Khuyến nông cộng đồng – cánh tay nối dài trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững

Khung pháp lý cho khuyến nông cấp tỉnh, cấp xã

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Thông tư số 60/2025/TT-BNNMT và Quyết định số 4296/QĐ-BNNMT phê duyệt Chiến lược phát triển khuyến nông đến năm 2030, tầm nhìn 2050, mở ra bước chuyển mạnh mẽ trong tổ chức hệ thống khuyến nông và xây dựng lực lượng khuyến nông cộng đồng – “cánh tay nối dài” của ngành nông nghiệp tại cơ sở.

Theo Chiến lược, khuyến nông không chỉ dừng ở việc “truyền đạt kỹ thuật” mà được đổi mới theo tư duy kinh tế nông nghiệp, giúp nông dân làm chủ tri thức, công nghệ và thị trường.

Khuyến nông nhà nước đóng vai trò trung tâm, định hướng, kết nối nguồn lực; còn tổ khuyến nông cộng đồng và đội ngũ cộng tác viên tại cơ sở sẽ trực tiếp hướng dẫn, phản hồi thông tin, thúc đẩy đổi mới sản xuất và chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Mục tiêu đến năm 2030 là 100% cán bộ khuyến nông được chuẩn hóa nghề nghiệp, được đào tạo về kinh tế, thị trường, chuyển đổi số; 100% lực lượng khuyến nông cộng đồng được tập huấn phương pháp khuyến nông, kỹ năng tư vấn kỹ thuật, quản lý chuỗi giá trị và liên kết thị trường.

Công tác khuyến nông đóng vai trò quan trọng trong phát triển của ngành thủy sản. Ảnh: ST

Còn trong Thông tư 60/2025/TT-BNNMT, vừa có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, đã xác lập rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện khuyến nông cấp tỉnh và cấp xã.

Theo đó, Trung tâm Khuyến nông cấp tỉnh là đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, có nhiệm vụ điều phối, hướng dẫn, kiểm tra và hỗ trợ cấp xã thực hiện khuyến nông; xây dựng mô hình trình diễn, tổ chức đào tạo, tập huấn, chuyển giao công nghệ, đồng thời thúc đẩy hợp tác công tư và quốc tế trong lĩnh vực khuyến nông.

Ở cấp xã, đơn vị sự nghiệp công lập khuyến nông được giao nhiệm vụ cung ứng dịch vụ công thiết yếu, hỗ trợ nông dân phát triển sản xuất, xây dựng nông thôn mới, phát triển du lịch cộng đồng, sản phẩm OCOP và bảo vệ môi trường. Lực lượng này trực tiếp điều hành tổ khuyến nông cộng đồng, đội ngũ cộng tác viên, tổ chức tập huấn, tư vấn kỹ thuật và theo dõi tình hình dịch bệnh, thiên tai tại địa phương.

Đáng chú ý, Thông tư 60 cho phép HĐND cấp xã được quyết định số lượng viên chức khuyến nông căn cứ quy mô sản xuất và điều kiện cụ thể của địa phương, nhằm đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả hoạt động.

Củng cố hệ thống từ cơ sở

Phát biểu tại Hội nghị, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho biết, việc hoàn thiện khung pháp lý giúp chuẩn hóa hệ thống khuyến nông hai cấp, đồng thời mở đường cho khuyến nông cộng đồng phát triển bền vững, tiếp cận sâu sát nhu cầu thực tế của người dân.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La cho hay, tỉnh có địa bàn rộng nhưng lực lượng khuyến nông còn mỏng. Chính vì thế, tỉnh mong muốn sớm kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng, bố trí lại nhân lực, mở rộng mô hình phù hợp từng vùng sinh thái.

Trong khi đó, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, cho rằng, dù xác định khuyến nông là then chốt của tái cơ cấu nông nghiệp, nhưng chính sách và nguồn lực còn hạn chế. Tỉnh đề xuất Bộ sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định 83/2018/NĐ-CP, điều chỉnh mô hình hoạt động và cơ chế tài chính cho phù hợp với chính quyền hai cấp, đồng thời nghiên cứu cơ chế đặt hàng dịch vụ khuyến nông dài hạn để địa phương chủ động triển khai.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh, khuyến nông cộng đồng không chỉ làm công tác kỹ thuật mà còn tham gia quản lý sản xuất, giám sát dịch bệnh, hỗ trợ xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi trường. Đây chính là lực lượng cốt lõi trong triển khai các chương trình phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải.

Thứ trưởng đề nghị các địa phương sớm ban hành quy chế phối hợp giữa Sở Nông nghiệp và UBND cấp xã, quy định rõ chức năng, chế độ, chính sách và cơ chế hoạt động của lực lượng khuyến nông cộng đồng. Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến, kiến nghị để tham mưu sửa đổi Nghị định 83, bảo đảm thống nhất và thông suốt từ trung ương đến địa phương.

Đồng thời, Thứ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực số, kỹ năng thị trường và tư duy kinh tế nông nghiệp cho khuyến nông viên, cộng tác viên và nông dân nòng cốt; coi đây là yếu tố quyết định để xây dựng nền khuyến nông chuyên nghiệp, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Đến năm 2050, Việt Nam hướng tới xây dựng hệ sinh thái khuyến nông thông minh, hoạt động dựa trên nền tảng số, kết nối đồng bộ từ trung ương đến cơ sở. Lực lượng khuyến nông cộng đồng và cộng tác viên địa phương sẽ trở thành đầu mối lan tỏa tri thức, công nghệ và giá trị nông nghiệp, góp phần đưa nền nông nghiệp Việt Nam phát triển xanh, hiệu quả và bền vững.

Thu Hồng