Anh hỗ trợ 18 triệu bảng thúc đẩy phát triển kinh tế biển bền vững tại Việt Nam

Ngày 11/12, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Đại sứ quán Anh tại Việt Nam tổ chức hội nghị khởi động dự án “Chuyển đổi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và đại dương” (COAST). Dự án có tổng vốn 18,19 triệu bảng Anh, dự kiến triển khai trong 55 tháng từ tháng 10/2025 đến tháng 3/2030 tại Hà Nội và 8 địa phương gồm Quảng Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Gia Lai, Khánh Hòa, Cần Thơ, Cà Mau và An Giang. Sáng kiến thuộc Quỹ Blue Planet Fund của Vương quốc Anh, nhằm hỗ trợ các quốc gia ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, phục hồi đa dạng sinh học và giảm ô nhiễm đại dương. Đây đều là những vấn đề đang tác động nặng nề đến sinh kế và hệ sinh thái ven biển toàn cầu.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Linh Linh 

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đánh giá, dự án COAST là bước đi quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực phát triển ngành thủy sản theo hướng hiện đại, quy mô lớn, có thương hiệu và hội nhập sâu rộng theo tinh thần Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến phát biểu. Ảnh: Linh Linh.

Tuy nhiên, ông cho rằng, nguồn lực dành cho bảo tồn biển, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và quản lý khai thác vẫn còn hạn chế; trong khi áp lực từ biến đổi khí hậu, xói lở bờ biển, ngập lụt, nước biển dâng, suy giảm đa dạng sinh học và nhu cầu phát triển kinh tế – du lịch – dịch vụ biển đang tăng nhanh. “Triển khai dự án COAST là rất thiết thực và cần thiết, góp phần tăng khả năng chống chịu, nâng cao tính bền vững cho thủy sản và cải thiện sinh kế người dân ven biển”, ông nhấn mạnh.

Theo ông Phạm Ngọc Sao, đại diện Ban Quản lý các dự án nông nghiệp, COAST được thiết kế phù hợp với các chiến lược lớn về kinh tế biển, đa dạng sinh học, quy hoạch nuôi trồng thủy sản và các nhiệm vụ bảo vệ nguồn lợi, chống khai thác IUU. Dự án tập trung vào ba hợp phần chính: bảo vệ và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản; phát triển nuôi trồng thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu; và tăng cường năng lực quản lý dựa trên bằng chứng.

Ở hợp phần thứ nhất, dự án sẽ hỗ trợ xây dựng hồ sơ thành lập ba khu bảo tồn biển mới, phục hồi hai rạn san hô suy thoái, thả rạn nhân tạo nhằm nâng chỉ số đa dạng sinh học tại 14 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Bảy khu bảo tồn và khu bảo vệ nguồn lợi sẽ được tích hợp công nghệ giám sát hiện đại như UAV và hệ thống camera. Đồng thời, bốn loài thủy sản biển quý hiếm sẽ được nghiên cứu sinh sản nhân tạo, đi kèm là 16 mô hình chuyển đổi nghề khai thác không hiệu quả sang các sinh kế bền vững hơn, có tài liệu kỹ thuật và chương trình truyền thông hỗ trợ cộng đồng.

Với hợp phần nuôi trồng thủy sản, dự án sẽ rà soát, tổ chức lại bảy vùng nuôi biển và bảy vùng nuôi tôm nước lợ theo hướng đảm bảo sức tải môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn bền vững quốc tế. Ba mô hình nuôi biển công nghệ cao và 23 mô hình nuôi trồng thích ứng khí hậu, giảm phát thải sẽ được xây dựng.

Cùng với đó, COAST sẽ thí điểm mô hình bảo hiểm thủy sản – công cụ được đánh giá có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh thời tiết cực đoan gia tăng. Dự án cũng sẽ phát triển phần mềm ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường và dịch bệnh, nghiên cứu phát thải trong nuôi biển và khả năng hấp thụ carbon của rong biển, đồng thời hoàn thiện tài liệu kỹ thuật về giống, quy trình nuôi và an toàn sinh học.

Theo ông Sao, cộng đồng ngư dân và những người phụ thuộc sinh kế ven biển sẽ là nhóm hưởng lợi trực tiếp khi được tiếp cận các mô hình sản xuất bền vững, cơ hội chuyển đổi nghề và công cụ giảm thiểu rủi ro. Các cơ quan quản lý từ trung ương đến địa phương sẽ được nâng cao năng lực, có thêm dữ liệu và công cụ quản lý tài nguyên biển dựa trên bằng chứng khoa học. Cùng với đó, khu vực tư nhân và các viện, trường sẽ có cơ hội tiếp cận mô hình mới, công nghệ mới và các cơ chế tài chính xanh trong bảo tồn – nuôi trồng thủy sản.

Ở góc độ nhà tài trợ, TS Ingrid Kelling, Giám đốc chương trình COAST Facility thuộc DAI Global UK cho biết, COAST theo đuổi ba mục tiêu cốt lõi gồm: bảo vệ hệ sinh thái và cộng đồng ven biển; nâng cao năng suất thông qua sản xuất và khai thác bền vững; đảm bảo quyền tiếp cận công bằng đối với nguồn tài nguyên biển – ven biển, nhất là với nhóm yếu thế. Tại Việt Nam, dự án sẽ tập trung vào phục hồi rừng ngập mặn, cỏ biển, san hô; hỗ trợ phát triển nông nghiệp – thủy sản thích ứng khí hậu; và thúc đẩy quản trị bao trùm gắn với mở rộng tài chính xanh.

Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam Iain Frew nhấn mạnh, COAST là một trong những chương trình quy mô lớn nhất mà Anh hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực môi trường – khí hậu. “Đây là ví dụ rõ nét cho việc biến cam kết thành hành động”, ông nói đồng thời khẳng định, sự phối hợp chặt chẽ giữa Anh với các bộ, ngành trung ương và các tỉnh – nơi chịu tác động nặng nề nhất sẽ giúp dự án mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân.

Từ góc nhìn địa phương, ông Trần Văn Ninh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Gia Lai cho rằng, tỉnh đang chịu ảnh hưởng nặng của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và thiên tai, khiến mức độ dễ tổn thương tăng cao và nguy cơ chậm lại tốc độ phát triển kinh tế – xã hội. Ông kỳ vọng, dự án COAST sẽ giúp Gia Lai tăng cường bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển sinh kế bền vững, nâng cao khả năng chống chịu và hỗ trợ đắc lực cho việc chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.

Minh Khuê