Làng chài cuối dãy Trường Sơn

Lên núi đánh cá

Từ xa nhìn lại, hồ Hàm Thuận ở phía tay trái, rộng mênh mông và được bao bọc bởi những dãy núi cao vút. Trên mặt hồ, làn nước trong xanh với những chiếc thuyền nhỏ nằm yên bình bên những nóc nhà nổi đặc trưng.

Hồ chứa nước nhân tạo Hàm Thuận nằm trên sông La Ngà, một con sông thuộc hệ thống sông Đồng Nai. Nơi này được bao bọc bởi dãy núi Chúa, dãy núi được coi là điểm cuối của dải Trường Sơn.

Sau khi công trình thủy điện Hàm Thuận – Đa Mi hoàn thành, giữa bao la núi rừng nơi đây bỗng nhiên hình thành 2 hồ chứa nước rộng lớn là hồ Hàm Thuận và hồ Đa Mi. Hai hồ này lại cách nhau khoảng 3 km, còn có nhiệm vụ chứa và điều tiết nước sinh hoạt cho vùng hạ lưu chứ không chỉ phục vụ công trình thủy điện.

Từ gần chục năm nay, trên lòng các hồ này có hàng trăm người dân sinh sống bằng nghề đánh bắt cá. Giữa trùng điệp các dãy núi cao ngất, một xóm chài nhỏ nằm nép mình ở lòng hồ Hàm Thuận là một hình ảnh khá kỳ lạ.

Cư dân chài lưới ở hồ Hàm Thuận

Ông Đặng Văn Lành (46 tuổi, ở Lộc Nam, Bảo Lâm, Lâm Đồng) kể: “Tôi quê Phù Cát (tỉnh Bình Định), theo gia đình chuyển lên vùng kinh tế mới Lâm Đồng từ khi còn bé. Những năm đầu, cuộc sống trên đó cũng khá dễ chịu nhưng càng ngày làm ăn càng khó khăn nên từ khi công trình thủy điện này được hoàn thành cách đây 13 năm, tôi bèn đưa vợ và đứa con út ra đây sinh sống. Công việc hằng ngày chỉ đánh cá, bán lấy tiền. Mùa này, hồ Hàm Thuận đang cạn nước, cá tôm ít nhưng với những người làm nghề khai thác thủy sản ở đây thì lại là may mắn, bởi thường bắt được cá lớn”.

Sinh kế từ tự nhiên

Ông Lành bảo, do hồ này rộng hàng ngàn ha mà lại có nước quanh năm nên có nhiều cá lớn sinh sống. Bình thường, những loại cá sông như chép, mè lai, cá trê, lóc, mè vinh… chỉ sống qua ba bốn mùa mưa là trọng lượng có thể đến 20 – 25 kg. Khi nước cạn, ngư dân có thể đánh bắt được những loài cá này bằng lưới kéo, lưới rê hoặc có thể câu được. Ngoài ra, trong lòng hồ có nhiều hòn đảo nhỏ, là những ngọn núi trước kia còn sót lại nên cũng là chốn cư ngụ lý tưởng cho người dân lênh đênh sông nước. Tuy vậy, nhiều gia đình chài lưới ở đây cuộc sống cũng khá vất vả. Như gia đình anh Lâm, chị Hạnh đồng hương của ông Lành chẳng hạn. Vợ chồng anh mới dắt díu nhau lên đây từ cuối năm ngoái mà chỉ có một cái ghe nhỏ, lưới ngắn nên đánh bắt chả được bao nhiêu, lại còn phải nuôi thêm 3 con nhỏ nên đời sống rất khó khăn. Hằng ngày, anh chị đi thả lưới đều gửi con ở nhà ông Lành cho chúng chơi với đứa con út nhà ông. Tuy nhiên, đó cũng còn là may mắn, bởi lúc đầu mới lên đây, vợ chồng anh còn chẳng có một cái nhà bè. May được ông Lành cho mượn ít tiền mua tre nứa, mua tôn về buộc tạm rồi lại mua giùm cho chiếc ghe làm sinh kế.

Xóm chài này có hơn 50 nóc nhà tạm làm bằng tôn, nứa, nổi sát bên hồ. Họ đa phần là dân tứ xứ, ở quanh vùng Bảo Lâm, Di Linh (Lâm Đồng) hay Hàm Thuận, Tánh Linh, Hàm Tân… tìm đến đây cư ngụ.

Đặc sản đến từ châu Âu

Vài năm nay, ngoài việc là nơi cư ngụ của hàng trăm người dân làm nghề chài lưới sinh sống, hồ Đa Mi và hồ Hàm Thuận còn là nơi lý tưởng để nhiều người dân tận dụng mặt nước nuôi cá tầm, một loài cá có giá trị kinh tế cao xuất xứ từ châu Âu.

Một góc hồ Đa Mi với những lồng bè nuôi cá tầm – Ảnh: Đoàn Đại Trí

Do địa hình bán cao nguyên lại được bao bọc bởi hàng trăm dãy núi cao nên khí hậu Hàm Thuận – Đa Mi rất mát mẻ, nhiệt độ trung bình chỉ khoảng 20⁰C, phù hợp môi trường sống tự nhiên của cá tầm. Anh Vũ Văn Long, một công nhân nuôi cá tầm ở hồ Đa Mi cho biết, ban đầu, khi anh có ý định đầu tư nuôi cá tầm ở Đa Mi, nhiều người đã can gián. Tuy nhiên, đó là do họ chưa chú ý, khí hậu ở đây có nét giống một số tỉnh ngoài Bắc, phù hợp loài cá nước lạnh này. Cũng vì thế nên tôi mới làm thử. Sau mấy vụ liền tôi làm ăn có lãi, hiện nay ở hồ Đa Mi và Hàm Thuận đã có hàng trăm lồng bè nuôi cá tầm bán tự nhiên. Ngoài những người nuôi cá đơn lẻ, còn có nhiều công ty đầu tư cả tỷ đồng nuôi cá tầm ở Đa Mi – Hàm Thuận, vì điều kiện tự nhiên rất thuận lợi. Ngoài ra, do hai hồ này nằm giữa hoang vu núi rừng nên môi trường tự nhiên ít bị ô nhiễm, nuôi cá ít khả năng thất thu. Cá tầm ở đây lại đang trở thành một đặc sản của tỉnh Bình Thuận, được nhiều người ưa chuộng vì sự khác lạ của chúng.