Tự tin bước vào mùa cao điểm

Năm nay cũng không là ngoại lệ, dù khó khăn có phần lớn hơn, phức tạp hơn, khó giải quyết hơn, nhưng các doanh nghiệp vẫn có sự lạc quan, tự tin riêng của mình khi bước vào mùa cao điểm chế biến, xuất khẩu của năm 2025.

Gánh nặng từ thuế

Hơn nửa chặng đường xuất khẩu của năm 2025 đã trôi qua. Những khó khăn, thách thức từ nội tại lẫn bên ngoài đều đã lộ diện. Từ việc chỉ lo mỗi mức thuế chống trợ cấp (CVD) chưa đến 3%, doanh nghiệp phải đón nhận thêm mức thuế đối ứng ban đầu lên đến 46%. Chưa hết choáng vì mức thuế này, doanh nghiệp phải chịu thêm “cú đấm bồi” từ thuế chống bán phá giá (AD) hơn 35%. Mặc dù sau đó, thuế đối ứng được kéo giảm xuống còn 20%, nhưng nếu mức thuế AD được giữ nguyên đến lần phán quyết cuối cùng thì cánh cửa vào thị trường Mỹ gần như đóng lại với thủy sản nói chung và con tôm nói riêng của Việt Nam.

Viễn cảnh trên là có thể hiểu được, bởi ngoài Ấn Độ bị áp thuế đối ứng 50%, còn lại các đối thủ chính của con tôm Việt Nam đều có mức thuế thấp hơn. Mặc dù tới thời điểm hiện tại, thuế AD vẫn chưa có hiệu lực, nhưng theo các doanh nghiệp, do diễn biến hai vụ kiện AD và CVD còn phức tạp, nên để xuất khẩu tôm sang Mỹ, doanh nghiệp đều phải trích dự phòng gần 8% doanh số theo quy định của bên kiểm toán. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến lợi nhuận của hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang Mỹ trong 7 tháng qua không tăng tương ứng so với doanh số xuất khẩu.

Nếu chỉ so sánh mức thuế đối ứng giữa Việt Nam với các cường quốc tôm trên thế giới, thì khả năng xuất khẩu tôm Việt Nam vào thị trường Mỹ vẫn còn nhờ vào thế mạnh phân khúc hàng chế biến sâu có giá trị gia tăng cao. Tuy nhiên, điều doanh nghiệp quan tâm hơn chính là diễn biến thuế AD ở kỳ xem xét hành chính thứ 19 (POR19). Theo đó, nếu các doanh nghiệp (DN) là bị đơn bắt buộc có giải trình hợp lý, chứng minh được tính minh bạch và phù hợp của hồ sơ, chứng từ và được phía Bộ Thương Mại Mỹ (DOC) chấp thuận, hy vọng ở phán quyết thuế cuối cùng cho POR19 diễn ra trong tháng 12 tới sẽ có mức thuế thấp nhất. Khi đó, chẳng những việc xuất khẩu tôm vào Mỹ tiếp tục được duy trì mà doanh nghiệp sẽ thu hồi lại được nguồn quỹ dự phòng đã trích (8%), góp phần làm tăng lợi nhuận cả năm. Còn nếu mức thuế AD cuối cùng vẫn cao, khả năng giữ thị trường Mỹ sẽ rất mong manh.

Kinh nghiệm và bản lĩnh

Có dịp trò chuyện cùng các doanh nghiệp ngành tôm ở TP. Cần Thơ mới thấy hết sự tự tin của họ qua câu nói: “Lịch sử của ngành tôm từ trước đến giờ luôn được viết bằng 2 từ “Vượt khó” và mỗi giai đoạn vượt khó cũng là một sự sàng lọc tự nhiên nhưng cũng hết sức gắt gao của thị trường. Vì vậy, số doanh nghiệp ngành tôm hiện tại hầu hết đều có bề dày kinh nghiệm và bản lĩnh trên thương trường nên dẫu mùa tôm năm nay được đánh giá là rất khó, nhưng sự tác động đến doanh nghiệp cũng được giảm nhẹ đi phần nào. Tuy nhiên, trước tình hình thế giới đầy “biến động, bất định, phức tạp, mơ hồ”, doanh nghiệp cũng không hề chủ quan mà luôn nỗ lực sát cánh cùng nhau, biết chấp nhận những điều không như ý để đi cùng nhau đến bến bờ thành công.

