Brazil: Đối mặt làn sóng rô phi và tôm Trung Quốc tấn công thị trường nội địa

Ngành thủy sản Brazil đang rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan”. Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 50% lên thủy sản nhập khẩu, các doanh nghiệp Brazil buộc phải gấp rút tìm kiếm thị trường thay thế, trong đó Trung Quốc được xem là lựa chọn tiềm năng. Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo nỗ lực này có thể phản tác dụng.

Từ tháng 7 đến tháng 8, Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil (MAPA) đã làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) về quy trình kiểm dịch, nhằm mở đường xuất khẩu các loài cá nuôi như tambaqui, pirarucu, surubim, cá hồi, cá mú và trai vẹm sang Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo đề nghị của Hiệp hội Nuôi trồng Thủy sản Brazil (Peixe BR), cá rô phi được loại khỏi danh mục đàm phán, do lo ngại việc Brazil xuất khẩu rô phi sang Trung Quốc có thể dẫn tới yêu cầu “mở cửa ngược” cho cá rô phi Trung Quốc vào thị trường nội địa. MAPA đã chấp thuận và loại bỏ rô phi khỏi danh sách ưu tiên.

Tháng trước, Trung Quốc bất ngờ đề xuất một thỏa thuận thương mại song phương, yêu cầu Brazil cung cấp quy định kiểm dịch để Trung Quốc có thể xuất khẩu cá rô phi và tôm sang Brazil. Vì thỏa thuận giữa hai bên không giới hạn về chủng loài, nguy cơ cá và tôm Trung Quốc tràn vào thị trường Brazil đang hiện hữu.

Tuần trước, Brazil đã gửi bộ quy định nhập khẩu thủy sản cho phía Trung Quốc, hiện đang được Bắc Kinh xem xét. Giới chuyên môn lo ngại, trong bối cảnh thị trường xuất khẩu bị thu hẹp vì thuế Mỹ, ngành thủy sản Brazil có thể sớm bị nhấn chìm bởi cá rô phi và tôm giá rẻ từ Trung Quốc.

Bộ Nông nghiệp Brazil hiện chưa có phản hồi về vấn đề này. Ông Eduardo Lobo, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Thủy sản Brazil (Abipesca), cảnh báo ngành đang ở ngã ba sinh tử, với nguy cơ khiến người nuôi cá trong nước phá sản. “Nếu mở cửa, hàng Trung Quốc sẽ nhanh chóng chiếm lĩnh các kệ siêu thị, đẩy người nuôi trong nước ra khỏi cuộc chơi. Họ được nhà nước trợ giá mạnh, chi phí sản xuất thấp, chúng ta không thể dâng thị trường nội địa trên một chiếc đĩa bạc,” ông Lobo nói.

Theo ông, ngành thủy sản Brazil đang bị biến thành “quân cờ” trong cuộc chơi thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, trong khi tiếng nói của doanh nghiệp sản xuất gần như bị gạt ra ngoài. “Đây là cuộc đàm phán diễn ra mà không có sự tham gia của các nhà sản xuất. Chúng tôi mong Bộ Nông nghiệp nhìn nhận vấn đề một cách tỉnh táo, bởi những người đang điều hành hiện nay dường như chưa lường hết hậu quả.” – ông nhấn mạnh.

Abipesca cho biết sẽ kiến nghị Bộ Phát triển, Công nghiệp và Thương mại (MDIC) áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, như đánh thuế nhập khẩu, nếu Brazil mở cửa cho cá rô phi và tôm Trung Quốc. “Chúng ta chỉ xuất khẩu khoảng 600 triệu USD cá mỗi năm nhưng lại nhập khẩu tới 1,5 tỷ USD. Thâm hụt đã lớn, giờ còn muốn mở cửa hơn nữa sao?” ông Lobo đặt câu hỏi.

Ngành thủy sản Brazil hiện đạt doanh thu khoảng 20 tỉ real (tương đương 110 tỷ USD) mỗi năm, trong đó xuất khẩu chiếm 600 triệu USD, chủ yếu sang Mỹ, chiếm 70-80% tổng kim ngạch. Dù xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 15% thị trường, cá rô phi vẫn là mặt hàng chủ lực, đạt khoảng 6 triệu USD/tháng (tương đương 500 tấn). Khoảng 75% sản lượng rô phi tiêu thụ nội địa, phần còn lại xuất sang Mỹ, chiếm tới 90% lượng cá rô phi xuất khẩu của Brazil. Hiện Brazil là nhà cung cấp cá rô phi tươi lớn thứ hai cho Mỹ, sau Colombia.

Tuy nhiên, xuất khẩu cá Brazil đang gặp nhiều trở ngại. Từ năm 2017, Liên minh châu Âu đã đóng cửa phần lớn thị trường do vấn đề truy xuất nguồn gốc và an toàn vệ sinh. Trong khi đó, mức thuế cao của Mỹ tiếp tục làm giảm sức cạnh tranh.
Khi cánh cửa thị trường châu Âu khép lại, còn lối vào thị trường Mỹ bị thu hẹp, Trung Quốc trở thành lựa chọn duy nhất. Tháng 8 vừa qua, MAPA đã gửi hồ sơ xin cấp phép xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp sang Nga để mở thêm hướng đi.

“Brazil đang ở ngã ba đường: không thể bán sang châu Âu, mất dần thị trường Mỹ, và giờ lại đối mặt nguy cơ hàng Trung Quốc tràn ngập,” ông Lobo cảnh báo. 

Tuấn Minh

Theo Seafoodnews