Vựa cá Đồng Tháp Mười

Nếu như nhiều vùng đất khác ở miền Tây, phải tới mùa nước nổi tràn về thì nguồn lợi thủy sản mới dồi dào thì ngược lại, ở Đồng Tháp Mười người dân có thể đánh bắt cá tôm quanh năm. Thậm chí, những mùa khô cạn mới là thời điểm các ngư dân bám trụ với nghề “kiếm đậm” khi đánh bắt được những loại thủy sản lớn, giá trị. Tất nhiên, đây cũng là nơi cung cấp cá đồng tự nhiên lớn cho thị trường thành phố Hồ Chí Minh.

Hoa mắt với chợ cá Trường Xuân

Không ai biết chợ cá đồng Trường Xuân có từ bao giờ, chỉ biết nó nhộn nhịp, trở thành nơi trung chuyển thủy sản nước ngọt khoảng hai chục năm nay. Ban đầu chỉ vào thời điểm mùa nước nổi, các ghe thuyền ở khắp nơi như Tam Nông, Hồng Ngự, Tân Hồng hay Khánh Hưng, Vĩnh Hưng, Kiến Tường… khi đánh bắt được thủy sản đều đưa về chợ cá này để bán. Chợ cũng rất thuận tiện khi di chuyển về thành phố Hồ Chí Minh bằng đường thủy. Ngày nay, tuyến đường bộ còn thuận tiện hơn, chỉ cách huyện Bình Chánh, thành phố Chí Minh khoảng tám mươi cây số. Đặc biệt, chợ còn là nơi tập kết của nhiều loại thủy sản nước ngọt từ phía Biển Hồ (Campuchia) đưa về. Do vị trí thuận lợi, nơi đây nhanh chóng trở thành điểm trung chuyển của người bán và thương lái. Chợ được họp mỗi ngày hai lần, vào sáng sớm và chiều tối. Mỗi phiên họp thường chỉ một vài tiếng đồng hồ. 

Một chủ vựa buôn bán cá da trơn ở chợ Trường Xuân, bà Nguyễn Thị Mấy chia sẻ, hồi trước còn trẻ thì buôn bán lặt vặt trên chợ Trường Xuân, nhưng sau đó người mua cá, tôm, cua, ốc lại không phải là dân trong vùng, họ mua mang lên thành phố bán nên mình chuyển qua làm mối, làm vựa thu mua luôn.

Sơ chế cá ở chợ Trường Xuân

“Bây giờ dễ lắm, có điện thoại trao đổi rất tiện. Khách của tôi hầu hết đều ở trên Sài Gòn với Tân An, Mỹ Tho. Nhiều người họ chẳng cần tới đây nhưng vẫn làm ăn với nhau thuận lợi. Mỗi ngày, họ cần hàng gì, số lượng bao nhiêu thì báo cho mình. Ngược lại, khi có hàng thì mình chấp nhận, không đủ thì cũng báo lại cho họ biết. Cũng có khi, nhất là những tháng mùa khô, vựa tôi là bên chủ động cung cấp hàng vì thời gian này, thủy sản nước ngọt tự nhiên khan hiếm, có bao nhiêu khách mua bấy nhiêu. Nhiều bữa còn không đủ hàng để bán. Sau khi thỏa thuận giá, số lượng thì đưa vào thùng nhựa bơm ôxy để xe tải họ chở lên thành phố. Tiền sau đó chuyển khoản là xong”, bà Mấy cười bảo.

