Hội Nghề cá Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 33/2000/QĐ-BTCCBCP ngày 5/5/2000 của Bộ trưởng, Trưởng ban Ban Tổ chức cán bộ chính phủ, nay là Bộ Nội vụ.
Hội Nghề cá Việt Nam là tổ chức xã hội – nghề nghiệp, mục đích tập hợp những cá nhân và tổ chức thuộc các thành phần kinh tế hoạt động trong các lĩnh vực nuôi trồng, khai thác, chế biến, tiêu thu và hậu cần dịch vụ nghề cá nhằm hỗ trợ, giúp đỡ nhau về kinh tế – kỹ thuật trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người làm nghề cá Việt Nam. Hội cũng là đại diện bảo vệ quyền lợi chính đáng của hội viên, ngư dân; thúc đẩy đàm thoại và đưa tiếng nói của ngư dân đến các nhà hoạch định chính sách, góp phần vào điều chỉnh và xây dựng chính sách góp phần đưa nghề cá phát triển bền vững, từng bước hội nhập quốc tế… Chia sẻ kinh nghiệm và trao đổi thông tin giữa các tổ chức thành viên và các tổ chức khác, các cơ quan chức năng của Chính phủ về các vấn đề liên quan đến phát triển nghề cá bền vững ở Việt Nam.
Toàn bộ nguồn tài chính cho các hoạt động của Hội là nguồn xã hội hóa, những năm cuối Hội có hình thành các các doanh nghiệp nhằm tăng nguồn thu cho Hội. Lực lượng cán bộ của Hội rất mỏng, các cán bộ của hội chủ yếu là những người đã nghỉ hưu sau nhiều năm công tác trong ngành thủy sản và có tâm huyết với ngành.
Ngư dân vươn khơi phải đối mặt với nhiều khó khăn – Ảnh: Việt Hương
Trong những năm qua tình hình hình thế giới và khu vực đang có những biến động phức tạp, tần suất các va chạm trên biển ngày càng gia tăng, các đụng độ dẫn đến thương vong về người và tài sản liên tục xảy ra. Nhân kỷ niệm 70 năm ngày Quốc khánh, Indonesia đã cho bắt và hủy hoại 70 tàu cá nước ngoài, trong đó có 34 tàu cá của ngư dân Việt Nam. Tàu của các lượng bảo vệ và tuần tra biển của Trung Quốc liên tục xua đuổi và quấy phá các tàu cá của ngư dân ta khi đang đánh bắt hợp pháp trên vùng đặc quền kinh tế của ta, tàu Hải cảnh Trung Quốc đã đâm chìm tàu cá ở Đà Nẵng. Trong các trường hợp đó, Hội Nghề cá Việt Nam luôn kịp thời có tiếng nói ủng hộ gửi đến các cơ quan, ngoài ra còn hỗ trợ ngư dân Quãng Ngãi, Quảng Nam và Bình Định hơn 100 triệu thu được từ quyên góp trong đêm biểu diễn của các nghệ sĩ trong đêm nhạc “Là người con đất Việt lần II”…
Tình hình Biển Đông này càng nóng, Trung Quốc có ý đồ độc chiếm Biển Đông, các nước ASEAN có tuyên bố các vùng đặc quyền kinh tế chồng lấn lên nhau. Các lực lượng bảo vệ và tuần tra trên biển của các nước ngày càng hành xử cứng rắn. Trên bờ, nuôi trồng thủy sản đang bị dịch bệnh hoành hành, thêm vào đó thị trường liên tục sử dụng hàng rào kỹ thuật và đạo luật chống bán phá giá nhằm vào các sản phẩm xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Ngư dân Việt Nam đang gặp phải rất nhiều khó khăn trong sản xuất và chế biến xuất khẩu. Hội nhập mở ra nhiều triển vọng nhưng thách thức cũng không ít, vai trò và trách nhiệm của Hội ngày càng nặng nề. Thời gian tới, thiết nghĩ Hội Nghề cá Việt Nam cần có kiến nghị với Nhà nước giao quản lý thí điểm một vài cảng cá, xây dựng cộng đồng nghề cá thí điểm ở một số địa phương và xây dựng sổ tay “Những điều ngư dân cần biết khi đi biển” nhằm giúp ngư dân sản xuất an toàn, giảm thiểu va chạm và thiệt hại trên biển.