Kinh tế tuần hoàn và vai trò của ngành thủy sản

Kế hoạch này không chỉ thúc đẩy phát triển bền vững mà còn tạo ra những mô hình kinh tế tuần hoàn hiệu quả trong ngành thủy sản, góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường.

Ngành thủy sản, một trong những trụ cột kinh tế của Việt Nam. Với sản lượng xuất khẩu thủy sản đạt hàng tỷ USD mỗi năm, ngành này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn đối mặt với những thách thức lớn về quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Vai trò tiên phong

Cục Thủy sản và Kiểm ngư được giao nhiệm vụ tiên phong trong việc xây dựng các mô hình sản xuất tuần hoàn, từ nuôi trồng, khai thác đến chế biến, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tối ưu hóa chuỗi giá trị.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt ra mục tiêu triển khai hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong Quyết định 222/QĐ-TTg, đảm bảo sự đồng bộ và phù hợp với chức năng của các đơn vị trực thuộc. Đối với ngành thủy sản, mục tiêu cụ thể là xây dựng các mô hình nuôi trồng và khai thác bền vững, áp dụng các giải pháp kinh tế tuần hoàn để quản lý chất thải, tái sử dụng phụ phẩm và tối ưu hóa tài nguyên nước.

Cục Thủy sản và Kiểm ngư được yêu cầu phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để xây dựng các chương trình truyền thông, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, từ đó nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành kinh tế tuần hoàn trong cộng đồng ngư dân và doanh nghiệp.

Yêu cầu đặt ra là các đơn vị, bao gồm Cục Thủy sản và Kiểm ngư, phải chủ động xây dựng kế hoạch chi tiết, huy động nguồn lực và đảm bảo tiến độ thực hiện. Sự phối hợp giữa các đơn vị trực thuộc Bộ với các bộ, ngành và địa phương là yếu tố then chốt để đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả.

Đối với ngành thủy sản, việc lồng ghép kinh tế tuần hoàn vào các chương trình khuyến ngư và phát triển thị trường sẽ giúp thúc đẩy sản xuất sạch hơn, sử dụng hiệu quả tài nguyên và tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Ngành thủy sản Việt Nam được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng trong kế hoạch hành động. Các nhiệm vụ này tập trung vào việc xây dựng các mô hình sản xuất tuần hoàn, từ việc quản lý chất thải trong nuôi trồng thủy sản đến tái sử dụng phụ phẩm trong chế biến. Ví dụ, phụ phẩm từ chế biến tôm, cá như vỏ tôm, đầu cá, da cá đều có thể được chế biến thành các sản phẩm giá trị cao hay thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ hoặc các sản phẩm sinh học, thay vì bị thải ra môi trường gây ô nhiễm.

Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng được giao nhiệm vụ nghiên cứu và triển khai các chương trình khuyến ngư, tập trung vào việc hướng dẫn ngư dân áp dụng các phương pháp nuôi trồng bền vững, sử dụng tài nguyên nước hiệu quả và quản lý chất thải theo mô hình tuần hoàn. Các mô hình thí điểm về quản lý chất thải trong nuôi trồng thủy sản sẽ được triển khai từ năm 2025 đến 2035, với mục tiêu tạo ra các chuỗi giá trị khép kín, giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao giá trị kinh tế.

Xây dựng khung hướng dẫn

Cục Thủy sản và Kiểm ngư sẽ phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường để xây dựng khung hướng dẫn áp dụng kinh tế tuần hoàn trong ngành thủy sản. Khung hướng dẫn này sẽ bao gồm các tiêu chí cụ thể về thiết kế sinh thái, quản lý vòng đời sản phẩm và sử dụng nguyên liệu tái chế, từ đó hỗ trợ các doanh nghiệp thủy sản trong việc chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững.

Trong giai đoạn 2025 – 2030, Cục Thủy sản và Kiểm ngư được phân công chủ trì và phối hợp trong nhiều nhiệm vụ cụ thể, được nêu chi tiết trong Phụ lục kèm theo Quyết định 2109/QĐ-BNNMT. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là nghiên cứu và triển khai các mô hình thiết kế sinh thái trong nuôi trồng và khai thác thủy sản, đảm bảo đạt các tiêu chí của kinh tế tuần hoàn với sự tham gia của các cơ quan, tổ chức liên quan và các địa phương ven biển.

Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng chịu trách nhiệm xây dựng các chương trình truyền thông và phổ biến kiến thức về kinh tế tuần hoàn, hướng tới đối tượng là ngư dân, doanh nghiệp chế biến và các cơ sở sản xuất. Các tài liệu truyền thông sẽ tập trung vào việc nâng cao nhận thức về lợi ích của kinh tế tuần hoàn, từ việc giảm chi phí sản xuất đến bảo vệ môi trường biển. Đồng thời, Cục sẽ phối hợp với Trung tâm Khuyến nông quốc gia để lồng ghép các nội dung kinh tế tuần hoàn vào các chương trình khuyến ngư, đảm bảo ngư dân được tiếp cận với các thực hành tốt nhất.

Một nhiệm vụ khác là nghiên cứu và thí điểm các giải pháp kinh tế tuần hoàn trong quản lý tài nguyên nước và khai thác thủy sản. Ví dụ, các mô hình nuôi trồng thủy sản tuần hoàn, sử dụng hệ thống lọc nước khép kín, sẽ được triển khai để giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước và tái sử dụng tài nguyên. Nghiên cứu các công nghệ mới, hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong ngành thủy sản, từ đó thúc đẩy các hệ sinh thái khởi nghiệp liên quan đến kinh tế tuần hoàn.

Mục tiêu chiến lược

Kế hoạch thực hiện kinh tế tuần hoàn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, với sự tham gia tích cực của Cục Thủy sản và Kiểm ngư cùng sự phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan nghiên cứu khoa học, địa phương và cộng đồng ngư dân, doanh nghiệp, không chỉ góp phần thực hiện các mục tiêu quốc gia mà còn tạo ra những thay đổi tích cực trong ngành thủy sản.

Việc áp dụng các mô hình tuần hoàn sẽ giúp ngành thủy sản giảm thiểu tác động môi trường, tối ưu hóa tài nguyên và nâng cao giá trị kinh tế. Trong giai đoạn 2025-2035, ngành thủy sản được kỳ vọng sẽ trở thành một trong những lĩnh vực tiên phong trong việc thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trực thuộc Bộ và các đối tác quốc tế, Cục Thủy sản và Kiểm ngư sẽ tiếp tục đóng vai trò đầu tàu, đưa ngành thủy sản tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững, thân thiện với môi trường và hiệu quả kinh tế cao. Kế hoạch này là cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc xây dựng một nền kinh tế xanh, tuần hoàn và bền vững.

Đông Phong