Cá ngừ đối mặt với “cơn sóng” thuế Mỹ

Mỹ nhập khẩu chững lại

Theo số liệu từ Cục Hải quan, trong 3 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đạt hơn 228 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Mỹ tiếp tục là thị trường chủ lực, chiếm tới 39% tổng giá trị xuất khẩu cá ngừ. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng sang thị trường này đang có xu hướng chậm lại. Riêng trong tháng 3/2025, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ chỉ tăng gần 9% so với cùng kỳ năm 2024 – mức tăng trưởng thấp hơn so với kỳ vọng.

Sự chững lại này phần nào bắt nguồn từ những bất ổn trong chính sách thương mại của Mỹ đối với Việt Nam, đặc biệt là các biện pháp phòng vệ thương mại đang ngày càng siết chặt.

Một trong những yếu tố gây áp lực lớn lên ngành là việc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA) vừa có thông báo sơ bộ không công nhận tương đương cho hệ thống quản lý ngành hải sản Việt Nam. Nếu Việt Nam không hoàn tất các yêu cầu kỹ thuật và quy định theo đúng thời hạn, các sản phẩm hải sản – trong đó có cá ngừ – sẽ đối mặt với nguy cơ bị cấm nhập khẩu vào thị trường Mỹ từ ngày 1/1/2026.

Đây là cảnh báo nghiêm trọng bởi Mỹ vốn là thị trường truyền thống, có sức mua lớn và đóng vai trò định hướng giá cho nhiều thị trường khác. Nếu bị ngưng trệ, không chỉ doanh nghiệp xuất khẩu mà toàn chuỗi giá trị cá ngừ – từ đánh bắt, chế biến đến logistics – đều bị ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, Mỹ còn đang xem xét áp dụng mức thuế đối ứng lên đến 46% đối với một số mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, trong đó có các sản phẩm thủy sản như cá ngừ. Mặc dù hiện tại, Chính phủ Mỹ đã quyết định tạm hoãn việc áp thuế này trong vòng 90 ngày, tạo hiệu ứng tích cực lên thị trường và giúp một số đơn hàng quay trở lại, nhưng đây chỉ là một biện pháp mang tính tạm thời.

Theo đại diện VASEP, việc tạm hoãn không đồng nghĩa với việc miễn trừ. Trong bối cảnh Mỹ tiếp tục tăng cường các biện pháp bảo hộ thương mại, không có gì đảm bảo rằng thuế sẽ được gỡ bỏ hoàn toàn trong tương lai gần.

Nhiều thị trường bị ảnh hưởng

Tương tự như Mỹ, xuất khẩu cá ngừ sang EU cũng ghi nhận đà chững lại trong tháng 3/2025. Trong khi xuất khẩu sang Hà Lan – thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất trong khối – tăng mạnh 82% đạt hơn 13 triệu USD, thì xuất khẩu sang Italy giảm 2%, và Đức giảm đến 9% so với cùng kỳ năm 2024.

Điểm sáng của ngành cá ngừ Việt Nam trong quý I/2025 đến từ các thị trường như Canada, Nhật Bản và đặc biệt là Nga. Sau khi giảm mạnh trong tháng 1, xuất khẩu sang các thị trường này đã phục hồi tốt trong hai tháng tiếp theo. Riêng thị trường Nga trong tháng 3 ghi nhận mức tăng trưởng đột phá lên đến 92% so với cùng kỳ – đưa Nga trở thành thị trường xuất khẩu cá ngừ lớn thứ 3 của Việt Nam, chỉ sau Mỹ và Hà Lan.

Những khuyến cáo phù hợp

Trong bối cảnh hiện tại, các chuyên gia từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) khuyến cáo doanh nghiệp cần:

Đẩy nhanh tiến độ xuất khẩu: Tận dụng 90 ngày hoãn áp thuế để nhanh chóng hoàn tất các đơn hàng đã ký, hạn chế tối đa rủi ro nếu thuế được kích hoạt lại.

Linh hoạt chuyển hướng thị trường: Tăng cường thâm nhập vào các thị trường mới hoặc ít bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế như khu vực Trung Đông, Đông Bắc Á, Đông Nam Á…

Đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm và truy xuất nguồn gốc: Đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe từ các thị trường cao cấp như Mỹ, EU, Nhật Bản.

Tăng cường đàm phán và hợp tác đa phương: Tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA để mở rộng thị trường và được hưởng ưu đãi thuế.

Ngành cá ngừ Việt Nam đang bước vào giai đoạn đầy biến động trước áp lực thuế quan từ Mỹ. Mặc dù vẫn giữ vững đà tăng trưởng nhẹ, nhưng tương lai sẽ phụ thuộc rất lớn vào khả năng thích ứng linh hoạt, tận dụng cơ hội ngắn hạn và chiến lược mở rộng thị trường dài hạn của các doanh nghiệp.

Tuệ Lâm