Cá tra quá cỡ đã được thu mua theo đúng cam kết

Theo các DN cho biết, từ cuối tháng 6 đến nay các thị trường NK chính như EU, Hoa Kỳ, Ôxtrâylia đồng loạt yêu cầu NK cá tra cỡ nhỏ khoảng 3 – 5 oz, tương đương cá từ 650 – 800 gam trở xuống, trong khi trước đó các thị trường này vẫn NK cá tra cỡ trên 1kg, tương đương cỡ XK 8 – 10 oz và 10 – 12 oz. Sự thay đổi đột ngột của nhu cầu thị trường dẫn đến tình trạng thiếu cá cỡ nhỏ trong khi cá cỡ lớn lại khó tiêu thụ, giá giảm.

Các DN chế biến cá tra nhận định việc nhà NK chuyển hướng sang NK cá cỡ nhỏ để thuận tiện cho việc chế biến, đồng thời ngăn chặn tình trạng tăng trọng quá nhiều và gây sức ép về giá đối với các nhà XK cá tra của Việt Nam.

Việc chuyển đổi yêu cầu của thị trường về cỡ cá đã gây nhiều khó khăn và bị động cho DN khi định mức chế biến cao và đòi hỏi tay nghề công nhân cao trong khi sản lượng cá cỡ nhỏ lại không đủ để chế biến vào thời điểm hiện tại cũng như trong những tháng tiếp theo. Trong khi đó, lợi nhuận của người nuôi cá cũng bị giảm đáng kể và người nuôi cũng không muốn bán cá ở giai đoạn này vì cá đang lớn, nếu bán sẽ không thu được lãi nhiều.

Một nguyên nhân nữa khiến nguyên liệu cá tra dư thừa trong thời gian qua là do các DN đã chủ động xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu, có sự liên kết với các hộ nuôi theo hình thức nuôi gia công hay ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm. Vùng nuôi cá của nhà máy hiện chiếm đến 40% diện tích nuôi, 25% diện tích nuôi là của DN hợp đồng với dân theo hình thức gia công hoặc liên kết, 35% diện tích nuôi còn lại là của những hộ nuôi cá độc lập có tiềm lực tài chính mạnh. Vừa qua, khi chính vụ thu hoạch, các DN ưu tiên tiêu thụ “cá nhà”, bên cạnh đó do tài chính khó khăn và thị trường XK đang chững lại vào kỳ nghỉ hè nên các DN cũng giảm thu mua cá tồn đọng trong dân để lưu kho như mọi năm.

Theo khảo sát, lượng cá còn tồn đọng trong dân hiện nay tại Đồng Tháp – tỉnh có sản lượng cá tra nuôi cao nhất ĐBSCL – khoảng 8.000 tấn với cỡ từ 0,9 – 1,1 kg. Các tỉnh An Giang và Cần Thơ còn khoảng 2.000 – 3.000 tấn cá và khoảng 2.000 tấn cho các tỉnh khác. Như vậy, với lượng cá khoảng 15.000 tấn còn lại hiện nay của toàn vùng ĐBSCL so với lượng nguyên liệu chế biến XK trên 100.000 tấn trong tháng 7 thì rõ ràng không có hiện tượng cá tồn đọng nhiều. Các DN cũng đã cố gắng thu mua cá cỡ lớn (khoảng 30.000 tấn trong tháng 6) như đã cam kết, trừ một số trường hợp ”bất khả kháng” do khó khăn về tài chính và thị trường XK.

Giá cá cỡ lớn hiện nay được DN thu mua khoảng 20.000 đồng/kg, giảm 2.000 đồng so với các tháng trước. Đa số lượng cá quá cỡ còn lại là của các hộ nuôi tự phát, không có sự liên kết, quan hệ với DN và sử dụng thức ăn tự chế để nuôi cá nên sản phẩm thu hoạch không đạt chất lượng XK. Hiện nay, người dân đang mau chóng bán hết cá quá lứa, chấp nhận chịu lỗ chứ không dám kéo dài thời gian giữ cá lâu hơn nữa. Như vậy, việc cỡ cá không đáp ứng để chế biến XK, chất lượng cá nuôi không ổn định sẽ là những khó khăn cho các hộ nuôi độc lập, nhỏ lẻ trong thời gian tới.

VASEP hiện vẫn tiếp tục vận động các DN thu mua cá nguyên liệu còn lại trong dân bằng cách thuyết phục nhà NK mua ghép cá cỡ nhỏ với cá cỡ lớn để giải quyết vấn đề cá quá lứa. Tuy nhiên, vấn đề đáng ngại hiện nay không phải là sự tồn đọng cá nguyên liệu mà là người nuôi không yên tâm để tái đầu tư, thiếu định hướng cho hoạt động nuôi cá sắp tới cũng như việc đảm bảo nguồn nguyên liệu cung cấp ổn định, lâu dài cho các nhà máy chế biến.

Ngọc Thủy

Theo Vasep