Tôm Indonesia nhiễm phóng xạ, tôm Việt chớp thời cơ

Sau phát hiện này, FDA đã ban hành lệnh siết chứng nhận nhập khẩu bắt buộc đối với các lô hàng tôm và thủy sản từ những khu vực có nguy cơ, có hiệu lực từ cuối tháng 10/2025. Quyết định này lập tức gây ra làn sóng chấn động trong ngành tôm Indonesia – quốc gia xuất khẩu tôm lớn thứ tư thế giới, chiếm khoảng 6% tổng xuất khẩu toàn cầu và là nguồn cung chiếm gần 60% lượng tôm nhập khẩu của Mỹ từ khu vực Đông Nam Á.

Chỉ trong vài tuần sau sự cố, các nhà nhập khẩu Mỹ đồng loạt tạm dừng đơn hàng, nhiều lô tôm của Indonesia bị trả về hoặc giữ lại kiểm nghiệm bổ sung. Lượng đặt hàng chế biến giảm 30 – 35%, giá nguyên liệu nội địa sụt tới 35%, khiến chuỗi cung ứng gần như tê liệt. Nhiều doanh nghiệp chế biến buộc phải cắt giảm công suất, người nuôi mất đầu ra, trong khi các nhà máy phải chi thêm hàng chục nghìn USD cho mỗi lô hàng để đáp ứng yêu cầu kiểm nghiệm phóng xạ của FDA.

Sự cố phóng xạ ở Indonesia khiến chuỗi cung ứng tôm toàn cầu rung chuyển. Ảnh: VASEP

Indonesia đang phải đối mặt với nguy cơ mất uy tín thương mại nghiêm trọng, đặc biệt tại thị trường Mỹ – nơi vốn đòi hỏi tiêu chuẩn vệ sinh an toàn cao nhất. Ngay cả khi Chính phủ nước này hoàn tất khử nhiễm và được phép tái xuất, việc khôi phục niềm tin người mua có thể kéo dài nhiều năm. Các nhà nhập khẩu có xu hướng chuyển đơn hàng sang những quốc gia được đánh giá an toàn và minh bạch hơn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, Indonesia sẽ mất tạm thời một phần thị phần ở Mỹ, các nguồn cung châu Á khác có cơ hội bù đắp khoảng trống. Xu hướng tiêu dùng cũng sẽ dịch chuyển rõ rệt sang sản phẩm chế biến sâu, truy xuất minh bạch, và có chứng nhận an toàn.

Do đó, doanh nghiệp tôm Việt Nam cần chủ động biến khủng hoảng thành cơ hội. Điều quan trọng đầu tiên là kiểm nghiệm và công bố thông tin minh bạch. Chuẩn bị sẵn hồ sơ kiểm nghiệm quốc tế được công nhận sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng vượt qua các rào cản kỹ thuật mới.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm giá trị gia tăng. Khi niềm tin về an toàn được củng cố, các sản phẩm chế biến sâu như tôm nấu chín, tôm tẩm bột, tôm tẩm vị,… sẽ là phân khúc hấp dẫn và có biên lợi nhuận cao hơn, đồng thời ít bị ảnh hưởng bởi quy định kiểm định khắt khe áp dụng với hàng tươi nguyên liệu.

Chung Linh