(TSVN) – Nhiều chiết xuất thực vật phytogenic đã khắc phục được nhược điểm kháng dinh dưỡng để trở thành nguồn dinh dưỡng bền vững từ phân tử đơn lẻ đến công thức tổng hợp trong thức ăn thủy sản.
Mới đây, công ty thức ăn Blue Pond đã phát triển phụ gia thức ăn chứa chiết xuất ba loại rong biển khác nhau trồng ở miền Nam Thái Lan giúp ngăn chặn hiệu quả và kiểm soát dịch bệnh thường gặp trên tôm như vi bào tử trùng (EHP), hội chứng phân trắng (WFS) và hội chứng chết sớm (EMS). Theo đó, phụ gia rong biển giúp làm giảm đáng kể tỷ lệ chết, cải thiện FCR ít nhất 20% và nâng cao sức khỏe của tôm, sau cùng giảm chi phí sản xuất đồng thời tăng lợi nhuận cho người nuôi tôm. Tại Indonesia, từ những nguồn nguyên liệu trong nước gồm rong biển và lá cây rừng ngập mặn, công ty Living Seas Aquafeed đã sản xuất phụ gia có giá bán tương đương thức ăn thông thường nhưng hiệu quả hơn 30%, đồng thời giảm chi phí nhập khẩu bột cá và khô đậu.
Một khi đã xây dựng được hệ thống và điều kiện nuôi lý tưởng cho từng loài, cách duy nhất để đánh thức tiềm năng của nuôi trồng thủy sản là sử dụng phụ gia tốt nhất để chiếm lợi thế về cạnh tranh và môi trường. Đến nay, phytogenic vẫn luôn được coi là một nguồn dinh dưỡng thay thế bền vững và tiềm năng, bên cạnh probiotic, prebiotic, axit hữu cơ, enzym thức ăn.
Thuật ngữ phytogenic bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp cổ, chỉ một nhóm rất lớn các phân tử có nguồn gốc thực vật. Không giống như các hợp chất khác, phân tử phytogenic an toàn, không để lại dư lượng, do đó dễ dàng kết hợp vào thức ăn thủy sản mà không gây hại đến sức khỏe của vật nuôi và con người.
Nhiều phân tử phytogenic đã được đưa vào phụ gia để cải thiện hiệu suất chăn nuôi cá và tôm. Nhóm phân tử phytogenic này nhằm vào chức năng sinh lý cụ thể, tăng cường quá trình sinh học có lợi hoặc hạn chế các tương tác có hại và tạo ra 5 lợi ích gồm ngăn chặn và kiểm soát dịch bệnh nhờ khả năng thay thế kháng sinh; cải thiện hiệu quả sử dụng thức ăn bằng cách thúc đẩy tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng; thúc đẩy hiệu suất tăng trưởng thông qua kích thích tính thèm ăn và tối ưu quá trình trao đổi chất; giảm căng thẳng cho vật nuôi bằng cách điều chỉnh hormone liên quan đến căng thẳng và giảm stress ôxy hóa; và giảm thiểu tác động lên môi trường do thành phần thực vật an toàn và thân thiện môi trường.
Các công ty dinh dưỡng chăn nuôi đến các viện nghiên cứu chất phụ gia gốc thực vật đều đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp tốt nhất để tăng cường tính năng cải thiện miễn dịch, tăng trưởng và kháng bệnh ở vật nuôi trong trang trại, song song bảo vệ hệ sinh thái và hiệu quả kinh tế.
Do đó, các phụ gia chứa một thành phần hiệu quả duy nhất trở thành mục tiêu chính. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chiến lược kết hợp hai hoặc nhiều loại thực vật và axit hữu cơ để tạo hiệu lực hiệp đồng được quan tâm hơn. Ví dụ, công thức kết hợp chất kháng khuẩn thymol từ thực vật với axit hữu cơ của Toschi et al. (2020) và Rossi et al. (2021) đã tạo ra nhiều tác động có lợi cho vật nuôi hơn khi sử dụng riêng lẻ từng thành phần.
Hiệu lực hiệp đồng đầu tiên khi kết hợp nhiều phytogenic phải kể đến tác động kháng khuẩn theo “mô hình anion”. Nhiều kết quả nghiên cứu xác nhận sự kết hợp các phytogenic mang lại hiệu quả cao hơn trong việc ức chế Vibrios so với sử dụng các thành phần đơn lẻ. Thứ hai đó là hiệu lực điều chỉnh viêm đường ruột do thực vật có thể tác động lên tế bào chủ, đồng thời ức chế mầm bệnh, từ đó ngăn ngừa tổn thương do viêm gây ra. Hiệu lực hiệp đồng tiếp theo là tăng cường tính toàn vẹn của ruột. Tầm quan trọng của hàng rào niêm mạc ruột và tính toàn vẹn của tế bào là điều quan trọng nhất trong nuôi trồng thủy sản. Hàng rào này không chỉ ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh vào hệ thống mà còn liên quan trực tiếp đến hình thái chính xác của đường tiêu hóa và chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng của nó. Đây là lý do tại sao các loại thực vật cũng được thử nghiệm trên từng lớp tế bào mô phỏng hệ thống tiêu hóa để đánh giá tác động trực tiếp lên niêm mạc ruột.
Phụ gia thức ăn từ phytogenic đã được sử dụng rộng rãi trong nuôi trồng thủy sản để cải thiện hiệu suất tăng trưởng của tôm và cá, giúp kiểm soát stress với kết quả đầy hứa hẹn. Các phytogenic bao gồm nhiều loại phân tử, phần lớn khác nhau về đặc tính cấu trúc và chức năng, do đó, khó có thể tồn tại một phương thức hoạt động chung duy nhất. Bởi vậy, công cuộc nghiên cứu về các phân tử này vẫn chưa kết thúc nhưng không thể phủ nhận đây là giải pháp dinh dưỡng hứa hẹn cải thiện sức khỏe vật nuôi và trực tiếp đảm bảo lợi nhuận cho người nông dân trong thời điểm nuôi trồng thủy sản đầy thách thức.
>> Lĩnh vực sản xuất phụ gia thức ăn thủy sản không ngừng phát triển với những phát hiện mới hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích cho nuôi tôm và cá. Lệnh cấm sử dụng kháng sinh trong thức ăn để kích thích tăng trưởng của châu Âu vào năm 2006 đã mở ra nhiều cơ hội nghiên cứu và phát triển phụ gia thay thế bền vững trong ngành nuôi trồng thủy sản.
Dũng Nguyên (Theo Allaboutfeed)