Với 75 km đường bờ biển, ngoài khơi có đảo Cồn Cỏ nối với ngư trường vịnh Bắc Bộ và biển Đông (Quảng Trị) có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế biển. Vùng biển đặc quyền kinh tế của tỉnh rộng trên 8.400 km2. Trên địa bàn, sông Bến Hải đổ ra biển Cửa Tùng có lưu vực rộng khoảng 809 km2. Sông Thạch Hãn đổ ra biển Cửa Việt với lưu vực rộng khoảng 2.660 km2. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển ngành nghề thủy sản, giao thông đường thủy và hệ thống cảng.
Trong những năm qua, thực hiện chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế biển, ngành thủy sản của tỉnh Quảng Trị đã được quan tâm, đầu tư phát triển, nhất là hoạt động khai thác, xây dựng cơ sở hạ tầng nghề cá. Tổng sản lượng khai thác thủy sản hàng năm của tỉnh đạt 17.500 – 18.000 tấn. Toàn tỉnh có 2.533 chiếc tàu với tổng công suất 65.761 CV, trong đó, tàu đánh cá xa bờ gồm 175 chiếc. Đặc biệt, các cảng cá, khu dịch vụ hậu cần nghề cá và khu neo đậu tránh trú bão ở Cửa Tùng, Cửa Việt và đảo Cồn Cỏ đã được quy hoạch, đầu tư nâng cấp, từng bước hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Qua đó, hệ thống này đã phát huy tác dụng, đẩy mạnh hoạt động khai thác thủy sản, dịch vụ hậu cần nghề cá; khu neo đậu tránh trú bão an toàn, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, nhất là các cơn bão mạnh số 10 và 11 diễn ra vào cuối năm 2013.
Nhiều tàu thuyền cập cảng Cửa Việt để tiếp nhiên liệu, buôn bán
Theo báo cáo của Sở NN&PTNT, đến thời điểm hiện tại, tỉnh Quảng Trị có ba khu vực cảng cá, khu dịch vụ hậu cần nghề cá, khu neo đậu tránh trú bão được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nhìn chung, tất cả công trình đều được xây dựng phù hợp quy hoạch chung với các tỉnh, thành trên toàn quốc. Trong đó, cảng cá, khu dịch vụ hầu cần nghề cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng (Vĩnh Linh) có quy mô 250 chiếc, loại 150 CV/chiếc; Cảng cá, khu dịch vụ hậu cần kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Cửa Việt tại huyện Triệu Phong và Gio Linh có quy mô 350 chiếc, loại 300 CV/chiếc; Cảng cá, khu dịch vụ hậu cần nghề cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Cồn Cỏ có quy mô 250 chiếc, loại 150 CV/ chiếc.
Hiện nay, cảng cá Cửa Tùng, Cửa Việt cùng Dự án Cảng cá, khu dịch vụ hậu cần nghề cá đảo Cồn Cỏ giai đoạn 2 đã được hoàn thành và đưa vào sử dụng. Dự án khu neo đậu tránh trú bão Cửa Việt (bờ Nam, ở xã Triệu An, Triệu Phong) cơ bản hoàn thành và đưa một số hạng mục vào sử dụng từ tháng 12/2013; Dự án Khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng dự kiến khởi công xây dựng vào đầu quý III năm 2014.
Mặc dù các cảng cá, khu dịch vụ hậu cần, khu neo đậu tránh trú bão trên địa bàn đã cơ bản hoàn thiện song điều đáng nói là hành lang pháp lý phục vụ công tác tổ chức hoạt động và quản lý hệ thống này chưa được quan tâm. Hiện tại, ban quản lý cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão vẫn chưa chính thức hình thành cũng như có sự quy định rõ về mô hình, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế…
Bên cạnh đó, chính sách xây dựng hệ thống thông tin ở các cảng cá, khu vực dịch vụ hậu cần và neo đậu tránh trú bão chậm được triển khai. Vì vậy, thông tin về tàu thuyền tại cảng, luồng lạch ra vào, ngư trường, mùa vụ, giá cả dịch vụ… không được cung cấp kịp thời cho chủ tàu thuyền. Ngoài ra, cơ quan có thẩm quyền vẫn chưa xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng và duy tu, sửa chữa cảng cá gồm: luồng tàu, nhà phân loại, mái che, cầu cảng, hệ thống xử lý nước thải…
Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên xuất phát từ việc chậm triển khai các văn bản theo quy định. Được biết, Nghị định số 80/2012/ NĐ-CP, ngày 8/10/2012 của Chính phủ quy định về quản lý cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá có hiệu lực từ 1/12/2012. Tuy nhiên, việc triển khai nghị định này vẫn còn một số khó khăn, bất cập.
Ngày 11/12/2013, Bộ NN&PTNT ban hành Thông tư 52/2013/TT-BNNPTNT quy định chi tiết thi hành một số điều trong Nghị định số 80/2012/NĐ-CP, bắt đầu có hiệu lực từ 1/2/2014. Song, đến thời điểm hiện tại, các văn bản này vẫn chưa được triển khai đến các đơn vị quản lý, địa phương và ngư dân. Bên cạnh đó, Thông tư liên Bộ NN&PTNT cùng của các bộ, ngành liên quan hướng dẫn thực hiện Nghị định số 80/2012/ NĐ-CP đang trong quá trình soạn thảo, chưa được ban hành. Các quy chế xây dựng và quản lý cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão; sự phối hợp giữa các cấp ngành liên quan vẫn đang trong quá trình xây dựng. Vì vậy, công tác quản lý hoạt động của cảng cá, bến cá, khu neo đậu tránh trú bão chủ yếu vẫn dựa vào kinh nghiệm, chưa có sự thống nhất.