Bàn thêm về vấn đề ngư dân, ngư nghiệp và ngư trường

Theo TS Nguyễn Thanh Bình, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản (Bộ NN&PTNT), việc xây dựng Đề án ngư nghiệp, ngư dân, ngư trường đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhằm phát duy sức mạnh nội tại của cộng đồng ngư dân, cơ chế thị trường, tranh thủ hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực và sự chủ động vươn lên của cộng đồng ngư dân trong phát triển bền vững ngư nghiệp, ngư trường gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động ngư nghiệp. Bên cạnh đó, phát triển ngư nghiệp phù hợp với định hướng phát triển kinh tế biển và chủ trương “giảm khai thác – tăng nuôi trồng” để cân bằng giữa nhu cầu của con người và giữ gìn tài nguyên biển. Đồng thời, quản lý và bảo vệ ngư trường là cơ sở phát triển kinh tế biển gắn với bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của quốc gia, phù hợp với luật pháp quốc tế; đồng thời góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định trên biển để phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Nhiều chuyên gia tham dự hội thảo và đóng góp ý kiến cho Đề án “Tam ngư”. Ảnh: Thu Hồng.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và các thách thức từ bên ngoài đã, đang và có nguy cơ tác động đến những thành quả đã đạt được. Ngư dân, ngư nghiệp, ngư trường là một bộ phận cấu thành của vấn đề tam nông nên cũng chịu tác động từ những vấn đề này.

Đồng thời, trong nội bộ nghề cá nước ta hiện nay cũng đang gặp nhiều khó khăn và thách thức trong quá trình chuyển đổi từ nghề cá thủ công, tự phát, tiếp cận tự do sang nghề cá có trách nhiệm và bền vững. Trong đó, ngư dân, ngư nghiệp và ngư trường là những vấn đề mấu chốt có ảnh hưởng quan trọng đến quá trình chuyển đổi và phát triển nghề cá bền vững.

PGS. TS Nguyễn Chu Hồi chia sẻ: Ý tưởng về “Tam ngư” của ngành thủy sản đã được nhiều thế hệ nhắc tới, đã trải qua một quá trình dài vận động chính sách. Đây là một vấn đề rất lớn sau rất nhiều năm hình thành ý tưởng. Bộ trưởng cũng rất quan tâm đến vấn đề này. Do vậy, phải làm tốt để có một đề án “Tam ngư” hoàn chỉnh trình Thủ tướng phê duyệt, mà đề án đấy phải là sản phẩm trí tuệ của ngành. Theo tôi, nên dành kinh phí để tổ chức nhiều hội thảo, nhiều cuộc họp với các bên liên quan, bởi ba vấn đề này (ngư dân – ngư nghiệp – ngư trường – PV) còn liên quan nhiều lĩnh vực khác nhau, kể cả quy hoạch không gian biển, kể các các quy hoạch khác về biển và cả trên đất liền có liên quan đến biển. Thảo luận càng kỹ càng tốt, để làm sao chúng ta có một sản phẩm hoàn chỉnh được Thủ tướng chấp nhận và có lợi cho ngành. 

PGS. TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nghề cá Việt Nam, nhấn mạnh việc “Đề án phải là sản phẩm trí tuệ của ngành”. Ảnh: Thu Hồng

Phát biểu tại hội thảo, các đại biểu cùng đồng tình với ý tưởng của Đề án, đồng thời phân tích chi tiết theo từng lĩnh vực, về khai thác, về vấn đề đồng quản lý, về nuôi biển hay các khu bảo tồn biển… nhằm tạo ra một Đề án hoàn chỉnh, giải quyết đồng bộ các vấn đề hiện nay.

Theo dự thảo Đề án ngư nghiệp, ngư dân, ngư trường đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Đề án hướng đến mục tiêu: Tiếp tục công nghiệp hóa, hiện đại hóa nghề cá, phát triển linh vực ngư nghiệp toàn diện, hiệu quả, bền vững, trở thành ngành kinh tế ngư nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, có cơ cấu và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, phù hợp với năng lực của nguồn lợi và ngư trường, có năng suất, chất lượng hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, hội nhập vững chắc vào nền kinh tế. Ngư trường, nguồn lợi thủy sản và môi trường, sinh thái tại ngư trường được gìn giữ, bảo vệ để duy trì và phát huy được các dịch vụ hệ sinh thái bền vững…

Cụ thể, đến năm 2030, giảm 4.000 tàu cá các loại; tăng diện tích nuôi biển đạt 300.000 ha, sản lượng nuôi biển đạt 1,45 triệu tấn.

Tốc độ tăng trưởng giá trị thủy sản khai thác và nuôi biển đạt bình quân 1,5%/năm; thu nhập bình quân của lao động làm nghề khai thác và nuôi biển tăng gấp 2,5 lần so với năm 2020.

Tỷ lệ hộ ngư dân có tàu cá chuyển đổi nghề được đào tạo, tập huấn nghề mới và có sinh kế, đời sống ổn định đạt 100%; Thu nhập bình quân của cư dân vùng nông thôn ven biển tăng 2,5 lần so với năm 2020.

Tầm nhìn đến năm 2045, ngư dân và cộng đồng ngư dân văn minh, phát triển toàn diện, có thu nhập cao. Ngư trường được tăng cường bảo vệ, tái sinh nguồn lợi thủy sản. Nuôi biển trở thành ngành hàng quan trọng thay tế cho ngành khai thác. Nghề cá có trách nhiệm và bên vững, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, có giá trị gia tăng cao, gắn kết chặt chẽ với thị trường trong và người nước, công nghiệp chế biến và bảo quản thủy sản hiện đại, giữ vững vị thế xuất khẩu thủy sản đứng hàng đầu thế giới…

Đề án sẽ tập trung vào ba nhiệm vụ chủ yếu (về ngư dân, ngư nghiệp, ngư trường) và 6 giải pháp chính để thực hiện.

Thu Hồng