Với điều kiện thiên nhiên ưu đãi và nhu cầu ngày một cao của thị trường, thì những năm gần đây nghề nuôi thuỷ sản trên địa bàn tỉnh đã có bước phát triển khá mạnh mẽ. Tuy nhiên, đi cùng với những hiệu quả đã được khẳng định, nghề nuôi thuỷ sản trên địa bàn vẫn còn một số khó khăn, bất cập mà nếu không được điều chỉnh kịp thời thì có thể ảnh hưởng tới định hướng phát triển lâu dài của nghề.
Đến nay, toàn tỉnh đã có trên 3.800ha nuôi nhuyễn thể, với sản lượng hàng năm trên 9.000 tấn nhuyễn thể các loại: Ngao, nghêu, tu hài, hàu thái bình dương… sản xuất hàng nghìn kg ngọc trai thương phẩm… Hình thức nuôi ngày càng phát triển đa dạng, thu hút được đông đảo người dân và các doanh nghiệp đầu tư nuôi nhuyễn thể, tạo ra một phong trào nuôi nhuyễn thể phát triển mạnh mẽ tại nhiều địa phương trong tỉnh. Đặc biệt, trong những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh đã có một số đơn vị, doanh nghiệp, hộ nuôi trồng thuỷ sản đã sản xuất thành công một số giống nhuyễn thể như tu hài, hàu biển… đã tạo bước chuyển biến mới cho nghề nuôi nhuyễn thể tại địa phương.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện nay toàn tỉnh có trên 3.800ha bãi triều và mặt nước nuôi trồng thuỷ sản, chủ yếu là các loại: Ngao, sò, nghêu, tu hài, hàu, ngọc trai… cho sản lượng mỗi năm trên 9.000 tấn. Nghề nuôi nhuyễn thể đã mang lại hiệu quả kinh tế khá cao cho nhiều hộ nông dân và nhiều doanh nghiệp đã thu lợi nhuận cao trong lĩnh vực này. Song song với phát triển nghề nuôi, trong những năm qua, với sự nhạy bén của một số cơ sở sản xuất giống như Công ty TNHH Đỗ Tờ, HTX Thuỷ sản Quảng Ninh, Công ty Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long, Công ty TNHH Quan Minh đã mạnh dạn đầu tư xây dựng các trại sản xuất giống tu hài và hàu biển và một số trại đã chuyển từ sản xuất tôm giống sang sản xuất tu hài đã đánh dấu một bước khởi sắc cho nghề sản xuất giống nhuyễn thể nói chung và sản xuất tu hài nói riêng. Hiện nay, toàn tỉnh có 8 trại sản xuất giống nhuyễn thể, song hàng năm mới chỉ đáp ứng được khoảng 15-20% giống nhuyễn thể phục vụ cho nghề nuôi nhuyễn thể trên địa bàn. Bên cạnh đó, các công ty nuôi trai cấy ngọc đã sản xuất được trên 80 triệu con trai giống mỗi năm phục vụ cho nghề nuôi trai cấy ngọc trên địa bàn.
Kiểm tra giống tu hài trước khi thả nuôi tại Công ty TNHH Đỗ Tờ.
