Ngư dân Biển Đông chịu cảnh ‘trên đe, dưới búa’

Săn đuổi trên biển

Anh Phạm Thanh, phường An Hải Bắc, Sơn Trà, Đà Nẵng, thuyền trưởng tàu cá QNg 90397 kể, sau hành trình gần 100 hải lý ra khơi, chuẩn bị thả mẻ lưới đầu tiên thì xuất hiện tàu sắt màu xám ghi chữ Trung Quốc đèn đuốc sáng choang ập tới uy hiếp, xua đuổi. Gần đó, còn 3 tàu sắt khác đứng thành hàng chờ sẵn. Thuyền trưởng vội rồ máy chạy quanh tránh những cú đâm trực diện. Sau gần 6 tiếng đồng hồ, rạng sáng hôm sau, chiếc tàu cá mới thoát vòng nguy hiểm.

Cập âu thuyền Cảng cá Thọ Quang, thuyền trưởng Thanh cùng bạn tàu tháo vội đầu máy gần 500CV lên đà (xưởng) sửa chữa. Máy tàu hoạt động hết công suất suýt cháy, cũng may vào đến bờ mới hỏng. Cả tàu nhìn nhau ngao ngán.

Theo anh Thanh, để sửa chữa phải mất trên 100 triệu đồng.

Ngư dân Nguyễn Văn Thương cho biết tàu vừa bị mất 10 tấm lưới do bị tàu Trung Quốc truy đuổi trái phép.

Anh Nguyễn Đình Tư (quê Đức Phổ, Quảng Ngãi), ngư dân trên tàu nói, mấy tuần gần đây, Trung Quốc ra lệnh “cấm biển”, ngang nhiên trấn áp xua đuổi ngư dân Việt ngay trên vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam, có lúc chỉ cách bờ Đà Nẵng dăm chục hải lý.

 Tàu cá ĐNa 90442 vừa mất 10 tấm lưới trị giá 60 triệu đồng vì bị “tàu trắng” của Trung Quốc vây ráp. Thuyền trưởng Nguyễn Cư  cho biết, tàu của ông vừa thả lưới thì phát hiện chiếc tàu sắt trắng, số hiệu 949 in chữ “China” cùng đội 16 chiếc tàu khác vây lại.

Ông Cư nổ máy chạy, nhưng tàu Trung Quốc chiếu pha đèn chặn đường, uy hiếp. Cứ vậy, suốt từ 4 giờ sáng đến 4 giờ chiều hôm sau. Thấy nhiên liệu cạn dần, ông Cư đành ra lệnh cắt bỏ 10 tấm lưới còn lại mới thoát kịp vào bờ. Chưa đầy một năm, tàu cá này đã 3 lần mất lưới do bị tàu phía Trung Quốc uy hiếp. Cuối năm 2012, tàu mất 30 tấm lưới khi hành nghề lưới cản gần đảo Bạch Long Vĩ.

Ép giá trên bờ

Cập bờ Đà Nẵng đã 2 ngày, tàu cá QNg 94191 vẫn chưa dám “xả hàng” vì giá quá bèo. Theo thuyền trưởng Trương Trung,  Đức Phổ, Quảng Ngãi, tàu đánh bắt được 15 tấn đủ loại cá, mực. Bình thường, loại cá rác giá 6-8 ngàn đồng/kg, nhưng hai tháng gần đây, thương lái ép giá xuống chỉ còn một nửa.

Mực giá chỉ ở mức 100-120 ngàn đồng/kg (loại mực ống, tươi ngon), còn lại từ 20-60 ngàn đồng/kg. Liên hệ đủ các đầu nậu quen mà giá hải sản bán buôn vẫn không nhích lên được. Theo các chủ tàu, cánh đầu nậu liên kết với nhau để ép giá ngư dân.

‘Trung Quốc bịt đường ra biển, ép giá trên bờ chẳng khác nào vừa đánh “tiền tuyến” lại phá “hậu phương” khiến đời sống ngư dân thêm bấp bênh, khốn đốn, anh Phạm Thanh bức xúc.  

Trung Quốc bịt đường ra biển, ép giá trên bờ chẳng khác nào vừa đánh “tiền tuyến” lại phá “hậu phương” khiến đời sống ngư dân thêm bấp bênh, khốn đốn

Anh Trần Văn Hùng, Quy Nhơn, Bình Định, thuyền viên tàu QNg 94191, cho biết, gần đây, thương lái Trung Quốc kéo đến cảng cá nhiều hơn, nhưng không trực tiếp ra mặt mà núp đằng sau các đầu nậu địa phương để ép giá. Thay vì bán cho các công ty, nhà máy chế biến, đầu nậu được tư thương Trung Quốc ứng tiền, trả tiền “tươi”, nên nhiều chủ tàu đành nhắm mắt chấp nhận giá thấp.

Anh Hoàng Văn Bình, nhà đường Khúc Hạo, Nại Hiên Đông, Đà Nẵng, hiện chuyên thu gom hải sản phân phối các quán nhậu, nhà hàng tại Đà Nẵng kể: “Trước mình hay thu gom hải sản cho thương lái Trung Quốc. Nhưng sau 2 vụ bị lật kèo mất gần 200 triệu đồng, mình tởn đến già. Cánh thương lái Trung Quốc nhiều thủ đoạn, khi được lòng tin của các đầu nậu thì thường ăn cú đậm để chạy làng.

Mới đây, Chính phủ đã công bố dự thảo Nghị định về quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thủy sản, giao cho Bộ NN&PTNT chủ trì. Trong đó có một quy định được nhiều doanh nghiệp (DN) quan tâm: Tổ chức có hành vi liên kết, hợp tác trái phép với tổ chức, cá nhân nước ngoài để thu gom thủy sản tại Việt Nam sẽ bị phạt đến 100 triệu đồng, cá nhân vi phạm bị phạt đến 50 triệu đồng. Quy định hiện hành không quy định phạt đối với hành vi này.

Nhiều DN thủy sản đều đánh giá đây là quy định tích cực, một giải pháp hay.

Ông Trần Văn Lĩnh, Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản và Thương mại Thuận Phước (Đà Nẵng), nhận xét quy định xử phạt mới là một giải pháp ngăn chặn tình trạng tranh mua thủy sản trái phép của thương lái nước ngoài, góp phần giải quyết vấn đề thiếu nguyên liệu của DN trong nước.

Thương lái nước ngoài sang thu mua nguyên liệu thủy sản rất nhiều. Đặc biệt, ở khu vực các cảng biển miền Trung, thương lái Trung Quốc xuất hiện thường xuyên. Họ thu gom đủ loại từ cá vụn giá rẻ dùng làm thức ăn chăn nuôi đến tôm, ghẹ, cá ngừ đại dương… với giá cao hơn giá DN Việt Nam thu mua. Trong khi nguyên liệu nội địa “chảy” sang nước khác thì DN Việt Nam lại luôn trong tình cảnh “đói” nguyên liệu. Đa số DN phải nhập 60%-70% nguyên liệu về chế biến mới đảm bảo hoạt động sản xuất.