Các nguồn carotenoid tự nhiên cho cá hồi và tôm

Các nguồn carotenoid

Trong tự nhiên, cá hồi và tôm hấp thụ carotenoid từ nhiều sinh vật như vi tảo, vi khuẩn, hoặc nấm men. Trong môi trường nuôi, các nguồn carotenoid duy nhất là thức ăn khô. Với tôm nuôi trong một số hệ thống mật độ thấp (<15 PL/m²) có điều kiện môi trường tốt, có thể tìm thấy đủ lượng carotenoid (Hình 1). Nhưng trong hầu hết hệ thống nuôi thâm, cần phải bổ sung hoàn toàn carotenoid.

Hình 1 

Nhiều phụ gia thức ăn chứa carotenoid như astaxanthin từ hai nguồn chính gồm tổng hợp và tự nhiên. Astaxanthin tổng hợp được chế tạo hóa học bằng nhiều phản ứng phức tạp từ các thành phần gốc dầu mỏ, chỉ chứa astaxanthin dạng đồng phân, không tồn tại trong tự nhiên. Một số nơi coi đây là chất nhuộm hóa học nên ít sử dụng trong các trại nuôi cá hồi, trout chất lượng cao, thậm chí nhiều cửa hàng cấm chất tạo màu này.

Carotenoid tự nhiên chiết xuất từ nhiều vi sinh vật khác nhau với lợi thế carotenoid đa dạng như astaxanthin, adonirubin, canthaxanthin và adonixanthin. Những chất này cũng có giá trị dinh dưỡng (chứa protein) khi không ở dạng tổng hợp. Ba nguồn astaxanthin tự nhiên chính hiện đã có mặt trên thị trường gồm vi tảo Haematococcus pluviatilis; nấm men Phafia rhodozyma và vi sinh vật Paracoccus carotinifaciens, được biết đến nhiều hơn dưới thương hiệu Panaferd-AX.

Lợi ích với cá hồi

Các carotenoid tự nhiên đã được sử dụng trong ngành cá hồi từ nhiều năm. Trong một nghiên cứu ở Scotland (ENEOS  Corporation data), hiệu lực của Panaferd ở các tỷ lệ sắc tố tiêu chuẩn khác nhau (40 và 70 ppm) trên cá hồi Atlantic đã được so sánh với astaxanthin tổng hợp. Một nghiên cứu về độ ổn định cũng được thực hiện để đánh giá ổn định của carotenoid trong thịt cá hồi trong điều kiện đông lạnh (-25^oC ) suốt  6 tháng. Nghiên cứu sử dụng cá hồi non do một trại giống ở Scotland cung cấp, và nuôi đến khi đạt cỡ thương phẩm. Các khẩu phần bổ sung sắc tố chứa lượng astaxanthin: 40 hoặc 70 ppm (lần lượt gọi là khẩu phần PF1 và PF2) từ Panaferd-AX hoặc dạng tổng hợp (SA1 và SA2).

Cuối thử nghiệm (lặp lại 3 lần), không có sự khác biệt đáng kể về tăng trưởng, tốc độ tăng trưởng riêng (SGR) và tỷ lệ biến đổi thức ăn (FCR). Suốt giai đoạn nuôi tăng trưởng cũng không phát hiện mối tương quan giữa các nguồn chất tạo màu (tổng hợp và Panaferd-AX) hoặc nồng độ carotenoid.

Thử nghiệm độ ổn định ở nhiệt độ -25°C để khẳng định độ ổn định tuyệt vời của carotenoid trong Panaferd-AX (Bảng 1) mà không có bất kỳ sự khác nhau nào giữa astaxanthin tự nhiên và tổng hợp. Trong quá trình xông khói, các kết quả tương tự cũng được ghi nhận bởi Lerfall et al 2016 tại hầu hết các cửa hàng cá hồi xông khói Scotland trên toàn thế giới. Số lượng đáng kể các carotenoid khác như adonirubin trong thịt cá hồi là một điểm rất đặc trưng khi sử dụng Panaferd-AX bởi chất tạo màu tổng hợp thường chỉ chứa một dạng carotenoid.

Bảng 1

Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh hoạt tính kháng ôxy hóa mạnh mẽ, chống sưng và chống ung thư của adonirubin (Maoka et al., 2013). Panaferd-AX carotenoid như astaxanthin xuất hiện tự nhiên và ở các dạng đồng phân tương tự như cá hồi tự nhiên. Trong astaxanthin tổng hợp, astaxanthin là một hỗn hợp các đồng phân quang học, không tồn tại trong tự nhiên.

Lợi ích đối tôm

Carotanoid cũng là chất dinh dưỡng thiết yếu với tôm. Nhiều nghiên cứu khẳng định vai trò của carotenoid trong các chức năng sinh học và lợi ích sức khỏe như tỷ lệ sống, tăng trưởng, sinh sản, stress và kháng bệnh. Trong nghiên cứu tại Ðại học Songkhla, Thái Lan (ENEOS data), TTCT giống (1,5 g) được cho ăn trong 4 tuần bằng 3 khẩu phần: đối chứng (không bổ sung carotenoid), Panaferd-AX tỷ lệ 0,5 kg và 1,25 kg/tấn. Các thông số màu sắc như màu đỏ (giá trị a*) được đo bằng máy so màu Hunterlab ColorFlex trên tôm đã nấu chín (5 phút trong nước sôi; Hình 3). Tôm được cho ăn bổ sung Panaferd-AX có màu đỏ đậm hơn so nhóm tôm đối chứng.

Hình 3

Hình 4

Suốt quá trình đánh giá quy mô trang trại ở Panama (8 ao; 1,75 ha/ao; 4 nhóm đối chứng và 4 nhóm bổ sung Panaferd; xuất xứ tôm PL và mật độ nuôi giống nhau), trong các ao Panaferd, tôm được cho ăn carotenoid tự nhiên ở tỷ lệ 2,5kg/tấn suốt 30 ngày trước vụ thu hoạch cuối cùng. Ðánh giá màu sắc được thực hiện sau khi nấu chín tôm, sử dụng biểu đồ màu sắc phổ biến ở Mỹ Latin (A1 – A4). Hình 4 mô tả chi tiết sự khác nhau về màu sắc giữa hai khẩu phần và khẳng định hiệu lực to lớn của carotenoid tự nhiên lên màu sắc.

Vũ Ðức

(Theo Aquafeed)