Cà Mau tăng tốc chống khai thác IUU, hướng tới mục tiêu gỡ thẻ vàng

Không để tàu vi phạm “lọt lưới” quản lý

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ghi nhận Cà Mau là địa phương có số lượng tàu khai thác lớn nhất cả nước, nên kết quả chống khai thác IUU tại đây đóng vai trò nòng cốt trong nỗ lực chung của Việt Nam. Ông đánh giá cao sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là việc đẩy mạnh quản lý, rà soát, truy vết và xử lý tàu vi phạm.

Thứ trưởng nhấn mạnh yêu cầu thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về các nhóm nhiệm vụ cấp bách. Theo đó, các bộ ngành, địa phương liên quan phải rà soát, cấp phép hoạt động cho toàn bộ tàu cá đủ điều kiện trong tuần tới; tàu nào không bảo đảm yêu cầu thì kiên quyết không cho ra khơi. Cùng với đó, các địa phương phải hoàn thành lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên 100% tàu bắt buộc lắp đặt; xử lý triệt để tình trạng ngắt kết nối thiết bị; hoàn tất hồ sơ truy xuất nguồn gốc và đảm bảo các cảng cá đạt tiêu chí cấp phép.

Toàn cảnh buổi làm việc. Ảnh: Trọng Linh 

Báo cáo với đoàn công tác, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, đến ngày 30/10/2025, toàn tỉnh có 5.230 tàu cá đang hoạt động, trong đó 1.942 tàu thuộc diện bắt buộc lắp VMS. Đến nay, 100% tàu đã lắp đặt, 88,3% duy trì kết nối ổn định. Những trường hợp mất tín hiệu đều được cán bộ theo dõi trên phần mềm, truy vết và xử lý theo quy trình số hóa.

Cà Mau đã đưa vào vận hành ba cảng cá loại II (Sông Đốc, Rạch Gốc, Gành Hào) và một cảng cá loại III (Cái Đôi Vàm) phục vụ kiểm soát tàu xuất – nhập bến, chứng nhận, xác nhận nguồn gốc thủy sản. Dữ liệu tàu ra vào cảng được đồng bộ qua phần mềm liên thông, đảm bảo đối chiếu chính xác, hạn chế gian lận và sai sót.

Công tác tuyên truyền được thực hiện thường xuyên với nhiều hình thức: hơn 8.200 tin, bài, tin nhắn; 24 phóng sự truyền hình; 5.000 tờ gấp và 10.000 áp phích đã được phát hành; hệ thống truyền thanh cơ sở phát 2 lần/ngày. Nhờ đó, nhận thức của ngư dân được nâng lên rõ rệt, ý thức tuân thủ quy định tăng đáng kể.

Tỉnh cũng dành hơn 7,5 tỷ đồng hỗ trợ cước thuê bao VMS cho trên 7.000 lượt tàu cá, đồng thời xây dựng nghị quyết hỗ trợ thiết bị giám sát thế hệ mới nhằm bảo đảm kết nối liên tục ngay cả khi tàu neo đậu.

Song song tuyên truyền, Cà Mau siết chặt xử lý vi phạm. Từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng phát hiện và xử phạt hơn 470 vụ với tổng số tiền hơn 10 tỷ đồng, trong đó có 43 trường hợp cố tình ngắt kết nối VMS. Tất cả vụ việc được nhập vào phần mềm quản lý, tạo cơ sở theo dõi minh bạch.

Ở lĩnh vực hình sự, tỉnh đã khởi tố 11 vụ liên quan đến tàu xâm phạm vùng biển nước ngoài, sử dụng giấy tờ giả hoặc môi giới xuất nhập cảnh trái phép. Sáu vụ đã được đưa ra xét xử, trong đó có các phiên tòa lưu động tại địa phương; 5 vụ còn lại dự kiến hoàn tất trước 15/11/2025. Việc xử lý nghiêm tạo hiệu ứng răn đe mạnh, góp phần khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong tiến trình gỡ “thẻ vàng”.

Về truy xuất nguồn gốc, 100% tàu dài từ 15 m trở lên khai báo điện tử qua hệ thống eCDT khi xuất bến và cập cảng. Hồ sơ xác nhận, chứng nhận đều thực hiện đúng quy định, không phát sinh trường hợp sai sót phải giải trình. Tính đến nay, địa phương đã cấp 805 giấy chứng nhận nguồn gốc xuất khẩu với tổng khối lượng hơn 11.400 tấn, trong đó xuất sang EU chiếm trên 7.880 tấn.

Quyết tâm gỡ thẻ vàng

Dù đạt nhiều kết quả, Cà Mau vẫn gặp khó khăn trong xử lý vi phạm ở nước ngoài khi một số thuyền viên chưa trở về. Việc quản lý tàu sang bán, chuyển chủ sở hữu còn chậm cập nhật. Lực lượng chuyên trách sau sắp xếp đơn vị hành chính còn mỏng, khối lượng nhiệm vụ lớn.

Để khắc phục, tỉnh giao rõ trách nhiệm cho từng cán bộ, đảng viên theo dõi, giám sát tàu cá; công khai danh sách tàu không đủ điều kiện hoạt động để cộng đồng cùng giám sát; truy vết dứt điểm tàu mất kết nối, sang bán trái phép.

Không chỉ xử lý vi phạm, Cà Mau hướng tới mục tiêu xây dựng nghề cá hiện đại, có trách nhiệm và bền vững. Địa phương đang chuyển đổi những nghề khai thác gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái sang phương thức thân thiện hơn; khuyến khích nuôi biển, nuôi hải sản ven bờ; nâng cấp cơ sở hạ tầng nghề cá; bảo vệ và tái tạo nguồn lợi thủy sản. Công tác truyền thông gắn với chuyển đổi số, định danh điện tử VNeID, quản lý dữ liệu tàu cá trên hệ thống VNFishbase và cơ sở dân cư quốc gia đang được triển khai đồng bộ.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử khẳng định: “Cà Mau xem chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, lâu dài. Tỉnh kiên quyết xử lý vi phạm, đồng thời biểu dương tập thể, cá nhân có cách làm hay và hiệu quả”.

Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị Cà Mau tiếp tục duy trì kỷ luật hành chính, không để lọt tàu vi phạm, không để phát sinh tàu mất kết nối VMS. Ông nhấn mạnh: “Cà Mau là địa phương trọng điểm, nếu làm tốt sẽ đóng góp quan trọng vào mục tiêu chung của cả nước”.

Với sự vào cuộc của chính quyền và sự đồng thuận của ngư dân, Cà Mau đang từng bước củng cố niềm tin với EC, hướng đến mục tiêu sớm gỡ “thẻ vàng”, đưa hình ảnh nghề cá Việt Nam tiến gần hơn các tiêu chuẩn quốc tế.

Minh Khuê