THỨ SÁU, ngày 28/2/2025

FTA VẬN HỘI THỜI ĐẠI MỚI

Chưa có đánh giá về bài viết

(TSVN) – Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã ký kết 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương, đồng thời đang đàm phán và tham gia đàm phán 2 hiệp định: Việt Nam – EFTA (với các nước: Thụy sỹ, Na Uy, Iceland, Liechtenstein và ASEAN – Canada.

Các FTA thế hệ mới đã mở ra cơ hội ngày một lớn hơn cho hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đi các nước, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức nếu muốn tận dụng tốt các cơ hội này; trong đó, có mặt hàng thủy sản.

Cơ hội lớn

Thời gian qua, các hiệp định tự do thương mại giữa Việt Nam và Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, EU… đã góp phần đáng kể để tôm Việt duy trì vị trí top đầu ở các thị trường này. Sắp tới, sau khi hiệp định CEPA ký với UAE có hiệu lực, sản phẩm Halal của chúng ta sẽ có cơ hội lớn thâm nhập thị trường Trung Đông rộng lớn.

Một trong những lợi thế chung lớn nhất của con tôm Việt Nam là tôm chế biến bình thường (tôm nguyên con cao cấp hoặc bỏ vỏ chế biến đông lạnh) có mức thuế về 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, còn lợi thế chiều sâu là trình độ chế biến tôm của các doanh nghiệp Việt Nam cao hàng đầu thế giới. Đối với khu vực EU, thu nhập đầu người cao, nên sản phẩm càng nhiều tiện ích càng được ưa chuộng. Hay nói cách khác, phân khúc thị trường cao cấp ở EU còn rất rộng, đủ dư địa cho các doanh nghiệp tôm Việt Nam lựa chọn các hệ thống phân phối thuỷ sản vừa tầm cung ứng của mình.

Theo ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần thực phẩm Sao Ta, những mặt hàng tôm chế biến sâu có ưu thế vô cùng lớn để thâm nhập hệ thống phân phối tôm cao cấp ở thị trường EU, Nhật Bản… nhờ vào các FTA. Đây cũng chính là lý do vì sao giá thành sản xuất tôm nguyên liệu Việt Nam luôn cao hơn một số nước từ 20-30%, nhưng con tôm Việt Nam không chỉ cạnh tranh một cách sòng phẳng mà còn ở “chiếu trên” trong một số phân khúc thị trường so với con tôm các nước.

EVFTA là hiệp định có sự tác động lớn nhất đối với ngành tôm Việt Nam và theo các doanh nghiệp, hiệp định này sẽ tạo ra bước ngoặt lớn về cơ cấu thị trường tôm Việt Nam. Vì sao? Vì các Hiệp định tự do thương mại khác như: Việt Nam – Hàn Quốc (KVFTA) hay Việt Nam – Nhật Bản (VJFTA)… chúng ta chỉ đưa được mức thuế nhập khẩu tôm từ vài phần trăm thuế trước đó về không phần trăm (0%). Còn với CPTPP tuy gồm 11 nước tham gia, nhưng chỉ có 03 nước tiêu thụ tôm Việt Nam khá tốt là Nhật Bản, Canada và Úc. Trong đó, chúng ta đã có JVFTA với thị trường Nhật Bản, hai nước còn lại cũng dành mức thuế nhập tôm Việt Nam bằng 0 trước khi có CPTPP, nên nhìn chung hiệp định này cũng không tác động nhiều đến ngành tôm Việt Nam.

Thách thức từ tiêu chuẩn và giá thành

Muốn tôm vào các hệ thống phân phối cao ở EU hay những thị trường lớn khác, các doanh nghiệp tôm Việt Nam phải đáp ứng tối thiểu 2 yếu cầu là tổ chức chế biến tốt và có nguồn tôm nguyên liệu đạt chuẩn.
Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần thực phẩm Sao Ta cho rằng, cái khó của con tôm Việt Nam hiện nay chính là ở khâu an toàn vệ sinh thực phẩm và giá thành.

Trình độ chế biến tôm của Việt Nam đủ sức đáp ứng yêu cầu từ các thị trường trọng điểm

“Điểm hạn chế lớn nhất của con tôm Việt Nam hiện nay chính là giá thành còn quá cao. Thứ hai là số diện tích được đánh mã số vùng nuôi, ao nuôi, đạt tiêu chuẩn ASC, BAP, MSC… còn quá thấp, hạn chế sức cạnh tranh so với đối thủ. Do đó, vấn đề hiện nay là làm sao giảm được giá thành, tăng số diện tích đạt chuẩn quốc tế… thì mới tận dụng tối đa cơ hội từ các FTA mang lại”, ông Lực chia sẻ.

