Hội Nghề cá Việt Nam: Sát cánh cùng ngư dân khai thác hải sản

Biển, đảo là chỗ dựa sinh kế của hàng triệu người dân ven biển, đồng thời, biển nước ta có vị trí chiến lược quan trọng đối với quốc phòng, an ninh. Từ xa xưa, ngư dân Việt Nam ta đã gắn bó mật thiết với biển, thời bình họ là những người sinh sống, lao động đánh bắt hải sản, thời chiến họ là những người lính tham gia bảo vệ đất nước.

Tình hình hoạt động khai thác hải sản

Thủy sản chiếm vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế và an ninh quốc phòng biển, đảo. Năng lực sản xuất thủy sản ngày càng phát triển, cả nước hiện có hơn 96.000 tàu, thuyền nghề cá, trong đó, tàu khai thác xa bờ hơn 30.500 chiếc. Hiện có hơn 40 loại nghề đánh bắt hải sản được chia thành 6 nhóm, trong đó chiếm tỷ trọng lớn nhất là nghề lưới rê với hơn 33% tổng số tàu thuyền khai thác, kế đến là nhóm nghề lưới kéo 18%, nhóm nghề câu 17%, còn lại là các nhóm nghề lưới vây, chụp mực và các nghề khác; lao động tham gia đánh bắt hải sản có hơn 850.000 người. Năm 2018, tổng sản lượng thủy sản đạt 7,8 triệu tấn, trong đó: sản lượng khai thác 3,6 triệu tấn, sản lượng nuôi trồng 4,2 triệu tấn; Kim ngạch xuất khẩu thủy sản gần 9 tỷ USD, trong đó, xuất khẩu từ sản phẩm đánh bắt khoảng 2,5 tỷ USD. Bằng tư tưởng kinh tế kết hợp với quốc phòng, hiện nay mỗi ngày có sự hiện diện của ngư dân trên hàng vạn tàu cá đánh bắt trên biển, góp phần quan trọng trong bảo vệ an ninh, chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Tuy vậy, hiện nay hoạt động khai thác hải sản vẫn còn những khó khăn, hạn chế:

Khai thác ven bờ và vùng lộng đã vượt quá khả năng cho phép, nguồn lợi hải sản đang ngày càng suy giảm, tình trạng vi phạm nguồn lợi vẫn thường diễn ra. Khai thác vùng khơi trình độ kỹ thuật của ngư dân còn thấp, trang thiết bị và công cụ kỹ thuật chưa đảm bảo; Lao động trên tàu cá phần lớn chưa qua đào tạo, trình độ học vấn, trình độ kỹ thuật tay nghề trong khai thác còn thấp. Hiện nay, phần lớn tàu cá thường thiếu lao động và lao động lại không ổn định do không có hợp đồng lao động.

Công tác đầu tư chưa đồng bộ, thiếu chiều sâu, cơ sở hậu cần cảng cá, khu neo đậu tránh, trú bão cho tàu cá còn thiếu và yếu, các hoạt động hỗ trợ khai thác và công tác dự báo nguồn lợi thủy sản chưa đáp ứng yêu cầu; Năng suất, hiệu quả sản xuất thấp, tổn thất sau thu hoạch còn lớn (trung bình từ 15 – 25%) làm giảm chất lượng và giá trị sản phẩm đánh bắt, hạn chế thu nhập của ngư dân.

Công tác quản lý nghề cá còn nhiều bất cập; ý thức tuân thủ pháp luật của một bộ phận ngư dân chưa nghiêm, năng lực của cơ quan quản lý nhà nước về thủy sản còn yếu, nhất là ở các địa phương và cơ sở. Tình hình bão, tố, lốc, gió mùa ảnh hưởng đến sản xuất. Mặt khác, sự tấn công, cướp phá, bắt bớ của các lực lượng nước ngoài gây cản trở và làm thiệt hại cho hoạt động khai thác của ngư dân ta.

Gần đây, việc EC cảnh báo “thẻ vàng” đã khiến sản phẩm hải sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU nhiều khó khăn hơn, bởi các rào cản thương mại và các nước EU quy định quản lý chặt chẽ, nghiêm ngặt hơn về xuất xứ, chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm.

Hội Nghề cá Việt Nam nỗ lực cùng ngư dân

Hội Nghề cá Việt Nam là tổ chức xã hội – nghề nghiệp tự nguyện của các cá nhân, tổ chức hoạt động trong các lĩnh vực: khai thác, nuôi trồng, chế biến tiêu thụ và hậu cần dịch vụ thủy sản; Đại diện và bảo vệ lợi ích hợp pháp của hội viên và ngư dân, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của những người làm nghề cá và tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. 

