Cần quyết liệt hơn trong công tác chống khai thác IUU

Chuyển biến tích cực nhưng còn nhiều tồn tại

Theo báo cáo, từ đầu năm 2025, công tác chống khai thác IUU đã có chuyển biến rõ nét: số lượng tàu cá và ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài giảm đáng kể so với cùng kỳ 2024. Tuy vậy, Thủ tướng nhận định ngành thủy sản vẫn phát triển thiếu bền vững, công tác chống IUU còn tồn tại nhiều hạn chế.

Nguyên nhân được chỉ rõ là do việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác chống khai thác IUU của một số cấp ủy, chính quyền địa phương, bộ, ngành, nhất là người đứng đầu còn thiếu quyết liệt, thậm chí còn chủ quan, lơ là, buông lỏng quản lý; Một bộ phận nhân dân, doanh nghiệp còn chưa nghiêm trong việc chấp hành pháp luật; Hệ thống cảng cá, dịch vụ hậu cần nghề cá còn thiếu, chưa được đầu tư đầy đủ, đồng bộ. Cùng đó, công tác quản lý, kiểm tra, giám sát tàu thuyền, hoạt động khai thác, truy xuất nguồn gốc chưa thường xuyên, liên tục, chưa kịp thời, thiếu quyết liệt.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo phải gỡ “thẻ vàng” trong năm 2025. Ảnh: VGP

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định chống khai thác IUU là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng của cả hệ thống chính trị, gắn với uy tín và lợi ích quốc gia. Việt Nam đặt mục tiêu kiên quyết gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) trong năm 2025, đồng thời xây dựng ngành thủy sản phát triển bền vững, có trách nhiệm.

Thủ tướng nhấn mạnh 3 định hướng lớn, đó là thiết lập trật tự trong quản lý nghề cá, đặc biệt là khai thác xa bờ, đảm bảo tuân thủ pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế; Chuyển hướng mạnh sang nuôi trồng thủy sản, nhất là nuôi biển công nghệ cao, gắn với sinh kế an toàn, hiệu quả cho ngư dân. Đồng thời, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và nâng cao đời sống ngư dân, giữ gìn uy tín, danh dự người Việt Nam trên trường quốc tế.

Quyết liệt giải quyết những bất cập

Để đảm bảo mục tiêu đã đặt ra, Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm chính trước Chính phủ về kết quả gỡ “thẻ vàng” của EC. Trong đó, Bộ phải hoàn thành Nghị quyết của Chính phủ để tháo gỡ các “điểm nghẽn” trong khi Luật Thủy sản chưa sửa đổi, trước 15/10/2025.

Kịp thời chấn chỉnh, xử lý dứt điểm, triệt để các vi phạm khai thác IUU; Xây dựng chương trình chuyển đổi nghề nghiệp, sinh kế ngư dân gắn với bảo tồn và phát triển nguồn lợi thủy sản, hoàn thành trong quý IV/2025.

Phối hợp với Bộ Quốc phòng và các đơn vị liên quan kiểm soát, truy xuất nguồn gốc thủy sản, giải quyết dứt điểm tình trạng gian lận xuất xứ, nguồn gốc nguyên liệu hải sản xuất khẩu trước ngày 31/10/2025.

Chuẩn bị kỹ lưỡng làm việc với Đoàn thanh tra EC lần thứ 5, đảm bảo kết quả tốt nhất.

Bộ Quốc phòng được giao chỉ đạo các lực lượng Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quân và Tập đoàn Viettel giám sát chặt chẽ 100% tàu cá; không để xảy ra tình trạng mất kết nối VMS hoặc vượt ranh giới trên biển, hoàn thành trước ngày 15/10/2025. 

Tập đoàn Viettel sẽ chủ trì việc số hóa trong quản lý khai thác IUU, tích hợp với dữ liệu về dân cư, chia sẻ, kết nối liên thông giữa các ngành, các địa phương để phục vụ công tác quản lý hoạt động đánh bắt hải sản của các lực lượng trên biển, trên bờ và cung cấp các dịch vụ công, đảm bảo công khai, minh bạch; hoàn thành trước ngày 15/10/2025.

Bộ Ngoại giao phải đẩy mạnh đàm phán phân định ranh giới, hợp tác khai thác với các nước láng giềng như Malaysia, Indonesia, Philippines; đồng thời kịp thời cung cấp thông tin về các vụ bắt giữ tàu cá Việt Nam ở nước ngoài.

Bộ Công an được yêu cầu đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý dứt điểm các vụ án vi phạm IUU, báo cáo kết quả trước ngày 31/10/2025.

Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Nông nghiệp xem xét, ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cho ngư dân phải chuyển đổi nghề để đáp ứng các yêu cầu khai thác IUU của EC và để đáp ứng các điều kiện được công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác thủy sản; hoàn thành trong quý IV/2025.

Bộ Khoa học và Công nghệ phải rà soát, đánh giá chất lượng cung cấp dịch vụ vệ tinh cho hệ thống giám sát tàu cá (VMS); tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng dịch vụ vệ tinh, hoàn thành trước 15/10/2025.

Ngoài ra, Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND 21 tỉnh, thành ven biển chịu trách nhiệm trực tiếp trước Chính phủ nếu không hoàn thành nhiệm vụ chống IUU trong tháng 10/2025. Các địa phương phải ngăn chặn triệt để tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; xử phạt triệt để các tàu cá vi phạm các hành vi IUU; Ứng dụng nền tảng số trong kiểm tra, kiểm soát tàu ra vào cảng, giám sát sản lượng bốc dỡ, truy xuất nguồn gốc tại cảng cá; Khẩn trương lập danh sách tàu không đủ điều kiện hoạt động, quản lý chặt chẽ để không tái diễn vi phạm. Đồng thời tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về IUU đến ngư dân và doanh nghiệp, hoàn thành trước ngày 31/10/2025.

Thủ tướng yêu cầu VASEP và các doanh nghiệp thủy sản tuyệt đối không thu mua, chế biến hay xuất khẩu sản phẩm có nguồn gốc từ khai thác IUU; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận hồ sơ, hợp thức hóa nguồn gốc.

Để bảo đảm tiến độ, Thủ tướng Chính phủ sẽ trực tiếp chủ trì họp hàng tuần vào chiều thứ Ba, với sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành và 21 địa phương ven biển, nhằm kiểm điểm, đánh giá tình hình thực hiện chống IUU.

Với tinh thần “hành động quyết liệt, trách nhiệm đến cùng”, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị từ trung ương tới cơ sở, cộng đồng doanh nghiệp và ngư dân cùng vào cuộc, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” trong năm 2025, khôi phục hình ảnh nghề cá Việt Nam xanh – sạch – có trách nhiệm trên thị trường quốc tế.

Hồng Hà