Hà Tĩnh: Chuyển đổi sinh kế hiệu quả

Nhiều năm qua, nuôi tôm được xem là ngành mũi nhọn tại các xã ven biển của tỉnh Hà Tĩnh như Thạch Khê, Lộc Hà, Yên Hòa, Thiên Cầm,… Tuy nhiên, việc nuôi tôm liên tục với mật độ cao, sử dụng hóa chất và kháng sinh quá mức khiến môi trường ao nuôi bị suy thoái nghiêm trọng. Đáy ao nhiễm phèn, nước ô nhiễm, mầm bệnh lưu tồn dẫn đến tôm chậm lớn, dễ chết, hiệu quả kinh tế ngày càng giảm. Không ít hộ dân rơi vào cảnh “bỏ ao”, chịu lỗ hàng trăm triệu đồng sau mỗi vụ nuôi thất bát. 

Trước thực trạng đó, ngành nông nghiệp Hà Tĩnh đã khuyến khích người dân chuyển đổi đối tượng nuôi phù hợp hơn với điều kiện thực tế, trong đó cá chim vây vàng được xem là lựa chọn đầy triển vọng.

hình 1- Mô hình nuôi cá chim vây vàng của anh Phạm Văn Huy ở xã Thạch Khê, tỉnh Hà Tĩnh.

Trên diện tích 1,3 ha diện tích mặt nước trước đây nuôi tôm, nhưng sau một thời gian không còn đem lại hiệu quả như mong muốn. Đầu năm 2025, anh Phạm Văn Huy ở xã Thạch Khê, tỉnh Hà Tĩnh đã cải tạo lại ao hồ và chuyển sang nuôi cá chim vây vàng theo tiêu chuẩn VietGAP.

Cá nuôi được chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn 1 cá được ương dưỡng với mật độ 10 con/m2, khi đạt khoảng 100g/con được chuyển sang các ao khác để nuôi giai đoạn 2. Mật độ trung bình giai đoạn này 3con/m2. Ao được trang bị đầy đủ hệ thống quạt nước, cung cấp oxy trong ao luôn đạt trên 5mg/l, hệ thống dàn quạt đảm bảo gom chất thải trong quá trình nuôi. 

Toàn bộ các giai đoạn nuôi được áp dụng quy trình nuôi an toàn sinh học theo hướng tăng cường sử dụng chế phẩm sinh học trong quản lý môi trường ao nuôi, hạn chế sử dụng thuốc và kháng sinh. Thường xuyên nuôi cấy vi sinh và đánh xuống ao để phân hủy phân cá trong suốt vụ nuôi nhằm đảm bảo môi trường ao nuôi sạch sẽ.  Với việc tuân thủ quy trình kỹ thuật trong quá trình nuôi đã giúp cá sinh trưởng phát triển tốt. Sau 5 tháng thả nuôi, đến nay, cá nặng khoảng 0,5 đến 0,6 kg và đã bắt đầu xuất bán.

hình 2- Cá nuôi sau 5 tháng đạt trọng lượng 0,5-0,6kg/con có thể xuất bán

Theo anh Phạm Văn Huy, việc nuôi cá chim vây vàng trong hệ thống ao nuôi tôm kém hiệu quả cần lưu ý đến nhiều yếu tố. Trong đó chú trọng công tác xử lý đáy ao bằng vôi, nguồn nước phải đảm bảo, tạo oxy thích hợp. Các chỉ số kỹ thuật phù hợp nhất, gồm: Nhiệt độ 26-32 độ C, độ mặn 10 – 20‰, oxy hoà tan 5-7 mg/lít, pH nước từ 7,5 – 8,5.

“Để đảm bảo an toàn thì trước khi thả nuôi, cá phải có nguồn gốc rõ ràng, kích thước đồng đều và không mắc bệnh. Cá nuôi được cho ăn hoàn toàn bằng thức ăn công nghiệp, để đảm bảo môi trường nuôi luôn sạch.”. Anh Huy chia sẻ thêm.

Với những tín hiệu khả quan từ mô hình nuôi thương phẩm cá chim vây vàng đạt tiêu chuẩn VietGAP của ông Phạm Văn Huy, theo ông Trần Hậu Thành – Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thạch Khê, nếu sau khi mô hình thành công, Hội Nông dân xã sẽ có kế hoạch mở rộng vùng nuôi, theo đó sẽ chuyển đổi một số diện tích kém hiệu quả sang nuôi cá chim vây vàng.

