Khai thác tiềm năng rong sụn

Giá trị kinh tế cao

Rong sụn (Kappaphycus alvarezii) có hình trụ tròn, các nhánh mọc cách không đều, đỉnh các nhánh thường nhọn. Đường kính của nhánh từ 6 – 8 mm. Chiều cao bụi rong tối đa là 70 cm. Tản rong có màu nâu vàng hay xanh lục.

Rong sụn biển là thực phẩm không lạ với nhiều người khi nổi tiếng là có nhiều dưỡng chất, hàm lượng dinh dưỡng và dồi dào vitamin. Vì thế, rong sụn có rất nhiều tác dụng đối với cơ thể. Ngoài ra, rong sụn là nguyên liệu để chiết suất carrageenan – một loại keo có giá trị sử dụng rất lớn trong ngành công nghiệp thực phẩm, mỹ phẩm, công nghiệp dệt, dược phẩm, công nghệ sinh học và sản xuất thức ăn chăn nuôi… Sản phẩm từ rong sụn sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau nên nhu cầu thị trường không ngừng tăng trong những năm qua.

Nghề trồng rong sụn đem lại lợi nhuận kinh tế khá lớn cho nhiều nước trên thế giới, đặc biệt ở các nước Đông Nam Á như Philippines, Indonesia và Malaysia. Tại Việt Nam, rong sụn được di nhập từ Philippines vào năm 1993 và được nhân giống lần đầu tại khu vực Cửa Bé, Nha Trang. Đến nay, rong sụn được trồng ở nhiều địa phương trên cả nước, với những mô hình khác nhau như trồng đáy, trồng bằng dàn bè, trồng bằng hình thức dây đơn căng trên đáy. Ngoài ra, với những đặc tính phát triển thuận lợi của cây rong, người ta đã nảy ra nhiều sáng kiến về nuôi trồng kết hợp. Chẳng hạn, để nâng cao hiệu quả nuôi trồng rong sụn, Viện Nuôi trồng Thủy sản (Trường Đại học Nha Trang) đã triển khai đề tài “Nghiên cứu cải tiến mô hình trồng rong sụn bằng cách hạn chế cá dìa ăn rong” với hình thức trồng rong sụn trong các loại lưới. Hay mô hình nuôi kết hợp rong sụn với sò mồng được triển khai tại các phường Cam Phúc Bắc, Cam Nghĩa (TP Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa). Còn mới đây là mô hình nuôi tôm hùm kết hợp vẹm xanh, rong sụn không chỉ giúp người nuôi phát triển tôm hùm lồng bền vững, hiệu quả mà còn giảm tình trạng gây ô nhiễm môi trường do Viện Nghiên cứu NTTS III thực hiện.

Ninh Thuận là địa phương có nhiều vùng biển rất phù hợp với nghề NTTS, trong đó cây rong sụn là một điển hình. Theo các ngư dân, trồng cây rong sụn chi phí đầu tư thấp, ít tốn công, ít dịch bệnh, phát triển nhanh và hiệu quả kinh tế cao. Ông Nguyễn Hải, Chủ tịch Hội nông dân xã Phước Diêm, huyện Thuận Nam cho biết, tại địa phương đã phát triển được 32 hộ trồng rong sụn, năng suất bình quân 50 tấn/ha, trừ chi phí lãi gần 50 triệu đồng/ha. Mỗi năm rong sụn trồng 1 vụ, bắt đầu từ tháng 9,10 dương lịch đến khoảng tháng 2,3 sẽ cho thu hoạch. Đầu ra của cây rong sụn rất ổn định. Cũng theo ông Hải, hàng năm xã đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức các lớp tập huấn, dạy nghề ngắn hạn, phổ biến kỹ thuật trồng rong sụn, quy trình thu hoạch, kỹ thuật sơ chế cho các ngư dân. Ngoài ra còn hỗ trợ cho các ngư dân vay vốn để phát triển mô hình.

Tiềm năng lớn

Nước ta là một nước nhiệt đới, có bờ biển dài khí hậu thuận lợi cho việc nuôi trồng và phát triển nhiều loại rong quý có giá trị kinh tế cao, đặc biệt là có tiềm năng lớn để trồng rong sụn. Qua nghiên cứu, cả nước có khoảng 7.000 ha mặt nước ở vùng ven biển Nam Trung bộ có thể phát triển thành vùng trồng rong sụn trọng điểm. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tiễn cho thấy diện tích trồng rong sụn hiện tại chỉ có khoảng 500 ha với sản lượng khô hàng năm khoảng trên 1.000 tấn khô. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ rong sụn phục vụ công nghiệp sản xuất kappa-carageenan và một số ngành nghề khác ở Việt Nam hiện tại yêu cầu tới khoảng 2.000 tấn khô/năm, gấp đôi khả năng cung cấp. Do đó, nghề trồng rong sụn có khả năng phát triển thành một nghề sản xuất hàng hóa lớn.

Để thúc đẩy nghề trồng rong sụn, thời gian qua, nhiều nhà khoa học trong các trường, viện, địa phương khác nhau đã nghiên cứu để đưa giống rong sụn về trồng tại địa phương, tìm ra những chế phẩm vi sinh để phòng bệnh trắng nhũn ở rong sụn, tìm cách chiết xuất chất carrageenan trong rong sụn một cách tối ưu và chất lượng nhất… Năm 2013, các nhà khoa học thuộc Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cũng đã tạo ra chế phẩm vi sinh phòng bệnh trắng nhũn ở rong sụn. Chế phẩm này chứa bảy chủng vi sinh vật có hoạt tính kháng bảy chủng vi khuẩn gây bệnh trắng nhũn ở rong. Các vi sinh vật trong chế phẩm còn tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật (IAA), làm tăng tốc độ sinh trưởng của rong.

Kim Tiến