Nuôi nhuyễn thể bước đầu đã mang lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con ngư dân và các doanh nghiệp. Đặc biệt, trong 2 năm gần đây, nuôi tu hài, nuôi hàu đang tạo ra làn sóng đầu tư, có sức hút mạnh mẽ nhiều hộ gia đình, đơn vị, doanh nghiệp tham gia. Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng cũng như các doanh nghiệp, nghề nuôi tu hài, nuôi hàu hiện nay đang gặp một số rào cản lớn, nhất là nguồn giống. Với nhu cầu giống cho vụ nuôi rất lớn, hàng chục triệu con giống cho một vụ nuôi, trong khi đó các cơ sở sản xuất giống trong tỉnh mới chỉ đáp ứng được từ 15-20%. Ông Đỗ Hữu Tờ, Giám đốc Công ty TNHH Đỗ Tờ – một doanh nghiệp đầu tư lớn nuôi nhuyễn thể và cũng là đơn vị đi đầu trong nghề sản xuất giống tu hài tại xã Bản Sen (Vân Đồn) cho hay: “Hiện nay công ty chúng tôi có trên 80ha mặt nước, bãi triều nuôi thuỷ sản các loại. Bên cạnh nghề nuôi, mấy năm gần đây chúng tôi cũng tập trung sản xuất con giống. Mỗi năm công ty sản xuất được trên dưới 6 triệu giống tu hài phục vụ cho nuôi của công ty, ngoài ra còn cung cấp cho bà con trong huyện. Tuy nhiên, phần lớn nguồn giống được bà con nhập từ các tỉnh khác và từ Trung Quốc về nên rất đáng lo ngại, cảnh báo về chất lượng và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh lây lan, phát sinh ra cả vùng nuôi rộng lớn”. Thiếu giống đã ảnh hưởng lớn tới tâm lý người nuôi, một số cá nhân, doanh nghiệp đã mua giống từ Trung Quốc về nuôi không qua kiểm dịch, sau một thời gian nuôi tỷ lệ chết cao gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Đối với nghề nuôi hàu, đối tượng nuôi này đang phát triển ồ ạt trong mấy năm gần đây với khoảng trên 3.000 bè nuôi như hiện nay thì vấn đề giá cả bấp bênh đang là nỗi lo lớn của bà con ngư dân. Nghề nuôi trai cấy ngọc hiện nay cũng không tránh được những khó khăn về nguồn giống, thị trường cùng với những khó khăn về quy trình, kỹ thuật nuôi, công nghệ cấy ngọc, chế tác, thời gian thu hồi vốn dài, mức đầu tư cao, rủi ro lớn về thiên tai…
Theo đánh giá của ngành chức năng, hiện nay việc sản xuất, cung ứng giống thuỷ sản, trong đó có nhuyễn thể trên địa bàn còn nhiều bất cập, quy hoạch các trại sản xuất trên toàn tỉnh chưa đồng đều, chưa phù hợp với điều kiện phát triển của từng địa phương. Đây là khó khăn lớn ảnh hưởng tới hiệu quả nghề nuôi nhuyễn thể trên địa bàn.
Hữu Việt
Ý kiến người trong cuộc
Ông Lưu Văn Dần, Phó Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thuỷ sản Quảng Ninh:
Các địa phương cần quan tâm đến chính sách ưu đãi, hỗ trợ người dân
Hàng năm Quảng Ninh chỉ cung cấp, kiểm dịch, kiểm soát được khoảng 30-35% lượng giống thả nuôi. Bởi hiện nay, Quảng Ninh đang gặp một số khó khăn trong việc sản xuất giống thuỷ sản như chưa quy hoạch vùng sản xuất kinh doanh giống tập trung nên các trại giống xây dựng phân tán, tự phát và chưa được quan tâm, đầu tư đúng mức. Hầu hết các cơ sở sản xuất, trại giống đang gặp khó khăn về vốn, cơ sở hạ tầng đã xuống cấp, một số chủ trại sản xuất kinh doanh thua lỗ phải cho đơn vị khác thuê lại. Nhiều cơ sở sản xuất tôm giống chưa thực hiện đầy đủ quy trình sản xuất tôm giống sạch bệnh. Công tác kiểm dịch tôm giống còn nhiều bất cập, chưa chặt chẽ, việc khai báo kiểm dịch trước khi xuất bán chưa được các cơ sở sản xuất thực hiện nghiêm túc, nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh giống vẫn không kiểm dịch hoặc kiểm dịch chỉ mang tính hình thức. Hơn nữa, một số bộ phận nhân viên kỹ thuật trong các trại sản xuất giống không có chứng nhận chuyên môn… Tỉnh cần quan tâm, có các chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp, các trại sản xuất giống thuỷ hải sản, từ đó có các dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng các trại sản xuất giống thuỷ sản trên địa bàn tỉnh. Có cơ chế hỗ trợ, khuyến khích thu mua thuỷ hải sản, nhằm ổn định đầu ra cho người nuôi trồng thuỷ hải sản.