Thực tế, những năm gần đây, được sự quan tâm của các cấp ngành, mô hình nuôi cá chim vây vàng theo tiêu chuẩn  VietGAP cũng đã được một số hộ dân lựa chọn triển khai, đem lại hiệu quả rõ rệt. Nhiều người dân sau khi hoàn thành mô hình với sự hỗ trợ của các ngành chức năng đã tự phát triển vùng nuôi của mình và bước đầu đã cho thu nhập ổn định. Đơn cử như tại hộ ông Nguyễn Văn Mai (xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh). Sau thành công của mô hình nuôi thương phẩm cá chim vây vàng đạt tiêu chuẩn VietGAP do Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ, năm nay, ông Mai  đã tiếp tục thả thêm 4.000 con giống trên diện tích 3000m2, dự kiến cuối vụ sẽ thu về 2 tấn đến 3 tấn cá thương phẩm.

Ông Nguyễn Văn Mai chia sẻ: Tôi đã nuôi tôm nhiều năm rồi nhưng hiệu quả kinh tế khá bấp bênh, do nuôi tôm đòi hỏi kỹ thuật cao, vốn đầu tư lớn nhưng dịch bệnh cũng dễ phát sinh và một khi đã xảy ra thì nguy cơ mất trắng là rất lớn. Từ khi chuyển sang nuôi cá chim vây vàng, tôi thấy dễ chăm sóc, quản lý và thu nhập khá ổn định. Ngoài ra, chúng tôi có thể thả nuôi thêm tôm và cua để nâng cao hiệu quả kinh tế trên cùng một đơn vị diện tích.

hình 3- Chuyển hướng sang nuôi cá chim vây vàng đã đem lại thu nhập cao cho gia đình ông Nguyễn Văn Mai ở xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh.

Tại Hà Tĩnh, cá chim vây vàng được nuôi bằng các hình thức khác nhau như: nuôi trong ao, trong lồng, hoặc nuôi ghép với tôm. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, do tình hình dịch bệnh trên tôm nước lợ diễn biến phức tạp nên việc tận dụng ao nuôi tôm nước lợ bị bỏ hoang để nuôi cá biển nói chung và cá chim vây vàng nói riêng là giải pháp thiết thực, góp phần đa dạng hóa đối tượng nuôi, cải thiện thu nhập cho nông dân. Với chi phí không cao, kỹ thuật không quá phức tạp trong khi việc tiêu thụ lại thuận lợi, cá chim vây vàng được xem là đối tượng nuôi mới nhiều triển vọng cho những người nuôi trồng thủy sản trên địa bàn.

Theo nhận định của đơn vị chuyên môn Chi cục thủy sản Hà Tĩnh: Hiện nay, diện tích hồ nước lợ tại Hà Tĩnh khá nhiều. Mặc dù cơ sở vật chất hạ tầng còn đang hạn chế, nhưng với những kết quả đạt được khi đưa cá chim vây vàng vào nuôi trong những năm qua cho thấy trên các diện tích ao hồ nuôi thủy sản mặn lợ kém hiệu quả, người dân hoàn toàn có thể cải tạo và ứng dụng kỹ thuật từ xử lý hồ nuôi đến các quy trình chăm sóc nuôi dưỡng để nuôi cá chim vây vàng nhằm  mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Từ vùng nuôi thủy sản kém hiệu quả, nhiều hộ nông dân Hà Tĩnh đã tìm thấy lối thoát nhờ mô hình nuôi cá chim vây vàng. Cách làm này đã và đang mở những hướng chuyển đổi các vùng nuôi tôm kém hiệu quả để phát triển bền vững hơn. Tuy nhiên, ngành chuyên môn cũng khuyến cáo người dân khi xây dựng mô hình cần áp dụng khoa học công nghệ, tính toán kỹ lưỡng các yếu tố về môi trường, kỹ thuật, con giống và đầu ra sản phẩm, tránh tình trạng đầu tư tràn lan không phát huy được hiệu quả kinh tế.

Nguyễn Hoàn