Ở quanh khu vực này, chúng tôi quan sát thấy vài chục vựa cá đồng như vậy. Vựa có đặc điểm là một phía giáp kênh, một phía giáp lộ. Các ghe vỏ lãi của dân khai thác thủy sản thường chạy từ nơi khác tới, cập ven kênh bán cho vựa. Vựa sẽ phân loại, rồi đưa lên các xe tải rồi chuyển hàng đi bằng đường bộ. Ngoài việc bán cá còn sống thì hiện nay, nhiều vựa ở đây nhận sơ chế hàng luôn do nhiều khu nhà hàng, quán ăn ở thành phố, việc sơ chế cá mất thời gian và khó khăn. “Ở đây tôi chỉ cung cấp cá lóc đồng cho các nhà hàng trên Sài Gòn mà thôi. Ngoài hàng còn sống, nhiều nơi họ tin tưởng, giao cho mình sơ chế cá luôn. Tất nhiên tôi sẽ phải thuê thêm công nhân để làm, chứ mỗi ngày cả tạ cá làm sao gia đình kham cho nổi”, ông Nguyễn Văn Trung, một chủ vựa cá khác ở đây chia sẻ thêm. 

Những đời cá vùng nước ngập

Mặc dù nguồn tài nguyên cá tôm, cua ốc đã không dồi dào, phong phú như trước, nhưng nơi đây mỗi ngày vẫn có hàng tấn cá đồng được người dân khai thác, đem lại lợi nhuận rất khá. Và, nghe những ngư dân lâu đời ở vùng đất trũng thấp này kể chuyện đánh cá mới thấy hết cái thú vị của “vựa cá” nơi đây.

Ông Nguyễn Văn Tú, 56 tuổi, một ngư dân nhiều năm gắn bó với nghề đánh cá cho biết, ông ngụ ở xã Vĩnh Châu A (huyện Tân Hưng, Long An) nhưng vùng này, khắp các kênh rạch là nơi “cư ngụ” của ông. Cá tôm bây giờ ít, phải đi nhiều, giăng lưới suốt ngày mới có. Cũng theo chia sẻ của lão ngư này, mùa nào cũng như mùa nào, cuộc sống gắn bó với nghề đánh bắt thủy sản của vợ chồng ông đều khá ổn định. “Mùa nước nổi tôm, cá, cua, ốc nhiều hơn nhưng hầu như là loại nhỏ, giá trị kinh tế không cao mà lại nhiều người đi đánh bắt. Mùa nước cạn như hiện nay, cá lớn nhiều, chỉ một vài con là có trăm ngàn rồi. Mùa cạn, hầu như đêm nào thả lưới tôi cũng tóm được những con cá lóc, cá trê lớn, nặng tới hơn ký lô. Cá ấy bây giờ rất có giá, một trăm ngàn người ta cũng mua luôn. Lâu lâu có bận, tôi còn lưới được cả con lóc mẹ nặng tới bốn ký lô, bán cho vựa trên Trường Xuân được năm trăm ngàn. Còn mè vinh, rô phi hay chép đồng thì thường bắt được những con ba bốn ký. Nhưng cá trắng phải giữ khéo, không chúng chết bán mất giá lắm.

Những ngư dân ở vựa cá Đồng Tháp Mười

Theo những ngư dân lâu năm ở vùng Đồng Tháp Mười, mùa nước nổi là mùa đem về những sản vật nhưng mùa khô, nước cạn mới là mùa mà những người gắn bó, bền bỉ cùng sông nước kiếm được những con cá lớn. Ngoài những kênh rạch quen thuộc, những bưng, bàu, những cánh đồng trũng thấp có nước lưu qua nhiều năm bỏ hoang thường là “thế giới” không thể tốt hơn để kiếm những con cá lớn như vậy. 

Nhưng, cũng như hầu hết những người sống dựa vào thiên nhiên một cách thuần túy và đơn độc, những ngư dân lâu đời vùng Đồng Tháp Mười hiện nay cũng đối mặt với nhiều khó khăn. Ngoài số lượng thủy sản giảm đi, ô nhiễm môi trường cũng thay đổi nhiều quy luật sinh sống của các loài thủy sản cũng như việc đắp đê, xây dựng hạ tầng làm cho không gian nước bị chia cắt. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng, vùng Đồng Tháp Mười rộng lớn này vẫn là vựa cá lớn, và có lẽ là cuối cùng của miền Tây Nam bộ rộng lớn.