Khi doanh nghiệp, người nuôi cùng than khó

Nỗi khổ người nuôi cá tra

Chưa bao giờ ngành cá tra thê thảm như lúc này. Gặp doanh nghiệp, doanh nghiệp than thiếu vốn, sản xuất cầm chừng và chờ… Tiếp xúc người nuôi cá, ai nấy đều khóc ròng vì lỗ nặng. Không khóc cũng than khó vì với giá cá nguyên liệu thu mua tại ao 20.000 – 22.500 đồng/kg như hiện nay, người nuôi đã lỗ từ 2.000 – 3.000 đồng/kg.

Chị Nguyễn Thị Kim – một hộ nuôi cá tra ở Cồn Khương, quận Ninh Kiều (Cần Thơ) than thở: “Chưa năm nào nuôi cá tra khổ như năm nay. Phải chi vụ rồi tui nghe ông nhà cho thuê hết 5 ao nuôi thì bây giờ không phải sống trong tâm trạng ngồi trên đống lửa. Mở mắt ra, nào phải lo tiền đóng lãi ngân hàng, tiền thức ăn, nhân công…, cái gì cũng đòi tăng nhưng chỉ có giá cá là liên tục giảm!”.

Hiện tại chị Kim có 5 ao nuôi với tổng diện tích gần 15.000 m2, trong đó có hai ao sắp thu hoạch, nhưng vì giá cá quá thấp nên chị đang cho ăn cầm chừng. Mặc dù vậy, mỗi ngày chị đổ xuống 5 tấn thức ăn, tương đương khoảng 55 triệu trôi sông. Đã vậy, mỗi tháng phải gánh thêm 16 triệu tiền lãi ngân hàng, nếu giá cá không tăng trở lại, chuyện vỡ nợ như cầm chắc trong tay.

Người nuôi cá tra đang kiệt sức vì giá cá xuống dưới giá thành sản xuất

Ngồi nhìn công nhân Quang Minh cho cá ăn trên ao nuôi của mình, anh Phạm Thái Thú – Khu vực 3 phường Cái Khế bùi ngùi kể: “Cũng vì vốn ít và thấy Nhà nước chưa quan tâm đúng mức với ngành cá tra nên sau lần thua lỗ năm 2010, tui đã bỏ mộng làm giàu từ con cá tra này. Từ năm đó tui cho công ty thuê ao, lấy tiền trả nợ ngân hàng và bám vào mấy gốc xoài còn lại sinh sống”. Trước đây, tại 2 ao cá của anh Thú là 15 công xoài cát Hòa Lộc (15.000 m2) nhưng vì anh thấy trồng xoài vất vả và chẳng biết khi nào giàu nên kết hợp với người bạn phá vườn xoài, đào ao nuôi cá. Nhưng không ngờ, kế hoạch nuôi cá thất bại, nợ nần chồng chất. Cũng may anh nghe lời vợ bỏ nghề, nếu tiếp tục vay ngân hàng nuôi cá thì giờ này sẽ thảm hại hơn nhiều.

Ông Nguyễn Văn Thanh – một hộ nuôi cá liên kết với công ty chế biến buồn rầu nói: “Thử tính coi, với 5 ao cá này cho thuê thôi, không phải làm gì mỗi năm tôi cũng lấy 500, 600 triệu đồng. Còn bây giờ, cả nhà phải làm vần vật suốt ngày, nhất là những lúc cá bệnh, cũng muốn bệnh theo. Nhưng đáng rầu hơn là doanh nghiệp không tiền mua cá, làm giá cá liên tục giảm”. Trước giá cá tra sụt giảm như hiện nay, dù người nuôi cá tư nhân hay người nuôi cá theo mô hình liên kết với doanh nghiệp đều khổ như nhau.

Ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm HTX Thới An, quận Ô Môn TP. Cần Thơ cho biết: “Trước đây, việc doanh nghiệp thanh toán tiền mua cá cho xã viên có chút lợi thế hơn hộ nông dân nuôi nhỏ lẻ. Tuy nhiên với tình cảnh hiện nay, xã viên phải “tự nguyện” bán cá, lấy tiền chậm 1 – 2 tháng là chuyện thường. Vì việc này còn may mắn hơn việc doanh nghiệp phá sản, không đến mua cá”.

Doanh nghiệp khỏe, người nuôi mới bình an

Vì sao người nuôi cá tra lại “khóc thay” cho doanh nghiệp? Đơn giản vì họ đã nhận ra câu chuyện dân gian nổi tiếng “Trạng chết, Chúa cũng băng hà” của Trạng Quỳnh khi xưa, đúng như tình của người nuôi cá và doanh nghiệp chế biến hiện nay.

Thời gian này, tiếp xúc với người nuôi cá, ngoài những câu than vãn thua lỗ thì sau cùng người nuôi cá nào cũng cầu mong cho Nhà nước nhanh tay mở gói cứu trợ cho các doanh nghiệp. “Tôi có 15 ao nuôi, trung bình mỗi đợt thu hoạch khoảng 5 ao và với sản lượng trung bình 200 tấn cá/ao, tương đương 1.000 tấn cá. Với số cá này, mỗi ngày tôi mất vài trăm triệu đồng tiền thức ăn. Bởi vậy, chỉ cần doanh nghiệp đến chậm bắt cá 4, 5 ngày thì tôi mất bạc tỷ chứ chẳng chơi. Bà con nuôi cá cầu mong Chính phủ sớm giải cứu cho doanh nghiệp, vì doanh nghiệp khỏe, người nuôi cá mới bình an.” – Chị Thanh, một hộ nuôi cá ở  Sóc Trăng cho biết.

Trước thực trạng hàng loạt doanh nghiệp thủy sản “chết lâm sàng” như hiện nay, nhiều nông dân chấp nhận bán cá giá thấp, lấy tiền trả chậm… Ngoài ra họ cũng thú nhận, để giảm thua lỗ, ngoài việc cho cá ăn cầm chừng thì việc dùng thức ăn kém chất lượng là điều họ đã nghĩ đến. Như vậy, một lượng cá có chất lượng kém sẽ được chào bán và điều này là cơ hội cho phía đối tác giảm giá mua và thương hiệu cá tra của Việt Nam sẽ mất dần.

Ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm HTX Thới An bức xúc: “Ngành nông nghiệp có 3 đứa con, một là ngành trồng trọt, một là ngành chăn nuôi, một là nuôi trồng thủy hải sản. Thế nhưng bao nhiêu năm nay, heo, vịt gà chết, lúa rớt giá thì Nhà nước hỗ trợ, cứu trợ ngay. Còn mỗi khi ngành cá tra lao đao thì doanh nghiệp, người nuôi cá phải tự “bơi” hết. Nhưng với thực trạng hiện nay thì doanh nghiệp, người nuôi không còn sức đâu nữa mà “bơi”. Bởi vậy các xã viên đang cầu mong bán hết đợt cá này rồi ngân hàng đến lấy ao, lấy nhà thì lấy, họ tìm nơi khác mưu sinh.”

Ông Huỳnh Văn Tuấn, Chủ tịch Công đoàn các Khu chế xuất – Khu công nghiệp Cần Thơ cho biết: “Chỉ có 18 doanh nghiệp chế biến cá tra nhưng tập trung trên 13.000 công nhân (đã giảm 2.000 so với năm 2011). Điều này cho thấy các doanh nghiệp chế biến cá tra đã tạo công ăn việc làm, ổn định cho một lượng lớn lao động của vùng ĐBSCL. Chính vì thế, về vấn đề an sinh, ổn định kinh tế xã hội thì các cơ quan ban ngành cần sớm giải nút thắt tài chính để cứu doanh nghiệp, cứu người nuôi cá, cứu hàng ngàn công nhân lao động có nguy cơ mất việc nếu doanh nghiệp phá sản”.