Ngư dân “nối vòng tay” bám biển

Để giảm bớt khó khăn này, ngư dân Bình Định đã cùng nhau liên kết, tập hợp nhau thành từng tổ, đội khai thác, “bắt tay” nhau bám biển giữ vững ngư trường khai thác, hỗ trợ nhau lúc hoạn nạn…

Không đoàn kết, lắm rủi ro

Nhiều ngư dân lão thành ở huyện Hoài Nhơn cho biết, trước đây cách đánh bắt truyền thống của các tàu cá đánh bắt xa bờ tại địa phương là mạnh ai nấy tìm ngư trường. Gặp luồng cá lớn là lặng lẽ làm, không chia sẻ thông tin, không gọi tàu bạn. Với cách làm này, nếu tàu nào “vào cầu” là “trúng to” bởi chẳng có tàu khác tranh giành luồng cá. Thế nhưng cũng có không ít trường hợp khi gặp rủi ro, tai nạn trên biển đành chịu cảnh đơn độc. Biển trời mênh mông, sức chống chọi của con người có hạn, vì thế không ít rủi ro đã xảy ra.

Ngư dân xã Tam Quan Bắc trúng mùa cá ngừ sọc dưa.

Ngư dân Nguyễn Văn Việt (sinh năm 1954) ở thôn Thạnh Xuân Đông, xã Hoài Hương (huyện Hoài Nhơn) kể lại những bất lợi trong cách hoạt động trước đây của ngư dân: “Nghề đi biển là nghề kiếm ăn trên đầu sóng ngọn gió nên thiên tai ập đến lúc nào không ai có thể lường được. Với cách làm ăn riêng lẻ, ngư dân chẳng mấy ai có ý thức cộng đồng, sẵn lòng giúp nhau khi tàu bạn gặp nạn. Mục tiêu của họ là khoang tàu của mình có đầy cá. Gặp tàu bị nạn, nếu không phải là người thân trong gia đình chưa chắc họ đã chịu dừng chuyến biển để giúp nhau”.

Lặng đi một chặp, ông Việt nhớ lại những chuyện buồn đã qua: “Vào mùa đông năm 2010, trong lúc chiếc tàu của tôi (số hiệu BĐ 91017 TS, công suất 360CV) đang đánh bắt tại vùng biển Trường Sa thì nhận được hiệu tín cấp cứu từ 1 tàu cá của ngư dân Quảng Ngãi vừa bị tai nạn tại vùng biển cách nơi tàu tôi đang hoạt động gần 300 hải lý.

Vì đang ở quá xa nên không thể đến cứu tàu bạn, qua bộ đàm tôi kêu gọi những tàu khác đang đánh bắt ở vùng biển gần đó nhưng ai cũng hoạt động đơn lẻ nên không đến kịp. Cũng may sau đó được sự trợ giúp kịp thời của tàu Hải quân Việt Nam, nếu không thì mười mấy con người trên tàu kể như theo Hà Bá. Rồi mới đây, vào tháng Giêng năm 2012, 1 tàu cá của ngư dân Bình Định bị tàu cá nước ngoài đâm thủng tại vùng Biển Đông Trường Sa, các tàu bạn phải vất vả mãi mới đến trợ giúp được nhưng chỉ cứu được người, con tàu gặp nạn đành bó tay”.

Ông Đào Duy Hội – Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã Tam Quan Bắc (Hoài Nhơn) cho biết: So với các địa phương khác trong tỉnh, Tam Quan Bắc có đội tàu đánh cá xa bờ khá lớn với 478 chiếc (96.411CV) chuyên đi đánh bắt cá ngừ đại dương ở các ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa và nhà giàn DK1. Trước đây, khi ngư dân chưa ý thức được việc liên kết tạo các tổ đoàn kết đánh bắt trên biển thì mạnh ai nấy làm, tìm được luồng cá lớn thì đánh bắt một mình, đến khi gặp tai nạn, hiểm nguy thì không có người cứu. Cách khai thác, đánh bắt đơn lẻ khiến những con tàu ra khơi trở nên rất mong manh và rất dễ gặp tai nạn.

Đoàn kết tạo sức mạnh

Thế nhưng từ khi thành lập những “Tổ cộng đồng khai thác thủy sản trên biển”, ngư dân đã biết chung tay giúp nhau trên biển trong những trường hợp lao động bị bệnh, tàu bị hư hỏng máy móc giữa biển. Đến nay, ngư dân xã Tam Quan Bắc đã thành lập được 67 tổ đoàn kết với 262 tàu cá, 1.310 ngư dân. Nhờ sự liên kết bám biển, ngư dân đã tạo được sức mạnh trong khai thác thủy sản, cùng hỗ trợ nhau kịp thời lúc hoạn nạn, sóng gió có nhau.

Ông Phạm Ngọc Bảo – Phó Chủ tịch UBND xã Tam Quan Bắc cho biết: “Tuy mới được thành lập trong khoảng 2 năm trở lại đây nhưng các tổ đoàn kết ở địa phương đã phát huy hiệu quả rất tích cực. Năm 2012, sản lượng đánh bắt thủy sản của ngư dân xã Tam Quan Bắc đạt 10.370 tấn, tăng 15,2% so với kế hoạch đề ra và chiếm gần 1/3 sản lượng đánh bắt thủy sản của toàn huyện. Tổng giá trị khai thác thủy sản năm 2012 của địa phương đạt gần 707 tỷ đồng. Trong đó, sản lượng cá ngừ đại dương đạt 5.076 tấn, tăng 2.026 tấn so với năm 2011”.

