Malaysia: Siết kiểm soát tàu cá nước ngoài bằng hệ thống e-PSM mới

Malaysia vừa chính thức vận hành hệ thống Điện tử về Biện pháp của quốc gia có cảng (e-PSM) nhằm tăng cường giám sát tàu cá nước ngoài và ngăn chặn tình trạng khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đây là bước tiến quan trọng thể hiện cam kết của Malaysia đối với an ninh quốc gia và quản lý nghề cá bền vững, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Hệ thống e-PSM được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và An ninh lương thực, ông Datuk Seri Mohamad Sabu, công bố vào ngày 2/8/2025 trong khuôn khổ Ngày hội Nông dân, Người chăn nuôi và Ngư dân Quốc gia. Hệ thống giúp đơn giản hóa quy trình cấp phép cho tàu cá nước ngoài cập cảng Malaysia, đồng thời nâng cao hiệu quả giám sát và thực thi pháp luật của các cơ quan chức năng.

Theo quy định mới, mọi tàu cá nước ngoài muốn cập cảng Malaysia phải xin phép trước thông qua Cục Thủy sản. Chủ tàu sẽ nộp hồ sơ điện tử qua hệ thống e-PSM, cung cấp thông tin về ngày cập cảng, điểm đến và sản lượng thủy sản dự kiến bốc dỡ.Chỉ những tàu cá chưa từng vi phạm IUU mới được xem xét cấp phép. Ngoài ra, toàn bộ sản phẩm bốc dỡ phải tuân thủ nghiêm các quy định bảo tồn quốc tế, đặc biệt không được vận chuyển các loài cấm hoặc bị hạn chế theo Công ước CITES.

Quy trình xét duyệt hồ sơ được thực hiện phối hợp với các cơ quan quốc tế như Australia, châu Âu và các tổ chức khu vực gồm Ủy ban Cá ngừ Ấn Độ Dương (IOTC) và Ủy ban Cá ngừ Tây Thái Bình Dương (WCPFC) nhằm tính hợp pháp và nguồn gốc tàu cá hoạt động trong vùng biển Malaysia.

Từ năm 2024 đến nay, đã có 20 tàu cá nước ngoài được cấp phép cập cảng tại Penang với sản lượng hơn 550 tấn cá ngừ và các loài liên quan. Cục Thủy sản đang đẩy mạnh tuyên truyền về e-PSM thông qua website và mạng lưới đại lý địa phương.

Dù chưa phê chuẩn Hiệp định Biện pháp Quốc gia cảng (PSMA), Malaysia coi việc triển khai hệ thống e-PSM là minh chứng rõ ràng cho sự nghiêm túc trong thực thi các nguyên tắc cốt lõi của hiệp định. Chính phủ nhấn mạnh, nếu không hành động mạnh mẽ, quốc gia có thể bị hiểu nhầm là là tiếp tay cho nạn khai thác IUU.

Hệ thống e-PSM được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ chủ lực giúp Malaysia bảo vệ nguồn lợi thủy sản và nâng cao vị thế trong quản lý nghề cá khu vực và toàn cầu – một bước đi tất yếu trong bối cảnh ngành khai thác thủy sản thế giới ngày càng chịu nhiều sức ép từ biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng.

Tuấn Minh

Theo Kota Kinabalu