Thị trường cá ngừ 2025: Giai đoạn chuyển mình

Theo Bản tin Thị trường nông, lâm, thủy sản của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) số ra mới đây, nhu cầu cá ngừ chế biến tại các “ông lớn” như Mỹ, Liên minh Châu Âu, Nhật Bản vẫn chiếm ưu thế, với sáu thị trường hàng đầu (Mỹ, Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Anh và Nhật Bản) chiếm hơn 55% tổng lượng nhập khẩu toàn cầu. Tuy nhiên, những thị trường mới nổi tại Trung Đông (Ai Cập, Lebanon…), Đông Âu (Litva, Romania…) và Bắc Phi (Libya…) đang dần gia tăng sức mua nhờ xu hướng sử dụng thực phẩm tiện lợi và giá cả phải chăng, mở ra cơ hội lớn cho các nhà xuất khẩu. 

Ảnh minh họa: AI

Một xu hướng nổi bật trong năm 2025 là sự chuyển dịch từ cá ngừ đóng hộp truyền thống sang các sản phẩm giá trị gia tăng như loin đông lạnh, loin hút chân không, sashimi-grade và các dòng ăn liền. Chuỗi siêu thị và nhà bán lẻ lớn tại châu Âu, Mỹ và Nhật Bản đang tích cực đẩy mạnh tiêu thụ nhóm sản phẩm cao cấp này, đáp ứng xu hướng tiêu dùng “sống khoẻ” và tiện lợi. 

Đáng chú ý, nhiều nhà nhập khẩu chuyển từ đặt mua nguyên liệu thô sang gia công sâu tại các trung tâm chế biến như Thái Lan, Việt Nam, Philippines và Indonesia. Chiến lược này giúp tiết kiệm thời gian hậu cần và nâng cao khả năng kiểm soát chất lượng, đồng thời tạo thêm giá trị gia tăng cho sản phẩm xuất khẩu.

Về nguồn cung, châu Á tiếp tục giữ vị thế chủ đạo. Thái Lan, Philippines, Việt Nam và Indonesia xuất khẩu đa dạng sản phẩm từ cá ngừ đông lạnh nguyên con, loin đến cá ngừ hộp và chế biến sâu. Tuy nhiên, để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc, chứng nhận bền vững (MSC, Dolphin Safe) và an toàn thực phẩm của EU và Mỹ, các doanh nghiệp châu Á đang chịu áp lực nâng cao chất lượng, đầu tư công nghệ và quy trình kiểm định nghiêm ngặt.

Trong khi đó, nguồn cung từ Nam Mỹ và Tây Phi như Ecuador, Ghana và Bờ Biển Ngà đang nhận được ưu đãi thuế khi xuất khẩu vào EU, đẩy mạnh cạnh tranh về giá. Các doanh nghiệp châu Á cần tăng cường lợi thế bằng chất lượng và độ tin cậy chuỗi cung ứng để giữ vững thị phần. 

Thị trường 2025 cũng đối mặt với nhiều thách thức: chính sách thuế nhập khẩu của Mỹ thay đổi, sự biến động địa chính trị tại Trung Đông và hiện tượng thời tiết bất thường khiến sản lượng khai thác tại các ngư trường Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương giảm sút. Hoạt động đánh bắt IUU (bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định) tiếp tục là “điểm nóng”, buộc ngành thủy sản toàn cầu phải đối mặt với nguy cơ mất cân bằng cung cầu và áp lực pháp lý tăng cao.

Người tiêu dùng tại châu Âu và Bắc Mỹ đang yêu cầu tính minh bạch cao hơn: truy xuất được nguồn gốc từ tàu đánh bắt đến siêu thị. Để đáp ứng, nhiều doanh nghiệp đã triển khai công nghệ mã QR, Blockchain hoặc hệ thống truy vết thời gian thực, đồng thời hợp tác với đội tàu được chứng nhận không sử dụng thiết bị dẫn dụ cá (FAD-free) và khai thác thủ công, tạo lợi thế cạnh tranh về bền vững.

Bên cạnh cá ngừ, thị trường giáp xác cũng ghi nhận những hoạt động đáng chú ý. Na Uy vừa công bố báo cáo về việc đẩy mạnh xây dựng thương hiệu cao cấp cho cua tuyết và cua hoàng đế tại Mỹ. Năm 2024, xuất khẩu cua tuyết Na Uy sang Mỹ tăng 12% về sản lượng và 44% về trị giá. Dù vậy, mức thuế 10% tại Mỹ vẫn là rào cản, trong khi đối thủ Canada được miễn thuế hoàn toàn. Na Uy đang tập trung nâng cao chiến lược tiếp thị, nhấn mạnh xuất xứ và chất lượng để giữ vững phân khúc cao cấp. Cua hoàng đế chiếm 69% xuất khẩu sang Mỹ, song tiềm năng tăng trưởng vẫn rộng mở khi thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Alaska tạo khoảng trống cho các nhà cung cấp Na Uy.

Nhìn chung, năm 2025 được dự báo không phải là thời điểm bùng nổ về khối lượng nhập khẩu thủy sản toàn cầu, nhưng lại là năm bản lề cho những thay đổi mang tính chiến lược: từ dịch chuyển sản phẩm giá trị gia tăng, nâng cao tính minh bạch chuỗi cung đến cạnh tranh dựa trên chất lượng và bền vững thay vì chỉ giá rẻ. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, đây vừa là cơ hội mở rộng thị trường, vừa là thách thức phải nhanh chóng thích ứng để nắm bắt “làn sóng” tiêu dùng mới.

Thùy Khánh