Đặc biệt, khi hoạt động đánh bắt trên biển của ngư dân đã mang tính cộng đồng thì sức mạnh tập thể được hình thành, có thể đối phó với mọi rủi ro, kịp thời hỗ trợ nhau lúc bị tai nạn. Vào giữa tháng 12.2012, tàu cá của ông La Sưởng ở thôn Công Thạnh (xã Tam Quan Bắc) mang số hiệu BTS 95225 công suất 165 CV; trong lúc đang khai thác tại ngư trường Trường Sa thì bất ngờ bị phá nước, tàu trôi tự do, hệ thống thông tin liên lạc trên tàu cá bị tê liệt.

Bản thân ông Lê Sưởng bị thương gãy chân cứ ngỡ là vô phương cứu chữa. Tuy nhiên, nhờ có tổ đoàn kết, sau khi phát hiện tàu của ông Sưởng mất tích các tàu thành viên trong tổ đoàn kết đã phân công nhau đi tìm để cứu hộ. Sau một ngày tìm kiếm, tàu của ông Nguyễn Văn Thành số hiệu BĐ 96509 TS ở thôn Trường Xuân Tây, La Văn Lạ số hiệu BĐ 95345 TS ở thôn Tân Thành 2, xã Tam Quan Bắc đã lai dắt thành công tàu của ông Sưởng vào bờ an toàn.

Ông Mai Khương Dược – Phó Chủ tịch UBND xã Hoài Hương, cho biết thêm: Từ tổ đoàn kết khai thác thủy sản đầu tiên được thành lập từ giữa tháng 6.2011, đến nay, ngư dân trong xã đã thành lập được 46 tổ đoàn kết với 250 tàu tham gia, chuyên khai thác, đánh bắt cá ngừ đại dương và hành nghề vây rút chì.

Ngư dân Nguyễn Văn Việt chủ tàu cá BĐ 91017 TS, ở xã Hoài Hương cho biết: “Nhiều khi chúng tôi ra khơi gặp tàu cá của Trung Quốc xâm phạm lãnh hải, cậy thế tàu sắt to lớn, uy hiếp. Thế nhưng khi chúng tôi thành lập tổ liên kết, khi đánh bắt giữ cự ly gần để sẵn sàng hỗ trợ, đi thành đoàn, tốp. Khi tàu bạn bị tàu cá Trung Quốc xua đuổi, chúng tôi đồng loạt lên máy bộ đàm thông tin cho nhau, mạnh miệng khẳng định trên bộ đàm rằng chúng tôi đang đánh bắt hợp pháp trên vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam và sẵn sàng hỗ trợ cho tàu bạn đang bị uy hiếp. Thấy có sự đoàn kết, các tàu cá Trung Quốc cũng dè chừng, bớt manh động hơn”.

Tiếp tục sát cánh cùng ngư dân

Theo Sở NNPTNT Bình Định, từ một vài tổ, đội liên kết ban đầu, đến nay, các địa phương ven biển đã thành lập được 242 tổ, đội đoàn kết với tổng số tàu cá tham gia 814 tàu; mỗi tàu cá có từ 7-13 ngư dân. Trong đó, huyện Hoài Nhơn có số tổ, đội đoàn kết được thành lập đông nhất với 184 tổ, đội với 575 tàu; chủ yếu là các tàu khai thác, đánh bắt cá ngừ đại dương, câu mực… Nhờ vậy, các tàu cá đã liên kết, hình thành các tổ, nhóm cộng đồng còn giúp ngư dân địa phương bám biển dài ngày, hỗ trợ nhau khi gặp tai nạn, sự cố trên biển, góp phần bảo vệ ngư trường khai thác được tốt hơn.

Đặc biệt, trong năm 2012, nhờ hình thành các tổ đoàn kết trên biển đã mang lại hiệu quả rất cao, sản lượng khai thác thủy sản toàn tỉnh đạt gần 165.000 tấn, tăng 8,1% so với năm 2011. Trong đó, sản lượng cá ngừ đại dương ước đạt 8.113 tấn, tăng 72,8% so với năm 2011.

Điều đáng quan tâm là trong năm 2012, từ nguồn hỗ trợ của Chính phủ theo Quyết định 48, tỉnh đã phê duyệt hỗ trợ nhiên liệu cho 3.276 hồ sơ tàu cá đánh bắt xa bờ với tổng số tiền trên 122 tỷ đồng. Ông Nguyễn Hữu Hào – Phó Giám đốc Sở NNPTNT Bình Định cho biết: Hiện nay, ngành đang tiến hành vận động thành lập Quỹ Hỗ trợ ngư dân bám biển, nhằm kịp thời hỗ trợ các trường hợp tàu cá không may gặp tai nạn trên biển và giúp các trường hợp ngư dân khó khăn. Bên cạnh đó, ngành sẽ tiếp nhận hỗ trợ 280 thiết bị công nghệ Movimar (còn được gọi là thiết bị quan sát tàu cá, vùng đánh bắt và nguồn lợi thủy sản bằng công nghệ vệ tinh) trang bị cho 280 tổ, đội đoàn kết sản xuất trên biển khai thác đánh bắt xa bờ.

Đây là dự án được thực hiện bằng vốn ODA do Chính phủ Pháp tài trợ cho ngư dân trong tỉnh, mỗi thiết bị có giá trị trên 40 triệu đồng. Công nghệ này sẽ giúp ngành chức năng nắm bắt thông tin chính xác hoạt động của tàu cá trên biển. Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ ngư dân khai thác thủy sản sẽ được tiếp tục triể khai một cách hiệu quả, gắn với việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo quốc gia…