“So găng” thị trường tôm

Từ dữ liệu đến thông tin bên lề đều cho thấy việc tăng sản lượng tôm nuôi tại quốc gia Mỹ Latinh này chưa có dấu hiệu dừng lại. Nhiều nguồn tin cho hay, hầu hết nông dân ở Ecuador vẫn đang tích cực mở rộng diện tích nuôi tôm và duy trì “chế độ” tăng trưởng. Gần đây, người nuôi tôm Ecuador mạnh tay đầu tư vào các mô hình nuôi tôm liên kết dọc để tăng năng lực sản xuất, do đó các nhà máy chế biến vẫn luôn duy trì hoạt động ổn định. Khi nhiều nước nuôi tôm phải giảm diện tích và sản lượng để tránh dư thừa nguồn cung thì điều đó lại không xảy ra ở Ecuador trong hiện tại và cả tương lai gần. 

Câu hỏi được quan tâm nhất hiện nay đó là các công ty nuôi tôm có thể chịu lỗ trong bao lâu, và tác động của điều này lên ngành tôm toàn cầu sẽ như thế nào? Liệu các quốc gia khác có bắt buộc phải cắt giảm sản xuất hay nhu cầu thị trường sẽ phục hồi bởi giá tôm ở mức thấp trong một thời gian dài sẽ là động lực kích cầu tăng trở lại. Tuy nhiên, không một chuyên gia nào có thể khẳng định thị trường tôm năm sau có chuyển động chính xác theo quy luật này hay không. Tất cả mới chỉ là dự đoán. 

Sản lượng tôm nuôi của Ấn Độ đã giảm 20 – 30% trong năm nay. Xuất khẩu tôm của nước này sang Mỹ cũng lao dốc và chỉ hi vọng cứu vãn phần nào nhờ xuất khẩu tôm sú sang châu Âu và châu Á. Xuất khẩu tôm của Indonesia và Việt Nam cũng giảm mạnh trong nửa đầu năm 2023 và tình hình còn nghiêm trọng hơn Ấn Độ. Chi phí sản xuất tôm tại hai quốc gia này đang cao hơn Ấn Độ và Ecuador, cùng đó giá tôm cổng trại vẫn giảm liên tục khiến triển vọng phục hồi cuối năm khá mong manh. Tuy nhiên, ngành tôm ở mỗi vùng nuôi trên thế giới không tương đồng, thậm chí mang đặc thù riêng nên sự chênh lệch về nhiều khía cạnh giữa các quốc gia nuôi tôm là điều dễ hiểu.  

Câu hỏi lớn đối với tất cả các thị trường là tình trạng giá và nhu cầu tiêu thụ giảm sẽ kéo dài bao lâu. Trước đó nhiều dự đoán cho rằng nhu cầu tôm tăng trở lại vào mùa hè. Nhưng điều này đã không xảy ra, thậm chí tình trạng cung vượt cầu vẫn tiếp diễn. Nhiều công ty tích trữ tôm giá cao từ năm ngoái đã giải phóng hàng tồn trong 6 tháng đầu năm nay bằng cách nào, và họ có thu mua thêm tôm trong khi giá đang thấp hay không là những thông tin chưa sáng tỏ. Do đó, diễn biến cung cầu trên thị trường tôm trong thời gian tới vẫn khó định đoán chính xác. 

Tuy nhiên, cuộc so găng trên thị trường tôm vẫn quyết liệt. Các nước nuôi tôm đều đang chạy đua trong lĩnh vực chế biến để đa dạng hóa sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ngành tôm Ecuador đang tăng tốc để vượt lên trên các nhà cung cấp khác. Không chỉ nhắm vào Trung Quốc, thị trường tiêu thụ tôm HOSO, các hãng tôm Ecuador đang lấn sân sang phân khúc tôm bóc vỏ mà nhà cung cấp châu Á và Mỹ Latinh khác đang chiếm lĩnh. Nếu Ecuador dồn toàn lực vào phân khúc tôm bóc vỏ, các nhà cung cấp châu Á sẽ đối mặt với nguy cơ bị lật đổ bất cứ lúc nào. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, tương tự tôm Việt Nam và Indonesia “soán ngôi vương” của Thái Lan và Trung Quốc trong phân khúc tôm tẩm bột. 

Willem van der Pijl

Giám đốc Global Shrimp Forum 2023