Từ mưa lũ lịch sử đến yêu cầu tái cơ cấu vùng nuôi thủy sản miền Trung

Theo báo cáo nhanh của Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, tính đến ngày 26/11, mưa lũ tại Trung Bộ, nhất là các tỉnh Nam Trung Bộ đã gây thiệt hại lớn cho ngành nuôi trồng thủy sản: hơn 372 ha vùng nuôi bị cuốn trôi, trên 100.000 lồng bè hư hại hoặc mất trắng.

Các vùng nuôi trọng điểm như tôm hùm, cá biển và cá nước ngọt ở Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Quảng Ngãi… chịu ảnh hưởng nặng nề. Đặc biệt, các hộ nuôi cá tầm và nuôi tôm hùm – những đối tượng có giá trị kinh tế cao thiệt hại lên tới hàng tỷ đồng mỗi hộ do đang ở giai đoạn chuẩn bị thu hoạch phục vụ Tết Nguyên đán.

Trao đổi bên lề Hội nghị bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản năm 2025 tổ chức mới đây, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết mức độ thiệt hại lần này “rất nặng, trải rộng và ảnh hưởng sâu đến kế sinh nhai của người dân”.

Cục trưởng Trần Đình Luân chia sẻ. Ảnh: Quang Hùng

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, việc hỗ trợ khôi phục sản xuất được kích hoạt ngay sau khi nước lũ rút. Ông Trần Đình Luân cho biết trước mắt, các địa phương phải tập trung xử lý môi trường sau lũ: thu gom rác thải, xác động vật thủy sản chết, làm sạch khu vực bị ngập để ngăn chặn ô nhiễm lan rộng. Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 3 được giao quan trắc, đánh giá lại chất lượng nước, đồng hành cùng địa phương để xác định thời điểm đủ điều kiện cho người dân xuống giống trở lại.

Điểm quan trọng được Cục Thủy sản đặt ra là thống kê nhu cầu con giống ở từng địa phương, gồm giống cá nước ngọt, cá biển, tôm hùm và các loài đặc sản. Sau đó, ngành sẽ điều phối nguồn cung từ các vùng không bị ảnh hưởng, bảo đảm kịp thời phục vụ tái sản xuất và hạn chế tình trạng thiếu giống cục bộ.

Nguồn hỗ trợ theo ông Luân có thể đến từ ngân sách Nhà nước, nhưng cũng cần huy động mạnh mẽ sự chung tay của doanh nghiệp, tổ chức và các đơn vị đã đồng hành cùng ngành thủy sản nhiều năm qua. “Chúng tôi sẽ kết nối để doanh nghiệp cùng địa phương hỗ trợ người dân khôi phục sản xuất nhanh nhất có thể”, ông nhấn mạnh.

Người nuôi tôm hùm Sông Cầu (Đắk Lắk) thẫn thờ khi nhìn những lồng nuôi tan hoang sau mưa lũ. Ảnh: Nguyễn Gia

Thực tế những năm gần đây, bão lũ liên tiếp gây thiệt hại cho các vùng nuôi của miền Trung. Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, đây không chỉ là rủi ro nhất thời mà là tín hiệu cảnh báo về tính dễ tổn thương của mô hình nuôi truyền thống, vốn phụ thuộc lớn vào điều kiện tự nhiên.

Ông Trần Đình Luân cho rằng đã đến lúc phải đánh giá lại toàn bộ các vùng nuôi, bao gồm thời điểm xuống giống, cơ cấu mùa vụ, loại hình nuôi và thời điểm thu hoạch. “Nếu không điều chỉnh, thiệt hại sẽ lặp lại, thậm chí nặng nề hơn khi thời tiết ngày càng cực đoan”, ông nói.

Cục trưởng cũng nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi sang mô hình nuôi thông minh, vật liệu bền sóng gió, thân thiện môi trường, đặc biệt với các vùng biển sâu ở miền Trung. Đây là giải pháp dài hạn giúp tăng khả năng chống chịu trước bão lớn, sóng mạnh và nắng nóng kéo dài.

Theo đánh giá của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nhiều mô hình nuôi biển công nghệ cao ứng dụng vật liệu mới tại Khánh Hòa và một số địa phương đã cho thấy hiệu quả rõ rệt, trong đó khung lồng HDPE chống chịu sóng gió tốt, vật liệu bền, tuổi thọ cao, hạn chế xả thải, giảm tác động môi trường, đặc biệt là ít bị thiệt hại khi có bão lớn.

Từ thực tế đó, ông Luân đề xuất các tỉnh tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn và hỗ trợ người dân chuyển đổi vật liệu truyền thống sang vật liệu công nghệ cao, giúp bảo vệ được cả vật nuôi và vùng nuôi. Đồng thời việc giao mặt nước biển ổn định cho người nuôi là điều kiện tiên quyết để họ mạnh dạn đầu tư dài hạn. Ông Luân thông tin thêm, hiện nay Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang cải cách thủ tục hành chính, hợp nhất quy trình cấp phép giữa dự án nuôi biển và giao mặt nước. Từ ngày 1/1/2026, dự kiến các thủ tục này sẽ “đơn giản hơn, nhanh hơn”, tạo thuận lợi lớn cho doanh nghiệp và người dân.

Những thiệt hại từ mưa lũ năm nay được xem là lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự cấp thiết của việc tái cơ cấu vùng nuôi thủy sản miền Trung theo hướng bền vững và thích ứng. Không chỉ là câu chuyện hỗ trợ khắc phục hậu quả, mà là yêu cầu thay đổi tư duy nuôi biển, ứng dụng công nghệ, vật liệu mới và quy hoạch lại không gian nuôi.

Với sự vào cuộc từ trung ương đến địa phương, sự đồng hành của doanh nghiệp và nỗ lực của chính người dân, ngành thủy sản kỳ vọng sẽ không chỉ hồi phục sau mưa lũ, mà còn phát triển ổn định hơn, chống chịu tốt hơn trước các hiện tượng thời tiết cực đoan trong tương lai.

Thùy Khánh