Về nguồn tôm nguyên liệu, đa phần hệ thống phân phối cao cấp đòi hỏi không chỉ ở việc truy xuất nguồn gốc, mà còn yêu cầu tôm cung ứng phải được nuôi đạt chuẩn của thị trường nhập khẩu. Theo các doanh nghiệp, dù đã rất nỗ lực đầu tư mở rộng vùng nuôi riêng và liên kết hỗ trợ các HTX, trang trại nuôi thực hành nuôi đạt tiêu chuẩn ASC, nhưng số diện tích liên kết nuôi tôm đạt chuẩn ASC cả nước đến nay vẫn còn rất thấp, mà nguyên nhân chủ yếu là do diện tích hộ nuôi còn nhỏ lẻ, tính liên kết chưa cao… Do đó, để đạt chuẩn này, chỉ có các cơ sở nuôi quy mô lớn, hay sự hợp tác từ các hộ nhỏ lẻ thì mới có đủ điều kiện đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ một cách hoàn chỉnh theo đúng quy định.

Để tận dụng tốt cơ hội

Theo ông Trần Khắc Tâm – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng, các doanh nghiệp cần thay đổi phương pháp quản lý, sản xuất; đầu tư hơn nữa vào chất lượng, tiêu chuẩn, mẫu mã cho sản phẩm để nâng sức cạnh tranh, doanh doanh nghiệp có thể đứng vững và phát triển trong môi trường hội nhập.

“Dù muốn hay không, doanh nghiệp cũng phải bước vào sân chơi lớn này. Vì vậy, nếu không muốn bị thua thiệt mỗi doanh nghiệp cần phải thay đổi để thích ứng với môi trường kinh doanh mới này”, ông Tâm lưu ý.

Với thực trạng nuôi tôm nhỏ lẻ phổ biến như hiện nay, muốn gia tăng diện tích đạt chứng nhận ASC là rất khó, do chi phí tư vấn, đánh giá, cấp chứng nhận ASC là quá cao so với nguồn lực tài chính của người nuôi.

Để khắc phục hạn chế này, theo ông Hồ Quốc Lực, bên cạnh việc khuyến khích người nuôi liên kết lại thành các HTX, các địa phương cần tạo quỹ đất sạch để kêu gọi đầu tư xây dựng vùng nuôi tôm quy mô lớn, đạt chứng nhận quốc tế. Việc liên kết người nuôi tôm nhỏ lẻ vào các HTX, THT là rất cần thiết, nhằm tạo nên vùng nuôi đủ lớn để thu hút doanh nghiệp tham gia liên kết đầu tư, tiêu thụ sản phẩm đạt chứng nhận ASC theo chuỗi giá trị con tôm.

Một vấn đề nữa là ngành chức năng cần tăng cường hơn nữa công tác quản lý chất lượng, giá thành vật tư đầu vào phục vụ nuôi tôm để đảm bảo tôm nuôi đạt chất lượng tốt nhất và có giá thành hợp lý nhất.

Hiện nay, hầu hết người nuôi tôm đều thiếu vốn, nên rất cần nghiên cứu chính sách tín dụng cho người nuôi tôm để họ có điều kiện nâng cấp mô hình nuôi. Đối với các doanh nghiệp, cần đánh giá hết tầm quan trọng của các chứng nhận quốc tế nếu muốn tham gia sâu vào sân chơi FTA, bởi nếu chỉ làm mang tính đối phó, doanh nghiệp sẽ khó tồn tại cho dù ở bất kỳ thị trường nào.

Ông Võ Văn Phục – Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam nhìn nhận, chỉ riêng những thách thức đang hiện hữu, chúng ta có rất nhiều chuyện cần phải làm nếu muốn tận dụng tốt các cơ hội từ FTA mang lại.

“Không nói chi cho xa, chỉ cần làm tốt 2 vấn đề là: chất lượng con giống và nguồn nước cho nuôi tôm thôi thì cơ hội cạnh tranh và nâng tầm vị thế cho con tôm Việt Nam tại các thị trường đã là rất lớn rồi”, ông Phục nhấn mạnh.

Xuân Trường

Bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Hãy là người đầu tiên bình luận trong bài
error: Content is protected !!