Cấp mã số vùng nuôi: Hướng mở cho xuất khẩu thủy sản

Tiến độ triển khai chậm

Theo quy định của Luật Thủy sản 2017, tôm sú, TTCT cùng với một số đối tượng thủy sản nuôi khác, các cơ sở nuôi phải đăng ký và được cấp mã số cơ sở nuôi. Đây là quy định bắt buộc nhằm đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc của thị trường nhập khẩu. Việc cấp mã số nuôi còn góp phần nâng cao giá trị tôm nuôi khi có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Trên thực tế, việc đăng ký vùng nuôi, đánh mã số ao nuôi đã được triển khai từ lâu. Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản đã nêu rất rõ vai trò của địa phương về công tác cấp mã số cơ sở nuôi tôm. Nhưng đến nay việc triển khai vẫn tiến hành rất chậm. Theo thống kê từ Tổng cục Thủy sản, riêng khu vực ĐBSCL có 494.635 cơ sở nuôi tôm nước lợ thuộc đối tượng phải thực hiện đăng ký và cấp giấy xác nhận. Tuy nhiên, 8 tỉnh ven biển ĐBSCL có nuôi tôm nước lợ mới cấp được 1.790 cơ sở. Đối với cá tra, việc cấp mã số vùng nuôi được thực hiện tốt hơn. Song đến nay cũng mới có 1.206/6.500 ao nuôi trong toàn vùng được cấp mã số cơ sở nuôi.

Cần quan tâm cũng như triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, hữu hiệu hơn trong việc cấp mã số vùng NTTS. Ảnh: Đông Triều

Chỉ tính riêng trong tháng 6/2022, ngành chức năng tỉnh Bạc Liêu đã tiếp nhận và kiểm tra, thẩm định cấp giấy xác nhận cho 9 cơ sở nuôi tôm (huyện Đông Hải) với diện tích 26,9 ha, gồm 53 ao nuôi. Như vậy, đến nay, ngành chức năng đã cấp giấy xác nhận cho 836 cơ sở với tổng diện tích gần 1.266 ha, gồm 4.111 ao nuôi. Mặc dù, việc cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi trong thời gian qua có tăng, nhưng tỷ lệ còn thấp so với thực tế diện tích NTTS và trồng lúa. Nguyên nhân chủ yếu do việc triển khai tuyên truyền, hướng dẫn thủ tục đăng ký nuôi, trồng đến người dân còn chậm. Các địa phương và người dân chưa hiểu rõ mục đích, lợi ích của việc đăng ký cấp mã số cho vùng trồng, vùng nuôi, cơ sở trồng, nuôi nên việc cấp mã số cho 2 đối tượng nuôi trồng chủ lực của tỉnh là con tôm, cây lúa còn thấp.

Là địa phương có nhiều thế mạnh về NTTS nhất là nuôi thủy sản lồng bè của tỉnh Quảng Ninh, nhưng theo ghi nhận, tính đến tháng 8/2022, Chi cục Thủy sản tỉnh mới chỉ thực hiện cấp giấy xác nhận NTTS lồng bè cho 62 cơ sở trên địa bàn huyện Vân Đồn. Bao gồm Công ty TNHH Quan Minh và 61 hộ nuôi cá nhân, tổng số 532 lồng bè, diện tích nuôi trên 336 ha, tập trung nhiều nhất ở các xã Bản Sen, Đông Xá và Hạ Long. Nguyên nhân dẫn đến việc cấp mã số vùng nuôi đạt thấp là do hầu hết các hộ nuôi thủy sản trên địa bàn huyện đều không đủ điều kiện theo quy định hiện hành. Cụ thể, để được cấp giấy xác nhận NTTS, đối tượng thủy sản nuôi chủ lực, các hộ nuôi phải có đầy đủ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng giao, cho thuê đất, mặt nước. Tuy nhiên, hầu hết các hộ nuôi trên địa bàn huyện Vân Đồn đều không có loại giấy tờ này, khiến việc cấp mã số vùng nuôi gặp rất nhiều khó khăn.

