Kỹ thuật sinh sản cá bống bớp

Nhu cầu cá bống bớp giống cho người nuôi là rất lớn – Ảnh: Huy Hùng

Các bước chuẩn bị

Nguồn nước cung cấp là nước biển lấy vào bể lắng, sau đó được xử lý KMnO₄ trong 24 giờ, rồi dùng Chlorine (15 – 25 ppm) trong 24 giờ có sục khí mạnh. Tiếp đó, lược bỏ kim loại nặng bằng EDTA với nồng độ 10 – 15 ppm.

Nước ngọt được bơm lên từ giếng khoan xử lý qua bể lọc xuống bể chứa, sau khi kiểm tra nếu đã đạt tiêu chuẩn được bơm tiếp lên bể lọc. Nước từ bể lọc có các đường dẫn tới các bể cần sử dụng. Nước mặn phải có độ mặn 19 – 22‰, pH 7,5 – 8,5, ôxy hòa tan > 5mg/l. Các chỉ số nước ngọt, độ trong cao, không màu, không mùi, không vị, pH 6,5 – 7,5. Trước khi sử dụng nước đã qua xử lý phải kiểm tra lại dư lượng các chất đã dùng (Chlorine, KMnO₄), tránh dư lượng ảnh hưởng đến phát triển ấu trùng cá. Đây là một trong những bước quan trọng nhất để chuẩn bị cho toàn quá trình ương nuôi sau này.

Sử dụng bể xi măng để nuôi cá đẻ, có thể tích 6 m3 kích thước (3x2x1) m, hoặc bể composite đường kính 2 m được đặt trong nhà xưởng có mái che; hạn chế ảnh hưởng của thời tiết bên ngoài, lắp đặt hệ thống sục khí và các loại giai lưới và lưới lót để trứng bám thuận tiện cho việc tách cá bố mẹ và ấp trứng.

Chọn cá bố mẹ 

Cá bố mẹ sau quá trình nuôi vỗ, chọn cá từ tháng thứ 4 trở đi. Chọn những con cá bố mẹ khoẻ mạnh, bơi lội bình thường, không bị xây xát, không bị bệnh, kích cỡ 70 g/con trở lên. Cá cái có bụng to mềm, có thể quan sát rõ buồng trứng nằm ở hai bên lườn bụng; lỗ hậu môn có màu phớt hồng. Cá đực kích thước nhỏ hơn, lỗ hậu môn màu hồng thẫm, tỷ lệ đực cái 1/1.

Kiểm tra cá, cá cái có trứng hình cầu kích thước đều nhau, không vón cục và có màu vàng nhạt, đường kính 0,5 – 0,6 mm. Cá đực, khi mổ cá thấy hai dải sẹ lớn màu trắng đục nằm dọc hai bên thân, kiểm tra sẹ đặc và tan nhanh vào nước là đạt yêu cầu.

Sơ đồ sinh sản cá bống bớp

Thuốc tiêm cá

Sau khi chọn xong cá bố mẹ, dùng nước ngọt tắm cho cá 30 – 40 phút để diệt nấm, vi sinh vật ký sinh trên cá. Sau đó chuyển cá vào bể giống và sục khí. Cần nhốt cá đực và cá cái riêng biệt, thả các đoạn ống nhựa cho cá chui vào ẩn náu, tránh tiếng động mạnh gây sốc cho cá.

Chuẩn bị đủ dụng cụ (kim tiêm, cối nghiền thuốc, xô, chậu, vợt) và nhiệt độ đạt 26 – 28⁰C, tiến hành bắt cá cái lên tiêm thuốc kích dục tố. Kích dục tố được sử dụng cho tiêm cá là HCG, liều lượng 800 UI/kg cá cái (Unit International) hoặc dùng LRH-A + DOM liều lượng 50 µg + 10 mg/kg cá cái. Thuốc được pha với nước muối sinh lý (0,9%) hoặc nước cất để tiêm cho cá.

Cách tiêm cá

Trước khi tiêm, rửa qua cá bố mẹ bằng nước ngọt để bỏ bớt nhớt dễ dàng hơn khi tiêm. Tiến hành tiêm ở gốc vây ngực, đặt kim tiêm sao cho lệch một góc với thân 450, đâm sâu vào 1 – 1,5 cm tùy theo kích thước cá. Khi tiêm, cần một người giữ cá và một người tiêm, người tiêm cần thao tác nhanh, chính xác, nhẹ nhàng và chỉ tiêm khi cá nằm im, tránh cá quẫy mạnh làm kim đâm vào tim gây chết cá.

Cho cá đẻ, ấp trứng

Cá cái được tiêm 2 đợt. Đợt 1 (liều khởi động) chỉ tiêm cá cái, lượng thuốc bằng 1/3 tổng lượng thuốc tiêm cho cá cái cả 2 đợt. Sau 2 ngày, tiêm cá cái đợt 2 (liều quyết định) với lượng thuốc còn lại và tiêm cá đực với lượng thuốc bằng 1/2 thuốc tiêm cho cá cái. Khi tiêm xong thả cá đực và cái vào giai trong bể đẻ có lót giá thể. Che kín bể, vặn nước chảy nhẹ và sục khí. Ở nhiệt độ 27 – 30⁰C sau 2 ngày cá sẽ động hớn, cặp đôi sinh sản và tự thụ tinh trong nước. Trứng cá ở dạng chìm, dính vào giá thể trong bể. Khi cá đã đẻ xong, chuyển cá bố mẹ ra ngoài, có thể sử dụng luôn bể đẻ làm bể ấp hoặc chuyển giá thể trứng sang bể khác để ấp. Duy trì lượng nước trong bể ngập trứng 10 – 15 cm, mở van cho nước chảy nhẹ và sục khí trong thời gian ấp trứng.

Sau 3 ngày trứng nở thành cá bột, cá mới nở có chiều dài khoảng 5 mm, tỷ lệ nở đạt 70% trở lên. Mỗi con cái có thể đẻ trên 1 vạn trứng và nở ra được 0,7 – 0,8 vạn con cá bột. Sau 3 ngày cá tiêu thụ hết noãn hoàng và hoạt động mạnh thì có thể dùng vợt san sang các bể khác hoặc ao đất để ương nuôi lên giống. Trong thời gian cho cá đẻ cần kiểm tra thường xuyên; nước trong bể nuôi chờ đẻ nếu thấy bị ô nhiễm thì nên thay; cọ rửa bể sạch sẽ.

ThS. Nguyễn Quang Chương