Doanh nghiệp thủy sản kiến nghị tháo gỡ vướng mắc về thuế VAT

Ngày 9/10, tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với 8 hiệp hội, ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp tổ chức Hội thảo “Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản”.

Sự kiện thu hút đông đảo đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp xuất khẩu, cơ quan quản lý cùng thảo luận về những điểm bất cập đang phát sinh trong quá trình thực thi Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 – văn bản vừa chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7.

Thủy sản – “nút thắt” lớn nhất trong áp dụng thuế

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) nhấn mạnh: “Cùng là sản phẩm nuôi trồng hoặc đánh bắt chưa qua chế biến sâu, nhưng doanh nghiệp thủy sản lại đang phải áp dụng hai mức thuế khác nhau. Sự chồng chéo này khiến doanh nghiệp phải tạm nộp thuế và chờ hoàn, trong khi thủ tục hoàn thuế vẫn rất phức tạp, gây áp lực lớn về dòng tiền.”

Hội thảo Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thuỷ sản diễn ra tại Hà Nội. Ảnh: Thu Trang

Theo ông Nam, doanh nghiệp thủy sản hiện mua nguyên liệu qua các vựa hoặc thương lái, phải chịu mức thuế VAT 5%. Tuy nhiên, phần thuế này lại không được ngân hàng giải ngân khi cấp vốn lưu động, khiến chi phí sản xuất tăng cao và hiệu quả kinh doanh sụt giảm. “Đây là gánh nặng lớn đối với ngành thủy sản – lĩnh vực vốn phụ thuộc nhiều vào vốn lưu động và có chu kỳ thu hồi vốn dài”, ông Nam nói thêm.

Không chỉ vậy, nhiều doanh nghiệp thủy sản còn lo ngại quy trình hoàn thuế hiện nay đang kéo dài, thậm chí lên tới vài tháng, làm đình trệ dòng tiền sản xuất – xuất khẩu. Trong khi đó, các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ hay Nhật Bản đều có thời gian thanh toán kéo dài, khiến doanh nghiệp bị “kẹt” nguồn vốn 5% VAT chưa hoàn được, làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam.

Cần có hướng dẫn rõ ràng

Không chỉ riêng ngành thủy sản, các ngành hàng nông – lâm sản cũng đang gặp tình trạng tương tự. Ông Thái Như Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA) cho rằng việc áp thuế VAT 5% cho cà phê nhân xanh – sản phẩm chỉ qua sơ chế thông thường – là bất hợp lý. “Thuế 5% sau đó lại phải hoàn, khiến doanh nghiệp vừa mất thời gian, vừa tốn chi phí hành chính, trong khi nguồn vốn bị chiếm dụng kéo dài”, ông Hiệp nêu rõ.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam, quá trình hoàn thuế hiện nay cũng là rào cản lớn. Nhiều doanh nghiệp mất hàng năm trời mà chưa được hoàn đủ số tiền đã nộp, ảnh hưởng đến khả năng quay vòng vốn và thực hiện các đơn hàng xuất khẩu.

Một vấn đề khác được nhiều hiệp hội đề cập là thiếu nhất quán trong khái niệm “sản phẩm chịu thuế” và “không chịu thuế”. Nhiều mặt hàng chưa qua chế biến sâu nhưng vẫn bị xếp vào diện chịu thuế, khiến doanh nghiệp lúng túng trong kê khai, sai lệch trong hạch toán và rủi ro trong thanh tra thuế.

Phân tích góc nhìn tổng thể, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI, cho rằng những vướng mắc hiện nay không chỉ là vấn đề kỹ thuật pháp lý, mà còn tác động trực tiếp đến dòng tiền và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

“Cơ chế nộp trước, hoàn sau đang khiến nhiều doanh nghiệp nông – thủy sản gặp khó về vốn lưu động, nhất là khi việc truy xuất nguồn gốc đến từng hộ nông dân hay ngư dân vẫn còn hạn chế. Cộng thêm tình trạng gian lận hóa đơn, việc phân biệt hàng chịu thuế và không chịu thuế càng trở nên phức tạp”, ông Tuấn nêu rõ.

Theo đại diện VCCI, Luật Thuế GTGT mới có nhiều điểm tiến bộ nhằm tăng minh bạch và mở rộng cơ sở thuế, song nếu không sớm có hướng dẫn cụ thể và đồng bộ, các quy định này có thể trở thành rào cản thay vì động lực cho sản xuất – xuất khẩu nông nghiệp.

Trước hàng loạt bất cập, các hiệp hội doanh nghiệp đã kiến nghị Bộ Tài chính và các cơ quan có thẩm quyền xem xét đưa một số sản phẩm nông, lâm, thủy sản – đặc biệt là các sản phẩm chỉ qua sơ chế thông thường – vào nhóm không chịu thuế GTGT, nhằm giảm gánh nặng thủ tục và chi phí vốn cho doanh nghiệp.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất rút ngắn quy trình hoàn thuế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai, kiểm tra, đối chiếu hóa đơn để ngăn chặn gian lận nhưng vẫn tạo thuận lợi cho doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Kết luận hội thảo, ông Trần Quốc Khánh, Thường trực Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương, chia sẻ và ghi nhận các kiến nghị từ cộng đồng doanh nghiệp. Ông cho rằng, Luật Thuế GTGT 48/2024/QH15 là bước tiến quan trọng hướng tới cải cách hệ thống thuế, song trong giai đoạn đầu triển khai không tránh khỏi vướng mắc.

“Cần có sự đồng hành, hướng dẫn linh hoạt của cơ quan quản lý để đảm bảo chính sách đi vào cuộc sống, không tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp, đặc biệt là những ngành hàng xuất khẩu chủ lực như thủy sản, cà phê, hồ tiêu – vốn đang đóng góp lớn vào kim ngạch quốc gia”, ông Khánh nhấn mạnh.

Minh Khuê