Nhanh chóng gỡ khó

Ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Quảng Ninh cho biết, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tăng cường thẩm định, cấp các mã vùng nuôi, mã cho cơ sở chế biến an toàn. Đồng thời, xây dựng các mô hình liên kết sản xuất, nuôi trồng làm nền tảng để sản phẩm thủy sản Quảng Ninh có thể tiếp cận các thị trường khó tính song mang lại giá trị cao. Đặc biệt, Sở NN&PTNT sẽ rà soát, hoàn thiện các thông số không gian biển, tích hợp vào quy hoạch chung, tiến tới số hóa mặt nước. Còn đại diện Công ty CP XNK Quảng Ninh cho biết, việc cấp mã vùng NTTS sẽ đáp ứng được yêu cầu về chất lượng, độ an toàn và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Bên cạnh đó, việc cấp mã vùng NTTS còn làm thay đổi nhận thức, hành động của người dân, doanh nghiệp trong việc nâng cao năng suất, diện tích, chất lượng và đầu ra cho sản phẩm.

Hiện Bạc Liêu có 135.000 ha NTTS và gần 150.000 ha trồng lúa. Trong đó, có hơn 100.000 ha NTTS và lúa phải thực hiện cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi. Đây là một thách thức không hề nhỏ, nhất là các HTX, người dân trồng lúa và nuôi tôm. Để công tác này thực hiện hiệu quả, Sở NN&PTNT Bạc Liêu đang quyết liệt triển khai các giải pháp cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi như: Phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức hướng dẫn tập huấn cho cán bộ ở các xã, phường, thị trấn và người dân ở các vùng trồng lúa, nuôi tôm, cơ sở chế biến và xuất khẩu về các quy định và yêu cầu kỹ thuật của nước nhập khẩu. Hướng dẫn nông dân các vùng trồng, các cơ sở đóng gói thiết lập vùng trồng và cơ sở đóng gói, lập và lưu hồ sơ, quản lý sinh vật gây hại; vùng nuôi, đặc biệt là nuôi tôm phải đăng ký mã số vùng nuôi, cơ sở nuôi theo yêu cầu xuất khẩu, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, vệ sinh ATTP.

Bạc Liêu đang xây dựng trở trung tâm công nghiệp ngành tôm của cả nước nên việc đẩy mạnh cấp mã số vùng nuôi được xem là một trong những giải pháp nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng tôm của tỉnh nói riêng, ngành tôm Việt Nam nói chung trên thị trường thế giới. Vì vậy, tỉnh cần quan tâm cũng như triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, hữu hiệu hơn trong việc cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi, nhất là vùng nuôi tôm và cơ sở nuôi tôm…

Để xử lý các vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ việc đăng ký, cấp mã số cơ sở nuôi tôm nước lợ, ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, đơn vị đã và đang nỗ lực triển khai một số nội dung như: Tiếp tục tuyên truyền, phổ biến các quy định về đăng ký, cấp giấy xác nhận mã số trên các phương tiện thông tin đại chúng để người nuôi nắm được và tự giác thực hiện. Giới thiệu các địa phương có mô hình hay, kinh nghiệm tốt như Sóc Trăng, Quảng Ninh… để các địa phương khác học tập, nhân rộng. Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong đăng ký NTTS. Nhanh chóng tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến quy định về hồ sơ, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đồng thời rà soát, đề xuất nội dung sửa đổi, bổ sung quy định tại Nghị định số 26/2019/NĐ-CP cho phù hợp.

Nhấn mạnh vai trò của các bên sớm đẩy mạnh việc cấp mã số vùng nuôi, ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta nhận định, các doanh nghiệp chế biến nên chung tay với ngành để tháo gỡ khó khăn bằng cách khi thu mua tôm doanh nghiệp có thể thưởng thêm trong giá mua tại các cơ sở nuôi đã được cấp mã số, còn các hộ nuôi chưa có mã số thì bán vào các thị trường nhỏ lẻ sẽ được mua với giá thấp hơn.

Hoài Phương