Thị trấn Văn Quan (Lạng Sơn): Gian nan khôi phục cá lồng

Anh Lý Văn Dùng, khu Đức Hinh II, thị trấn Văn Quan trần mình giữa cái nắng như đổ lửa để sửa sang lại vài chục mét lưới đã cũ kỹ. Khung bằng cọc tre đã kết sẵn dưới lòng sông Tu Đồn, chỉ còn chờ quây lưới là thả cá. Anh Dùng bộc bạch: Nuôi chơi cho đỡ nhớ chứ có nhiều nhặn gì đâu, thả ít cá giống, cả năm mới thu được hơn 2 tạ, nhà hàng nào có nhu cầu thì đặt, không thì mang ra chợ bán lẻ, thủng thẳng thế chứ chẳng phát triển nổi. Chẳng riêng gì anh Dùng, ở khu Đức Hinh này, những người được coi là nuôi nhiều cá nhất như anh Lý Văn Quắn, anh Lâm…quy mô cũng chẳng lớn hơn là bao. Dường như những khó khăn về thời tiết mấy năm trước, cộng với thị trường nhỏ hẹp đã khiến cho người dân nơi đây khó có thể khôi phục lại các lồng cá như trước đây.

Những mô hình nuôi cá tại khu Đức Hinh II, thị trấn Văn Quan chỉ còn hoạt động cầm chừng vài quy mô nhỏ bé

Chủ tịch UBND thị trấn Hoàng Thị Tuyết khái lược: Sông Tu Đồn chảy qua 8 khu phố trên địa bàn, thêm vào đó còn có lòng hồ Bản Quyền rộng 10ha, nâng tổng số diện tích mặt nước trên địa bàn thị trấn lên gần 70ha, điều kiện thích hợp để nuôi trồng thủy sản. Thực tế từ nhiều năm trước đây, nghề nuôi cá lồng ở thị trấn Văn Quan đã khá phát triển, chất lượng cá ngon, vì thế mặc dù giá luôn cao hơn ở những nơi khác, nhưng vẫn được người tiêu dùng ưa chuộng. Năm 2002, toàn thị trấn mới chỉ có 18 hộ gia đình nuôi với tổng số 33 lồng cá. Thế nhưng đến giai đoạn 2006-2007, số hộ nuôi đã tăng lên đến 64 hộ với tổng số 104 lồng cá. Đây có thể coi là giai đoạn cực thịnh của cá lồng Văn Quan, tổng sản lượng đánh bắt cá trên địa bàn đạt 35 tấn.

Thế nhưng chỉ 1 năm sau giai đoạn cực thịnh, cá lồng lại rơi vào thoái trào. Lãnh đạo UBND thị trấn cho hay: Thiên tai, dịch bệnh đã gây ảnh hưởng rất lớn, đặc biệt năm 2008, cơn bão số 6 đã cuốn phăng 68 lồng cá và hầu hết các diện tích quây lưới khiến cho nhiều hộ gia đình lao đao. Đến cuối năm 2011, đập Bản Quyền phải tháo nước để sửa chữa, một lần nữa các hộ nuôi cá lại phải tạm ngừng. Cho đến nay, toàn thị trấn Văn Quan chỉ còn 32 hộ duy trì được 35 lồng và 8 ao cá, nhưng quy mô thì đều rất nhỏ. Không hiếm trường hợp chỉ nuôi với số lượng rất ít để phục vụ nhu cầu của gia đình, tiềm năng, kinh nghiệm nuôi cá lồng trên địa bàn thị trấn Văn Quan từ hàng chục năm nay hầu như không còn phát huy được hiệu quả.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị trấn khóa VIII, nhiệm kỳ 2010-2015 tiếp tục xác định tập trung chỉ đạo thực hiện chương trình phát triển cá lồng tương xứng với tiềm năng. Mới đây, UBND thị trấn cũng đang xây dựng đề án khôi phục và phát triển nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2013-2015, định hướng đến năm 2020. Mục tiêu đặt ra khá cụ thể, phấn đấu đến năm 2015, sản lượng cá các loại đạt từ 30-35 tấn với 70 lồng cá, tổng doanh thu đạt gần 3 tỷ đồng; rồi tiến tới đăng ký thương hiệu, mở rộng thị trường…Xác định là vậy, nhưng khó khăn là lấy nguồn kinh phí ở đâu ra để làm động lực thúc đẩy cá lồng phát triển trở lại?

Theo kế hoạch đề ra, thì mỗi năm thị trấn cố gắng chắt chiu từ nguồn sự nghiệp kinh tế và tiết kiệm chi thường xuyên hàng năm đề dành ra khoảng 30-50 triệu đồng nhằm xây dựng các mô hình. Thế nhưng cái khoản kinh phí nhỏ bé ấy cũng chẳng phải dễ dàng gì. Ngay như việc mới rồi, hạch toán kế hoạch triển khai mô hình nuôi cá lồng tại phố Tấn Minh và Đức Hinh 1 chỉ vẻn vẹn có 18 triệu đồng mà trầy trật tìm nguồn.

Ngày 21 tháng 5 năm 2013, UBND tỉnh Lạng Sơn đã ban hành Kế hoạch số 50/KH-UBND về Thực hiện Chương trình bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2013 – 2020. Trong đó có nội dung quan trọng là hỗ trợ phát triển cá lồng. Nội dung cụ thể là lựa chọn các hộ dân sinh sống xung quanh các hồ chứa để hướng dẫn, hỗ trợ thực hiện nuôi cá lồng nhằm phát huy tiềm năng mặt nước của các hồ chứa, giúp chuyển đổi phương thức sản xuất của người dân, chuyển từ đánh bắt khai thác thủy sản tự nhiên sang chăn nuôi cá lồng có năng suất cao, hiệu quả kinh tế lớn, góp phần xóa đói giảm nghèo.  Ngân sách nhà nước hỗ trợ 100% chi phí cá giống và 50% vật tư để thực hiện nuôi cá lồng, trong đó giai đoạn 2013 – 2015 thực hiện hỗ trợ 150 lồng nuôi cá chép giòn, trắm cỏ tại một số hồ chứa; giai đoạn 2016 – 2020 thực hiện mở rộng hỗ trợ cho 250 lồng. Đây có thể coi là cơ hội đối với những địa phương đang tìm hướng phát huy tiềm năng về thủy sản như thị trấn Văn Quan.