Nhọc nhằn đời muối

Lọc cát… lấy muối

Từ UBND xã Hải Chính, qua một chiếc cầu bê tông bắc qua con kênh dẫn nước nhỏ là đến cánh đồng muối xã Hải Chính, huyện Hải Hậu (Nam Định). Ông Nguyễn Văn Hiến (xóm 5, xã Hải Chính), một người làm muối lâu năm, cho biết: Thời vụ làm muối từ tháng 4 trở đi, để làm ra muối trước tiên phải có ruộng để phơi cát. Người ta phải cải tạo ruộng, đặt các ống dẫn nước mặn từ kênh xương cá vào ruộng. Trước đây những ống này làm bằng tre nứa, nhưng ngày nay cải tiến dùng ống nhựa PVC, thời gian sử dụng được lâu hơn. Nguồn nước dẫn vào ruộng để thẩm ruộng, khi phơi cát khỏi bị trắng, dễ làm. Ruộng để làm muối là các ô nề, mỗi ô nề có diện tích vài mét vuông trở lên. Ô nề phải làm bằng vôi và tro, cát, vì xi măng không chịu được nước mặn.

Quy trình làm muối khá phức tạp, bắt đầu từ việc phơi cát, sau đó đưa cát lên máng trạc, múc nước mặn đổ lên máng lọc lấy nước mặn. Nước này được gọi là nước con, từ nước con sẽ múc sang những giếng chứa để hôm sau lắng lấy nước cái; cuối cùng là dùng bầu múc nước cái đổ lên vào các ô nề và nhờ nắng gió kết tinh thành những hạt muối.

Giá muối thấp khiến cuộc sống diêm dân khó khăn

Theo chị Cao Thị Hài (xóm 3, xã Hải Chính), một ngày làm việc chia làm 2 cữ, từ 4 – 5h và 12 – 14h. Trời nắng thì không sao nhưng hôm nào trời mưa thì coi như công cốc. Công việc này nặng nhọc, vất vả, phải có sức khỏe, sức bền mới trụ được. Thời gian gần đây, giá muối xuống thấp khiến cuộc sống người làm muối càng thêm chật vật. Năm ngoái còn được 30.000 đồng/phương, bây giờ giá chỉ còn 27.000 – 28.000 đồng/phương (mỗi phương 24 – 25kg). Vật tư đầu vào cũng lên, một quả bầu múc nước bây giờ lên 160.000 – 170.000 đồng; vôi, công làm ô nề lên cao; giá muối thấp… Người làm muối vì thế càng khó khăn, ông Hiến cho biết.

Theo nhiều người làm muối ở đây, sở dĩ giá muối thấp là do muối trong Nam chuyển ra nhiều, nhất là do các đầu mối mua ép giá. Một thương lái cho biết, giá muối họ mua tại thời điểm này khoảng 1.250 đồng/kg. Giá muối phụ thuộc từng thời điểm, lúc khan hàng có thể giá muối lên và ngược lại.

“Muối mặn đời em”

Ông Nguyễn Mạnh Lân, Chủ tịch UBND xã Hải Chính cho biết: “Toàn xã có khoảng 800 hộ làm muối trên tổng số 1.300 hộ. Theo quy hoạch của xã, trong xây dựng nông thôn mới sẽ dành khoảng 50 ha cho làm muối, nhưng do chưa chuyển đổi hết nên hiện có khoảng 70 ha sản xuất muối.

Giá muối thấp do hiện nay chỉ còn một vài đầu mối mua nên xảy ra tình trạng ép giá, giá muối hoàn toàn bị động và phụ thuộc thị trường. Bên cạnh đó lượng muối trong Nam đưa vào tỉnh này rất lớn, tương đương sản lượng muối của cả huyện nên dẫn đến sức mua giảm. Một số doanh nghiệp còn lấy muối nơi khác về đóng gói lấy thương hiệu muối Hải Hậu.

Xã đang tập trung chỉ đạo HTX làm dịch vụ tìm thị trường và  mua muối cho người sản xuất. Làm muối là thu nhập chính nhưng hộ nào chỉ trông vào sản xuất muối là gặp khó khăn. Nên ngoài việc làm muối, người dân phải có thêm nhiều việc khác (như đi thợ nề, may…) để kiếm sống. Tỉnh và huyện cũng có nhiều chương trình dạy nghề (như may công nghiệp, làm nhôm kính…) cho con em những hộ làm muối. Nghề muối vất vả nên hầu hết các hộ làm muối ở xã chỉ có bố mẹ theo, còn lớp thanh niên thì tìm cách thoát ly đi làm việc khác, không ai muốn tiếp bước cái nghề “cha truyền con nối” này. Tám người con của ông Hiến chẳng ai theo nghề này và còn khuyên ông bỏ nghề như một sự đoạn tuyệt với hạt muối bởi sự “mặn chát” của công việc, vất vả mà thu nhập chả là bao.

Ra khỏi đồng muối Hải Chính mênh mông, tôi vẫn thấy xót lòng bởi câu nói của ai đó: “Người làm muối quê tôi khổ lắm, giá muối bây bây giờ thấp lắm, có cách nào giúp chúng tôi không! Đúng là muối mặn đời em…”.