào vi khuẩn ký sinh trên cơ thể vật chủ và tiêu diệt chúng bằng cách sao chép và phân giải chúng. Đây được xem là giải giải pháp tiềm năng để kiểm soát dịch bệnh do vi khuẩn, đồng thời tránh được nguy cơ tồn dư kháng sinh. Thực khuẩn tiêu diệt mầm bệnh Vibrio mà không làm chết lợi khuẩn trong cơ thể tôm, làm tăng tỷ lệ sống và mang lại năng suất tốt hơn. Elixir và Vibrioshield đã được thương mại hóa ở Ấn Độ và mang lại kết quả đáng khích lệ cho các trại tôm giống và tôm thương phẩm dù ban đầu bị phản đối dữ dội. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong quá trình phát triển các giải pháp thay thế kháng sinh từ thực khuẩn thể, mà trước tiên là phải thuyết phục các nhà quản lý tin vào tiềm năng của giải pháp này và chỉ dẫn cho người nông dân về những giải pháp thay thế kháng sinh.

Công ty Aristogene Biosciences