Gỡ “thẻ vàng” IUU: Quyết tâm của ngành thủy sản Việt

Nỗ lực đồng bộ từ Trung ương đến địa phương

Để gỡ “thẻ vàng” IUU, một chiến dịch tổng lực với sự vào cuộc đồng bộ từ trung ương đến địa phương, đã được triển khai quyết liệt. Đến giữa năm 2025, công tác chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đã có nhiều chuyển biến tích cực. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước hiện có hơn 18.000 tàu cá dài từ 15m trở lên đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt tỷ lệ gần 99%. Tình trạng mất kết nối thiết bị theo dõi đã giảm mạnh, với hơn 3.000 lượt tàu dài từ 24m trở lên bị mất tín hiệu trên 6 giờ, giảm 5.833 lượt so với cùng kỳ năm 2024. Số vụ tàu cá và ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý cũng giảm 20 tàu và 129 ngư dân.

Lực lượng Cảnh sát biển, Hải quân và Biên phòng tiếp tục duy trì 29 tàu thường trực tại các vùng biển giáp ranh để kiểm soát, giám sát và bảo vệ ngư dân. Tại nhiều địa phương như Gia Lai, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, mô hình “đi từng ngõ, gõ từng tàu” đã giúp đảm bảo không bỏ sót một phương tiện nào không đủ điều kiện ra khơi. Những nỗ lực này thể hiện rõ qua việc các tàu “ba không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giám sát hành trình) bị xử lý triệt để.

Thách thức và quyết tâm về đích

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn không ít khó khăn. Việc quản lý đội tàu cá lên tới hàng chục nghìn chiếc ở các địa phương ven biển không hề dễ dàng. Một số ngư dân vẫn cố tình tắt, che giấu thiết bị giám sát hành trình (VMS), sử dụng biển số giả hoặc không khai báo khi bị nước ngoài bắt giữ. Công tác xử lý vi phạm hành chính vẫn còn chồng chéo giữa các cấp, khiến hiệu quả thực thi pháp luật chưa như kỳ vọng.

Mới đây, tại Hội nghị ngày 4/8 do Bộ Quốc phòng tổ chức, Thượng tướng Thái Đại Ngọc – Trưởng Ban chỉ đạo IUU Bộ Quốc phòng nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật, cơ sở dữ liệu tàu cá, tăng cường tuần tra và nghiên cứu sử dụng công nghệ cao như máy bay không người lái để giám sát vùng biển rộng lớn.

Trước đó, ngày 25/7/2025, Thủ tướng cũng đã ban hành Công điện 122/CĐ-TTg, yêu cầu mở đợt cao điểm chống khai thác IUU. Hưởng ứng, các lực lượng vũ trang đã ký hiệp đồng phối hợp và phát động thi đua cao điểm từ 6/8 đến 2/9/2025. Đại tá Cao Xuân Quận, Phó Chính ủy Vùng Cảnh sát biển 3, nêu rõ mục tiêu: Không để xảy ra vi phạm, kiểm soát chặt tàu cá, bảo đảm đường truyền và xử lý nghiêm mọi trường hợp vi phạm. 

Nhiều tỉnh, thành như Khánh Hòa đã yêu cầu các cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh nếu để xảy ra vi phạm. Một số cảng cá như Tịnh Kỳ (Quảng Ngãi) hoạt động như “mắt thần”, kiểm soát nguồn gốc thủy sản trước khi rời cảng, kết hợp tuyên truyền cho ngư dân bằng loa phát thanh và bảng biểu.

Gỡ “thẻ vàng” IUU – Hành trình của niềm tin và sự đổi thay

Với sự nỗ lực đồng bộ và quyết tâm cao, việc gỡ “thẻ vàng” IUU đang trở nên khả thi. Mốc thời gian báo cáo tiến độ với EC vào ngày 30/8/2025 đang đến gần. Đây không chỉ là thời điểm đánh giá mà còn là thước đo cho cả hệ thống chính trị, thể hiện trách nhiệm quốc gia trong quản lý nghề cá bền vững.

Gỡ “thẻ vàng” IUU là hành trình xây dựng ngành khai thác hải sản minh bạch, bền vững, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Thành công không chỉ đến từ các giải pháp kỹ thuật hay chế tài nghiêm khắc, mà còn đến từ sự thay đổi nhận thức của ngư dân, sự kiên quyết của chính quyền địa phương, và sự hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng. 

Trong “cuộc đua nước rút” này, mỗi cán bộ, chiến sĩ và mỗi ngư dân đều là một mắt xích quan trọng. Niềm tin vào thành công không chỉ dựa trên các con số tích cực, mà còn xuất phát từ quyết tâm đồng lòng: vì một ngành thủy sản phát triển bền vững, vì uy tín quốc gia và vì sự công bằng trong khai thác tài nguyên biển của Việt Nam.

Minh Hiếu