Cao điểm mùa tôm năm nay tuy không có được sự sôi động từ đồng tôm đến nhà máy như mọi năm, mà thay vào đó là sự thận trọng, sự toan tính một cách tỉ mỉ, chính xác từng thời điểm thả giống, từng cỡ tôm thu hoạch, từng giai đoạn chốt số lượng, giá cả cho từng hợp đồng… Và đến thời điểm này, mọi thứ dường như đang diễn ra theo đúng các kịch bản đã được doanh nghiệp và người nuôi tôm xây dựng ngay từ khi khó khăn mới vừa xuất hiện. Trên đồng, tôm vẫn đang phát triển tốt, giá vẫn đang ở mức khá cao. Bên trong các nhà máy, hoạt động chế biến, xuất khẩu tuy không quá tất bật, nhưng vẫn được duy trì ở cường độ không hề nhỏ.

Từ từ mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn

Khó khăn, lo lắng là tâm trạng thường trực của mỗi doanh nghiệp, nhưng vẫn còn đó sự lạc quan: “Từ từ rồi mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn trước”, như chia sẻ của ông Phục. Sự lạc quan đó không chỉ được thể hiện qua lời nói nhằm trấn an nhau, mà còn ở thực tế đã và đang diễn ra ngay trong mùa cao điểm chế biến, xuất khẩu này. Điều dễ nhận thấy nhất là hiện tại, thị trường Mỹ khó khăn vẫn đang chồng chất; tôm đang vào cao điểm thu hoạch rộ… nhưng giá tôm chẳng những không giảm theo quy luật mà còn có xu hướng tăng nhẹ trong những ngày cuối tháng 8 này. Hiện giá tôm tại các nhà máy khu vực ĐBSCL đều được niêm yết ở mức khá cao và theo lý giải của doanh nghiệp là nếu không đẩy giá lên sẽ không mua đủ lượng tôm phục vụ các hợp đồng dịp cuối năm.

Khi được hỏi về khả năng xuất khẩu từ nay đến cuối năm, hầu hết doanh nghiệp ít nhiều đều có sự lạc quan riêng của mình. Ông Võ Văn Phục – Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam, chia sẻ: “Dù mức thuế đối ứng không được như kỳ vọng nhưng chúng ta đã cố gắng lắm rồi. Thuế Mỹ không thấp thì xuất khẩu vào Mỹ sẽ giảm đi một chút. Vấn đề hiện nay của chúng ta là phải tìm cách để nâng cao năng suất, áp dụng khoa học công nghệ để giảm chi phí, giá thành sản xuất nhằm thúc đẩy tăng trưởng và tăng lợi thế cạnh tranh quốc gia. Từ từ rồi mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn trước”. Còn theo ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (FMC), FMC đã có đối sách cho thị trường Mỹ trong trường hợp có bất thường ở mức thuế của POR19 và lợi nhuận nếu có giảm cũng không lớn do đã có trích lập dự phòng. Ngược lại, nếu mức thuế thuận lợi, FMC nhiều khả năng sẽ hoàn thành tất cả các chỉ tiêu kế hoạch năm.

Và như để minh chứng rằng, doanh nghiệp ngành tôm đã có sự chuẩn bị khá kỹ càng cho tình huống xấu nhất về thuế có thể xảy ra, mới đây, một doanh nghiệp xuất khẩu tôm trong khu công nghiệp An Nghiệp thuộc TP. Cần Thơ vừa cho biết, trong số lô hàng hơn 10 container xuất khẩu trong tháng 8, chỉ có duy nhất 1 container được xuất khẩu sang Mỹ. Lo lắng, thận trọng trước biến động của thị trường là cần thiết, nhưng tự tin, bản lĩnh và linh hoạt trong tìm kiếm, mở rộng thị trường mới là điều được doanh nghiệp đặc biệt quan tâm hàng đầu trong bối cảnh vụ tôm năm nay. Và đó cũng là điều đáng để chúng ta tự tin vào một kết quả xuất khẩu ở mức chấp nhận được trong năm nay để có thêm tinh thần, động lực chuẩn bị chu đáo hơn cho mùa tôm năm tới.

Xuân Trường