Siết kỷ cương quản lý tàu cá, quyết tâm gỡ “Thẻ vàng” châu Âu

Phiên họp được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối với 21 tỉnh, thành phố ven biển, với sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương và địa phương, tập trung rà soát toàn diện tình hình triển khai các nhiệm vụ chống khai thác IUU theo khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC). Đặc biệt là những nội dung then chốt liên quan đến quản lý đội tàu cá, xử lý các vi phạm trước đó, kiểm soát hoạt động khai thác trên biển, truy xuất nguồn gốc thủy sản và phòng, chống gian lận thương mại trong chuỗi cung ứng xuất khẩu.

Theo báo cáo, đến nay cả nước đã hoàn thành việc đăng ký và cập nhật 79.213 tàu cá trên Hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), đạt tỷ lệ 100%. Toàn bộ tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép), tàu đã bị xóa đăng ký hoặc không đủ điều kiện hoạt động khai thác cũng đã được đưa vào diện quản lý, công khai dữ liệu để các lực lượng chức năng và địa phương giám sát chặt chẽ.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì phiên họp. Ảnh: TTXVN

Trong tuần qua, các lực lượng chức năng đã kiểm tra, kiểm soát 3.659 lượt tàu cá rời cảng và 2.551 lượt tàu cập cảng theo đúng quy định; đồng thời giám sát sản lượng thủy sản khai thác qua cảng đạt 9.550 tấn thông qua Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử eCDT. Công tác kiểm soát nguyên liệu thủy sản phục vụ xuất khẩu tiếp tục được tăng cường, với 307 giấy biên nhận thủy sản qua cảng được cấp tại 51 cảng cá đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc, cùng việc kiểm tra 10 hồ sơ nhập khẩu với khối lượng hơn 500 tấn.

Đáng chú ý, trong thời gian gần đây, tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài tiếp tục được kiểm soát hiệu quả, không phát sinh vụ việc mới. Các địa phương đã và đang tập trung xử lý nghiêm các vi phạm tồn đọng từ trước, góp phần nâng cao tính răn đe, giáo dục, từng bước thay đổi nhận thức, hành vi của ngư dân.

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ghi nhận và đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai nhiệm vụ chống khai thác IUU, với nhiều chuyển biến tích cực, rõ nét hơn so với các giai đoạn trước.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, tiến độ thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ vẫn chưa đạt yêu cầu. Trước hết là việc xử lý dứt điểm các trường hợp tàu cá, ngư dân từng bị nước ngoài bắt giữ; công tác điều tra, xử phạt các hành vi gian lận về xuất xứ, nguồn gốc đối với một số mặt hàng xuất khẩu, trong đó có cá kiếm vào thị trường châu Âu, còn chậm. Bên cạnh đó, nhiều địa phương ven biển chưa ban hành hoặc triển khai hiệu quả chính sách chuyển đổi nghề, sinh kế cho ngư dân, khiến áp lực khai thác trên biển vẫn lớn.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc chống khai thác IUU không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu trước mắt để gỡ “Thẻ vàng” của EC, mà quan trọng hơn là xây dựng một ngành thủy sản hiện đại, bền vững, có trách nhiệm, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.

Thời gian tới, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai nghiêm túc, quyết liệt và đồng bộ các nhiệm vụ đã được Ban Bí thư, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ giao, hướng tới “mục tiêu kép”: vừa tháo gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” IUU, vừa tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài của ngành thủy sản Việt Nam.

Theo đó, các địa phương cần chấm dứt tư duy hình thức, chạy theo thành tích; báo cáo phải trung thực, khách quan, phản ánh đúng thực trạng. Đặc biệt, cần chú trọng chuẩn hóa và đồng bộ số liệu giữa các cấp, các ngành liên quan đến những vấn đề mà EC quan tâm, tránh tình trạng chênh lệch, thiếu nhất quán.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu đầy đủ ý kiến của các thành viên Ban Chỉ đạo, hoàn thiện báo cáo tổng hợp gửi Ủy ban châu Âu trước ngày 31/12/2025. Đồng thời, Bộ cần duy trì trao đổi thường xuyên, kịp thời với EC; chủ động cung cấp thông tin khi được yêu cầu; báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ những vấn đề vượt thẩm quyền giải quyết.

Một trong những yêu cầu xuyên suốt được Phó Thủ tướng nhấn mạnh là phải tăng cường tuần tra, kiểm soát trên các vùng biển, nhất là khu vực giáp ranh với các nước; quản lý chặt chẽ tàu cá xuất, nhập bến; kiên quyết không cho tàu cá không đủ điều kiện ra khơi.

Các bộ, ngành chức năng và địa phương được giao nhiệm vụ điều tra, xử lý nghiêm các đường dây môi giới, tổ chức đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài; đồng thời xử lý dứt điểm các hành vi hợp thức hóa hồ sơ, gian lận trong chuỗi cung ứng thủy sản, đặc biệt đối với các lô hàng xuất khẩu có dấu hiệu vi phạm IUU.

Bên cạnh đó, công tác quản lý tàu cá “3 không”, tàu cá không đủ điều kiện hoạt động cần được thực hiện chặt chẽ, liên tục. Các địa phương phải chịu trách nhiệm trong việc khép hồ sơ, xử lý vi phạm hành chính đối với tàu cá vi phạm, nhất là các trường hợp mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS), vượt ranh giới cho phép trên biển.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý vai trò quan trọng của công tác thông tin, truyền thông trong chống khai thác IUU. Việc tuyên truyền cần đi vào chiều sâu, giúp ngư dân hiểu rõ trách nhiệm, nghĩa vụ pháp lý khi tham gia khai thác thủy sản, đồng thời thấy được lợi ích lâu dài của việc tuân thủ quy định, bảo vệ nguồn lợi biển.

Song song với đó, các địa phương ven biển cần khẩn trương xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề, phát triển sinh kế bền vững cho ngư dân, từng bước giảm áp lực khai thác, thúc đẩy chuyển dịch từ đánh bắt sang nuôi trồng thủy sản theo hướng hiện đại, thân thiện môi trường.

Thùy Khánh