Nhân giống chọn lọc giúp đánh bắt tốt hơn

Tại sao nhân giống chọn lọc quan trọng

Về mặt kỹ thuật, nhân giống chọn lọc là quá trình cải thiện một hoặc nhiều tính trạng mong muốn của một loài thông qua việc chọn lọc cá thể bố mẹ ưu việt. Do đó, chương trình nhân giống đã ra đời, sử dụng các công cụ và phương pháp cụ thể. Chương trình được thiết kế để tối đa hóa lợi nhuận kinh tế cho nhà sản xuất thủy sản thương mại. Vì vậy, nhân giống chọn lọc không chỉ là một từ thông dụng; mà còn là một chiến lược thiết thực giúp ngành NTTS đạt được các mục tiêu quan trọng:

Cải thiện chất lượng: Một trong những động lực chính của nhân giống chọn lọc là cải thiện chất lượng các loài thủy sản nuôi. Bằng cách nhân giống chọn lọc các đặc điểm nổi bật như tăng trưởng nhanh, kháng bệnh và tỷ lệ sống sót, chúng ta có thể sản xuất cá và các sinh vật thủy sinh khác theo sở thích của người tiêu dùng và nhu cầu thị trường.

Nâng cao năng suất: Năng suất là huyết mạch của ngành NTTS. Nhân giống chọn lọc cho phép chúng ta tạo ra các loại cá, động vật giáp xác hoặc động vật có vỏ phát triển nhanh hơn và hiệu quả hơn, từ đó tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Tính bền vững: Thực hành NTTS bền vững là yếu tố cần thiết để bảo vệ hệ sinh thái dưới nước. Bằng cách nhân giống chọn lọc các tính trạng giảm thiểu tác động đến môi trường, chẳng hạn như giảm sản xuất chất thải và sử dụng thức ăn hiệu quả, chúng ta có thể kiến tạo một tương lai bền vững hơn cho ngành này.

Tìm hiểu các lựa chọn

Có nhiều cách để tổ chức một chương trình nhân giống. Sau đây là ba lựa chọn phổ biến cần xem xét.

Chọn lọc đại trà nhờ chỉ thị phân tử: Chọn lọc đại trà là một quá trình trong đó bạn chọn lọc những cá thể tốt nhất dựa vào các tính trạng có thể nhìn thấy được (kiểu hình) và lai chúng để tạo ra thế hệ tiếp theo. Nhưng đi kèm với cảnh báo – chiến lược này có tác dụng hiệu quả đối với các tính trạng đơn giản và trực tiếp như kích thước, hình dạng hoặc màu sắc.

Có một khía cạnh quan trọng khác cần xem xét: Trong quá trình chọn lọc đại trà, bạn có thể lựa chọn những cá thể có quan hệ gần gũi (dẫn đến lai cận huyết). Về lâu dài, việc này có thể gây ra một số vấn đề vì sau vài thế hệ, lợi ích di truyền có thể giảm đi, khiến chương trình thất bại. Để ngăn chặn điều này, chúng ta thường sử dụng chỉ thị phân tử và thông tin bộ gen để theo dõi sự đa dạng và mức độ lai cận huyết trong quần thể, từ đó đảm bảo chương trình nhân giống vẫn được duy trì và bền vững.

Nhân giống theo gia đình: Cách tiếp cận này liên quan đến việc lai có chọn lọc những gia đình có triển vọng nhất trong quần thể để tạo ra thế hệ tiếp theo. Điều này dựa vào việc cân nhắc cẩn thận cả tính trạng có thể quan sát được (kiểu hình) và hồ sơ tổ tiên (phả hệ). Khi kết hợp các cá thể từ những gia đình có đặc điểm ưu việt đối với bất kỳ loại tính trạng nào, phương pháp này ước tính tác động di truyền của các tính trạng cụ thể trong nhiều môi trường khác nhau, sau cùng là cải thiện những tính trạng mong muốn ở các thế hệ tiếp theo. Điều quan trọng là một số tính trạng có thể được chọn lọc cùng lúc bằng cách tiếp cận này và chỉ số chọn lọc.

