EU tiếp tục khuyến nghị cho Việt Nam về khắc phục “thẻ vàng”

Chống khai thác IUU cần được Việt Nam hành động cụ thể, tích cực, mạnh mẽ hơn trong thời gian tới

Việt Nam có nhiều nỗ lực

Theo Tổng cục Thủy sản, ngày 25/6, EC đã có công thư (Ares(2018)3356871) gửi Bộ NN&PTNT thông báo ý kiến của EC đối với các nội dung Đoàn Thanh tra đã kiểm tra tại Việt Nam. Theo đó, Đoàn đánh giá Bộ NN&PTNT đã có nhiều nỗ lực trong việc hoàn thiện và gửi báo cáo thực hiện các khuyến nghị của EC trước thời hạn; đã phối hợp chặt chẽ với Tổng vụ Các vấn đề về Biển và Thủy sản, giúp Đoàn Thanh tra EC hoàn thành kế hoạch kiểm tra tại Việt Nam.

Đoàn ghi nhận sự vào cuộc tích cực của các cơ quan Trung ương trong việc chống khai thác IUU, đặc biệt là Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Thủy sản năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành: Công điện số 732/CĐ-TTg ngày 28/5/2017 về ngăn chặn, giảm thiểu và chấm dứt tàu cá và ngư dân Việt Nam khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài; Chỉ thị 45/CT-TTg ngày 13/12/2017 về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách để khắc phục cảnh báo của EC về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Chỉ thị 45/CT-TTg); Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 16/1/2018 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ khai thác IUU đến năm 2025.

Đoàn đánh giá cao việc Bộ trưởng NN&PTNT đã ban hành Quyết định số 670/QĐ-BNN-TCTS ngày 26/2/2018 phê duyệt Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 45/CT-TTg và các văn bản chỉ đạo các địa phương triển khai thực hiện; hoàn thiện khung pháp lý thông qua việc chỉ đạo xây dựng và trình để Quốc hội thông qua Luật Thủy sản năm 2017, đảm bảo tương thích với các quy định của luật pháp quốc tế, các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU và đang trong tiến trình hoàn thiện dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thủy sản, Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản và các thông tư liên quan; thúc đẩy gia nhập 2 Hiệp định Đàn cá di cư và Hiệp định Biện pháp quốc gia có cảng.

Tuy nhiên, khi kiểm tra thực địa, Đoàn Thanh tra EC cho rằng, tình hình thực hiện chống khai thác IUU của Việt Nam triển khai trên thực tiễn tại các địa phương còn chưa được cải thiện đáng kể. Việc cấp chứng nhận, xác nhận sản phẩm thủy sản khai thác còn sai sót; hệ thống giám sát tàu cá chưa đáp ứng được yêu cầu, tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn biến phức tạp; mức xử phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm khai thác IUU còn thấp, chưa tạo được sự răn đe, chưa tương đồng với một số nước trong khu vực và quốc tế.

Giải pháp quyết liệt

Để nghiêm túc khắc phục các tồn tại, thiếu sót, bất cập và thực hiện các nội dung của Đoàn Thanh tra EC đưa ra trong đợt kiểm tra, đánh giá vừa qua, phía EC cho rằng, Bộ NN&PTNT cùng các bộ, ngành, địa phương liên quan cần tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp cấp bách, trọng tâm.

Cụ thể, thành lập Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU đủ mạnh, thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả từ Trung ương đến địa phương và thường xuyên kiểm tra, tăng cường kết nối để thực thi nghiêm túc, thực chất trong việc chống khai thác IUU. Dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính cần đảm bảo chế tài xử phạt phải phù hợp với quy định của quốc tế và đủ tính răn đe. Đồng thời, cần bổ sung định nghĩa về mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm để đưa ra mức phạt tương ứng vào dự thảo Nghị định (cần bổ sung một số điều liên quan đến chế tài xử phạt như: tịch thu sản phẩm, ngư cụ, giấy phép). 

Việt Nam nhanh chóng phê duyệt gia nhập Hiệp định đàn cá di cư của Liên hợp quốc và Hiệp định Biện pháp quốc gia có cảng của FAO, để kịp thời gian lồng ghép các điều khoản của những Hiệp định này trong Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thủy sản, đặc biệt là các Điều khoản của Hiệp định Biện pháp quốc gia có cảng. 

Về hệ thống kiểm tra, kiểm soát và giám sát tàu cá, từ nay đến tháng 1/2019 toàn bộ tàu cá của Việt Nam có chiều dài từ 24 m trở lên phải được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình công nghệ vệ tinh. Cùng đó, đảm bảo thực thi đầy đủ các quy định về lắp đặt, bật thiết bị giám sát hành trình đối với đội tàu có chiều dài từ 24 m trở lên và đội tàu có chiều dài từ 15 m trở lên hiện nay đang sử dụng thiết bị giám sát hành trình của hệ thống trạm bờ VX-1700. 

Về quản lý hoạt động của tàu cá và xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, Việt Nam cần phải quản lý chặt chẽ hoạt động của tàu cá và xử lý nghiêm tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, bảo đảm kịp thời, hiệu quả. Các quy trình xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài cần phải được xem xét lại để có biện pháp ngăn chặn tức thời, hiệu quả. 

Đối với việc chứng nhận, xác nhận sản phẩm thủy sản, Đoàn Thanh tra cho rằng, việc xác nhận, chứng nhận sản phẩm có nguồn gốc từ khai thác còn chưa đáp ứng được yêu cầu, quy định châu Âu về kiểm soát truy xuất nguồn gốc sản phẩm về khai thác bất hợp pháp xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Theo đó, đề nghị Việt Nam kiểm soát số lượng tàu cá đóng mới thay thế không vượt quá quy hoạch. Hệ thống kiểm soát nguyên liệu tại doanh nghiệp của cơ quan thẩm quyền hiện nay chưa đảm bảo sự tin cậy vì vậy cần có điều chỉnh phù hợp…

Để nghiêm túc khắc phục các tồn tại, thiếu sót, bất cập và thực hiện các nội dung của Đoàn Thanh tra EC đưa ra trong đợt kiểm tra, đánh giá vừa qua, Bộ NN&PTNT cùng các bộ, ngành, địa phương liên quan sẽ tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp cấp bách, trọng tâm như tiếp tục hoàn thiện khung pháp luật về thủy sản; Thành lập Ban Chỉ đạo về chống khai thác IUU của Chính phủ; Hoàn thành thủ tục để gia nhập Hiệp định Biện pháp quốc gia có cảng của FAO và Hiệp định Đàn cá di cư của Liên hợp quốc trong tháng 7/2018; Bảo đảm duy trì hệ thống giám sát Movimar thực hiện năm 2019 – 2020 cho khối tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 24 m trở lên theo khuyến nghị của EC. Đối với các địa phương, trong 6 tháng cuối năm 2018 phải tập trung nguồn lực, có các biện pháp cụ thể, cấp bách để quản lý, kiểm soát chặt chẽ đội tàu của các địa phương, trong việc: tăng cường kiểm soát tàu cá xuất bến và tàu cá tại cảng;  kiểm soát sản lượng cập bến tại cảng; thực hiện tốt cơ chế phối hợp và xử lý ngay giữa các lực lượng kiểm tra, kiểm soát trên biển khi phát hiện các tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; có biện pháp xử lý quyết liệt như: rút giấy phép khai thác, không cấp giấy phép mới đối với các chủ tàu có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ hoặc bị phát hiện trên hệ thống giám sát hành trình.