Mục đích của Hội là tập hợp các tổ chức, cá nhân thuộc ngành thủy sản, nhất là bà con ngư dân khai thác hải sản, chăm lo phát triển sản xuất và bảo vệ lợi ích của hội viên và cộng đồng ngư dân; Là cầu nối giữa ngư dân với các cơ quan quản lý thủy sản. Trong thời gian qua, bằng các chương trình hoạt động, Hội Nghề cá Việt Nam luôn gần gũi, gắn bó, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của bà con ngư dân, kịp thời phản ánh và phối hợp với Tổng cục Thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các cơ quan Trung ương và địa phương đề xuất, kiến nghị cơ chế chính sách và giải pháp tổ chức triển khai, đưa cơ chế, chính sách của đảng và nhà nước đến với ngư dân để phát triển sản xuất, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất và chăm lo đời sống cho bà con ngư dân; kịp thời phản đối hành động của các thế lực nước ngoài xâm phạm lãnh thổ Việt Nam, lên án các hành vi ngăn cản, uy hiếp, tấn công, phá hoại tài sản, đe dọa tính mạng của ngư dân hoạt động đánh bắt trên vùng biển chủ quyền của Việt Nam; kiến nghị các cơ quan chức năng có các giải pháp hỗ trợ, bảo vệ ngư dân. 

Hội Nghề cá Việt Nam luôn sát cánh cùng ngư dân khai thác hải sản – Ảnh: Hồng Thắm

Hội Nghề cá Việt Nam đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn vận động và hướng dẫn hội viên và ngư dân thực hiện tổ chức lại sản xuất trong khai thác hải sản, đẩy mạnh đánh bắt xa bờ, phát triển các tàu cá xa bờ, từng bước đổi mới và nâng cao năng lực hoạt động khai thác xa bờ, giảm hoạt động khai thác ven bờ và vùng lộng; Hướng dẫn ngư dân tổ chức hoạt động khai thác và hậu cần dịch vụ bằng việc tổ chức đánh bắt theo tổ, đội để hỗ trợ nhau trong sản xuất cũng như khi có các sự cố trên biển. Đến nay, đã xây dựng và tổ chức được khoảng 4.400 tổ, đội sản xuất trên biển với 32.000 tàu cá và 192.000 ngư dân tham gia. Hội thường xuyên kiến nghị, đề xuất nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc triển khai thực hiện Nghị định 67/2014/NĐ-CP, Nghị định 89/2015NĐ-CP và Nghị định số 17/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 67/NĐ-CP của Chính phủ. Tổ chức triển khai và góp ý việc thực hiện Luật Thủy sản 2017 và các văn bản hướng dẫn thực thi Luật, triển khai các giải pháp chống khai thác IUU và các biện pháp tháo gỡ “thẻ vàng” của EC. 

Hội Nghề cá Việt Nam với nhiệm vụ phát triển khai thác hải sản

Nghị quyết 36/NQ-TW về Chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định:“Tổ chức lại hoạt động khai thác hải sản theo hướng giảm khai thác gần bờ, đẩy mạnh khai thác các vùng biển xa bờ và viễn dương phù hợp với từng vùng biển và khả năng phục hồi của hệ sinh thái biển, đi đôi với việc thực hiện có hiệu quả công tác đào tạo, chuyển đổi nghề cho ngư dân… Nghiêm cấm các hoạt động mang tính hủy diệt, hiện đại hóa công tác quản lý nghề cá trên biển. Đẩy mạnh liên kết sản xuất theo hình thức tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, xây dựng một số doanh nghiệp mạnh tham gia khai thác hải sản xa bờ…”.

Để góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết TW, giúp đỡ, hỗ trợ ngư dân tổ chức hoạt động khai thác một cách hiệu quả, Hội Nghề cá Việt Nam cần tập trung làm tốt các nhiệm vụ:

– Tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn hội viên và ngư dân bám sát chủ trương, chính sách phát triển nghề cá và định hướng của ngành thủy sản, tổ chức lại sản xuất khai thác, nâng cấp, cải hoán tàu thuyền, đổi mới nghề nghiệp và trang thiết bị cho khai thác xa bờ. Phối hợp nghiên cứu xây dựng các phương án tổ chức lại sản xuất của các tổ, đội, hợp tác xã trong hoạt động khai thác hải sản trên biển; xây dựng các mô hình liên kết sản xuất, cứu hộ, cứu nạn và dịch vụ hậu cần nghề cá; nghiên cứu các hình thức hợp đồng lao động trong khai thác thủy sản, tiến tới xây dựng quan hệ lao động hài hòa trong hoạt động khai thác hải sản trên biển. Tăng cường công tác bảo quản sản phẩm, giảm tổn thất sau thu hoạch.