Chọn lọc bộ gen: Chọn lọc bộ gen là chiến lược nhân giống tiên tiến, giúp xác định và giao phối những cá thể có triển vọng nhất dựa trên Giá trị lai tạo ước tính dựa trên gen (GEBV) để tạo ra thế hệ tiếp theo. Phương pháp hiệu quả cao này tích hợp dữ liệu kiểu hình, phả hệ và thông tin bộ gen để cải thiện đáng kể độ chính xác và khả năng phản hồi trong quá trình chọn lọc các tính trạng cụ thể và thích ứng với nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Phương pháp này tạo ra hiệu quả chọn lọc nhanh nhất cho mỗi thế hệ, duy trì sự đa dạng di truyền cực kỳ tốt và có thể giải quyết vấn đề cải thiện ở nhiều tính trạng.

Xây dựng nền tảng

Để triển khai hiệu quả chương trình nhân giống chọn lọc, các công ty NTTS phải sở hữu nhiều năng lực quan trọng, như sở hữu kiến thức chuyên môn kỹ thuật cần thiết về di truyền và nguyên tắc nhân giống để đưa ra lựa chọn sáng suốt về các ứng viên nhân giống. Các công cụ thu thập và phân tích dữ liệu hiệu quả là yếu tố rất quan trọng để đánh giá các tính trạng và theo dõi thông tin phả hệ một cách chính xác. Đối với chương trình chọn lọc bộ gen, tiếp cận các công nghệ bộ gen tiên tiến là điều cần thiết để đảm bảo độ chính xác.

Điều quan trọng cần lưu ý là không có sự cạnh tranh giữa các loại chương trình nhân giống mà bạn có thể triển khai. Thay vào đó, lựa chọn này phụ thuộc vào tình huống cụ thể của bạn. Mỗi chương trình nhân giống đều có điểm mạnh và phù hợp với nhiều bối cảnh khác nhau. Chọn lọc đại trà, nhân giống theo gia đình và chọn lọc bộ gen đều là những công cụ có giá trị trong hộp công cụ của ngành NTTS và lựa chọn đúng đắn phụ thuộc vào mục tiêu và nguồn lực riêng của từng công ty. Điều quan trọng là đưa ra quyết định sáng suốt phù hợp với mục tiêu và tầm nhìn dài hạn của hoạt động NTTS của họ.

“Nhiều khách hàng tiếp cận chúng tôi với thiên hướng chọn lọc gen, coi đó là giải pháp phù hợp trong ngành. Tuy nhiên, chúng tôi tin vào cách tiếp cận phù hợp. Khi đánh giá kỹ lưỡng cơ cấu kinh doanh, phương pháp sản xuất, mục tiêu và nguồn lực sẵn có, chúng tôi thường đề xuất một hướng khác phù hợp hơn với hoàn cảnh của họ”, Alejandro Gutierrez, Giám đốc Nhân giống tại Trung tâm Công nghệ NTTS (CAT) cho biết.

Từ góc nhìn này, tiếp cận kiến thức chuyên môn có thể giúp nhà sản xuất thay đổi cuộc chơi trong ngành. Nhà sản xuất thường thấy có lợi khi cộng tác với đối tác có chuyên môn về phân tích di truyền, phát triển chương trình nhân giống và công nghệ gen. Các công ty như CAT cung cấp dịch vụ tư vấn và nhân giống phù hợp với nhu cầu đặc biệt của hoạt động NTTS, đồng thời có thể cung cấp hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật có giá trị. Khi tận dụng những dịch vụ này, nhà sản xuất có thể nâng cao năng lực, đưa ra quyết định nhân giống sáng suốt và tối ưu hóa chương trình nhân giống để cải thiện kết quả.

Chương trình nhân giống chọn lọc đóng vai trò là bước đệm trong quá trình định hình các đặc tính di truyền của các loài NTTS. Sau khi những chương trình này đặt nền tảng di truyền vững chắc, kỹ thuật chỉnh sửa bộ gen có thể được sử dụng để tinh chỉnh chính xác các tính trạng cụ thể, giúp kiểm soát thậm chí còn tốt hơn đối với cấu trúc di truyền của các sinh vật dưới nước. Cách tiếp cận tổng hợp này tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành NTTS.

CAT