Hải Phòng hành động mạnh để chặn vi phạm IUU trên biển

Sáng 22/8, đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến dẫn đầu đã làm việc với UBND TP Hải Phòng về công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Buổi làm việc diễn ra trong bối cảnh Việt Nam chuẩn bị đón đoàn thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu (EC) về khắc phục vi phạm IUU.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến thẳng thắn chỉ ra những hạn chế còn tồn tại và nhấn mạnh yêu cầu Hải Phòng phải “giải quyết dứt điểm yếu kém trong công tác chống khai thác IUU”, bảo đảm không để xảy ra vi phạm nghiêm trọng ảnh hưởng đến nỗ lực chung của cả nước.

Theo báo cáo của UBND TP Hải Phòng, thời gian qua, thành phố đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp và đạt một số kết quả tích cực. Đáng chú ý, tình trạng tàu cá “03 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép) đã được xóa sổ hoàn toàn.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến làm việc với lãnh đạo TP Hải Phòng về IUU. Ảnh: Đinh Mười

100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), dữ liệu được cập nhật đầy đủ trên hệ thống VnFishbase và kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư VneID. Công tác kiểm soát tàu ra vào cảng, giám sát sản lượng khai thác tại cảng cá Ngọc Hải, Trân Châu đi vào nền nếp. Nhật ký khai thác thủ công và nhật ký điện tử (eCDT) được triển khai, đạt tỷ lệ nộp gần 80%. Trong 8 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng Hải Phòng đã xử lý 108 trường hợp vi phạm với tổng số tiền phạt gần 900 triệu đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả trên, báo cáo cũng chỉ rõ nhiều tồn tại: Vẫn còn 66 tàu cá chưa đủ điều kiện hoạt động, một số tàu hết hạn đăng kiểm, giấy phép. Tình trạng mất kết nối VMS tuy giảm nhưng chưa được xử lý triệt để do một số tàu chưa về địa phương. Đặc biệt, chất lượng ghi nhật ký khai thác chưa đảm bảo tính trung thực, phản ánh đúng thực tế sản xuất.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đặt câu hỏi: “Đi biển dầu mỡ, sóng gió, làm sao viết nhật ký sạch đẹp như thế được? Nhật ký phải là bằng chứng gốc, phản ánh đúng kinh độ, vĩ độ, ngư cụ, thời gian khai thác. Không thể để tình trạng khai báo đối phó”. Ông yêu cầu sớm áp dụng bắt buộc nhật ký điện tử eCDT để nâng cao tính chính xác và minh bạch.

Đoàn công tác cũng chỉ ra nguyên nhân chính của những tồn tại nằm ở khâu tổ chức thực hiện, đặc biệt là sự thiếu quyết liệt của một số chính quyền cấp xã, phường sau khi thay đổi phân cấp quản lý.

“Văn bản chỉ đạo của Đảng, Chính phủ rất đầy đủ. Vấn đề là trách nhiệm thực thi tại địa phương. Một con tàu ở xã nào, thôn nào, chủ tàu là ai, hay mất kết nối VMS – không lý do gì mà chính quyền xã, công an, biên phòng cơ sở lại không nắm được. Phải quản từ gốc, mới không có nguy cơ vi phạm ngoài khơi”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Liên quan tình trạng mất kết nối VMS, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng không thể chỉ đổ lỗi cho kỹ thuật, cần đặt nghi vấn về hành vi cố tình ngắt kết nối. Ông yêu cầu rà soát, lập danh sách đen các chủ tàu vi phạm, điều tra và xử lý nghiêm minh. “Những người làm ăn đàng hoàng ít khi mất kết nối lắm”, Thứ trưởng nói.

Đồng thời, ông yêu cầu Hải Phòng siết chặt kỷ cương, tăng cường phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng: thủy sản, biên phòng, công an, cảnh sát biển. Khi phát hiện vi phạm phải xử lý ngay, xử lý nghiêm, không có vùng cấm. “Nếu để xảy ra một vụ việc nghiêm trọng, sẽ kéo lùi nỗ lực của cả nước”, Thứ trưởng cảnh báo.

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng Trần Văn Quân khẳng định thành phố sẽ triển khai một tháng cao điểm hành động, từ nay đến trước khi EC thanh tra.

“Sau cuộc họp này, Sở Nông nghiệp và Môi trường phải chủ trì phối hợp với các cơ quan, địa phương liên quan xây dựng ngay kế hoạch hành động chi tiết cho một tháng tới. Tất cả tồn tại phải được khắc phục triệt để. Một tháng này quan trọng như nhiều năm cộng lại”, ông Quân nhấn mạnh.

Theo đó, Hải Phòng sẽ rà soát toàn bộ đội tàu, xử lý dứt điểm tình trạng tàu hết hạn đăng kiểm, giấy phép, đặc biệt là tàu mất kết nối VMS. Nhật ký khai thác phải được kiểm tra thực chất, triển khai bắt buộc eCDT. Các cảng cá phải kiểm soát nghiêm ngặt sản lượng bốc dỡ, tuyệt đối không để sản phẩm khai thác bất hợp pháp lọt vào chuỗi cung ứng.

Phó Chủ tịch Trần Văn Quân yêu cầu các đơn vị gắn cam kết với trách nhiệm cá nhân: “Ai không hoàn thành nhiệm vụ trong tháng cao điểm này, sẽ phải xem xét lại vị trí công tác. Không thể báo cáo chung chung, phải đúng việc, đúng người, đúng trách nhiệm”.

Ông cũng khẳng định: “Hải Phòng quyết tâm không để ‘thẻ vàng’ ảnh hưởng đến uy tín của thành phố và cả nước. Thành phố hứa với Bộ và Chính phủ sẽ nỗ lực hết mình để hoàn thành nhiệm vụ”.

Chống khai thác IUU là nhiệm vụ không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn vì hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Với việc đặt ra mục tiêu hành động cụ thể trong một tháng, Hải Phòng thể hiện quyết tâm cùng cả nước gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng”, hướng tới nghề cá minh bạch, có trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Minh Khuê