– Tổng hợp, nghiên cứu, kiến nghị, đề xuất với Nhà nước, các bộ, ngành xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ ngư dân phát triển đánh bắt hải sản. Tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của ngư dân, đề xuất chính sách cụ thể trong việc hỗ trợ ngư dân và gia đình họ trong hoạt động khai thác, hoặc khi tàu cá và ngư dân gặp khó khăn, tai nạn, rủi ro và các tranh chấp khác trên biển. 

– Phối hợp với cơ quan chuyên ngành tổ chức các hoạt động tập huấn, đào tạo, tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kỹ năng khai thác, kiến thức pháp luật có liên quan đến hoạt động khai thác và dịch vụ hậu cần nghề cá nhằm bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Yêu cầu ngư dân phải tuân thủ các quy định về ghi nhật ký khai thác, báo cáo khai thác và xác nhận nguồn gốc nguyên liệu sản phẩm đánh bắt, hướng dẫn đẩy nhanh việc lắp đặt thiết bị định vị vệ tinh để giám sát hoạt động của tàu cá trên vùng biển xa bờ. Nâng cao kỹ năng về thông tin liên lạc, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai trong khai thác thủy sản và các kiến thức liên quan đến công tác tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn tàu cá trên biển. 

– Thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin, kịp thời lên tiếng phản đối hành động của các lực lượng bên ngoài tấn công, uy hiếp, cản trở hoạt động khai thác hải sản hợp pháp của ngư dân trên biển. Làm tốt vai trò bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của ngư dân. Tổ chức thực hiện nghiêm việc chống khai thác IUU, yêu cầu ngư dân kiên quyết không vi phạm vùng biển các nước để khai thác hải sản trái phép, đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm sớm tháo gỡ “thẻ vàng” của EC.

– Phối hợp với các cơ quan chuyên môn trong nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học, nghiên cứu chuyển đổi cơ cấu nghề đánh bắt theo hướng giảm khai thác ven bờ, tăng khai thác xa bờ, giảm nghề gây tổn hại nguồn lợi môi trường, tăng các nghề thân thiện với môi trường nguồn lợi; đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và hoạt động khuyến ngư trong các lĩnh vực khai thác và dịch vụ hậu cần nghề cá, góp phần nâng cao năng suất lao động, hiệu quả đánh bắt cải thiện đời sống ngư dân. 

Để tổ chức hoạt động khai thác hải sản thực sự hiệu quả và phát huy vai trò của ngư dân tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc; đề nghị Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các bộ, ngành và các cấp quan tâm hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách một cách đồng bộ và phù hợp hơn, nhất là các vấn đề về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nghề cá (cảng cá, khu neo đậu tránh, trú bão cho tàu cá), đổi mới phương tiện, nghề nghiệp đánh bắt; điều tra đánh giá khả năng nguồn lợi hải sản các vùng biển và tổ chức dự báo nguồn lợi; xây dựng quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi hải sản các vùng biển, tổ chức lại sản xuất khai thác, phát triển các mô hình hợp tác liên kết sản xuất và dịch vụ đánh bắttrên biển; đẩy mạnh công tác đào tạo nghề và các hoạt động khoa học công nghệ trong khai thác hải sản, quan tâm công tác tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ hậu cần, giải quyết vấn đề an sinh xã hội miền biển. Có các chế độ, chính sách bảo vệ ngư dân trong quá trình hoạt động sản xuất trên biển, tạo điều kiện để ngư dân an tâm bám biển.

Với mỗi ngư dân, vươn khơi đánh bắt hải sản là cuộc sống, là trách nhiệm và niềm tự hào được làm chủ vùng biển quê hương. Tiếp nối truyền thống của cha ông, các thế hệ ngư dân ngày nay luôn quyết tâm bám biển để khai thác thủy sản. Việc tạo điều kiện thuận lợi cho ngư dân là cơ sở để khai thác tốt tiềm năng nguồn lợi hải sản, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế, nâng cao đời sống ngư dân, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh quốc gia trên biển, thực hiện thắng lợi Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh, an toàn”; Đưa nghề cá nước ta phát triển hiện đại, bền vững và có trách nhiệm.