Ông Đỗ Hồng Hưng, Phó phòng Kinh tế thị xã Quảng Yên:
Chủ động cung cấp con giống tại chỗ
Là một trong những địa phương có diện tích nuôi trồng thuỷ sản tương đối lớn trong tỉnh. Trong những năm qua, việc sinh sản nhân tạo giống tại chỗ trên địa bàn huyện đã góp phần lớn cung cấp cho hộ nuôi có con giống tốt và chủ động về thời vụ cho các hộ nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn huyện. Công tác quản lý về giống và thức ăn hoá chất phục vụ nuôi trồng thuỷ sản được huyện tăng cường, có cơ chế hỗ trợ 100% phí kiểm dịch tôm giống. Bằng nhiều biện pháp thiết thực, đến nay nhận thức của người dân về giống thuỷ sản cũng đã thay đổi, người dân đã chọn những địa điểm uy tín để mua giống. Ý thức của người dân cùng với việc sinh sản nhân tạo giống tại chỗ đã giúp cho người dân có một mùa nuôi trồng bội thu. Tuy nhiên, hiện nay, giống tại địa phương chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu của người dân, do đó tỉnh cần có chính sách hỗ trợ khuyến khích phát triển các cơ sở, các trại sản xuất giống.
Ông Trần Quang Đôn, Phó Giám đốc Trung tâm KHKT&SX giống thuỷ sản Quảng Ninh:
Nâng cao sản lượng và chất lượng con giống
Hàng năm, trung tâm đã cung cấp khoảng từ 50-60% giống cá nước ngọt cho người nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn toàn tỉnh. Trung tâm là một trong những địa chỉ uy tín cung cấp giống bởi giống tại trung tâm có chất lượng tốt, được chăm sóc và kiểm dịch chất lượng thường xuyên theo đúng quy định, đảm bảo giống xuất ra đảm bảo… Bên cạnh đó, hiện nay, trung tâm chưa có cơ sở và diện tích để sản xuất giống thuỷ sản nước mặn lợ, trong khi đó nhu cầu của người nuôi trồng về giống ngày càng cao. Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiến hành thi công xây dựng trại giống thuỷ sản nước mặn lợ tại xã Đại Bình, Đầm Hà. Hi vọng dự án hoàn thành để đáp ứng được phần nào nhu cầu giống của người dân. Đồng thời, cũng mong tỉnh có các chính sách hỗ trợ về giá con giống, đầu tư cơ sở hạ tầng cho trại nuôi trồng.
Ông Nguyễn Hồng Kỳ, khu 6, phường Yên Giang, Quảng Yên:
Từ hiệu quả sẽ làm chuyển đổi nhận thức
Tôi đã làm nghề nuôi trồng thuỷ sản 20 năm, trong nuôi trồng thuỷ sản giống là một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng vào thành công của vụ nuôi, do đó khâu chọn giống để đảm bảo chất lượng con giống tốt là vô cùng quan trọng. Có một thời gian, gia đình tôi mua con giống của Trung Quốc về thả song chất lượng con giống không đảm bảo, sinh trưởng chậm hoặc mắc bệnh gây chết hàng loạt. Rút kinh nghiệm từ bài học đó, đến nay gia đình tôi chủ yếu chọn mua con giống tại các cơ sở uy tín trong thị xã như Công ty TNHH Trần Minh Hàn, Công ty TNHH Thuỷ sản Nam Hoà. Giống mua tại địa phương đã được thuần nên thích ứng tốt với môi trường. Tuy nhiên, lượng con giống tại hai cơ sở này chưa nhiều, gia đình tôi vẫn phải đặt mua giống tại các cơ sở sản xuất giống trong miền Nam, chi phí và thời gian cho việc mua giống tại miền Nam cao hơn. Để phát triển nghề nuôi trồng thuỷ sản trong tỉnh, cần đảm bảo việc cung ứng giống đảm bảo chất lượng cho người nuôi trồng. Thực hiện, chuyển giao các công nghệ về sản xuất giống nhuyễn thể, giống cá biển để nhằm đáp ứng nhu cầu con giống hiện nay đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng và tạo ra nhiều giống nuôi mới phục vụ và đẩy mạnh nghề nuôi trồng thuỷ sản.
Cao Quỳnh
Theo Báo Quảng Ninh