Xuất khẩu cá ngừ, mừng ít lo nhiều

Theo VASEP, trong 2 tháng đầu năm nay, giá trị XK thủy sản chính ngạch của cả nước đạt giá trị 778,5 triệu USD, giảm 0,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong bối cảnh ấy, cá ngừ vẫn đạt mức tăng trưởng rất ấn tượng 33%, để đạt giá trị XK trong 2 tháng qua là 98,5 triệu USD.

Theo VASEP, sở dĩ XK cá ngừ đang tăng trưởng rất mạnh, trước hết là nhờ nhu cầu trên thị trường thế giới với sản phẩm này đang vượt qúa nguồn cung. Trong năm qua cũng như trong những tháng đầu năm nay, việc đánh bắt cá ngừ đã bị hạn chế ở nhiều vùng biển trên thế giới.

Sơ chế cá ngừ

Chẳng hạn đầu năm nay, Cục Nghề cá biển quốc gia Mỹ đã đề xuất lập hạn ngạch khai thác cá ngừ vây xanh ở Đông Thái Bình Dương. Theo đó, trong năm 2013, sẽ ngừng khai thác cá ngừ vây xanh sau khi đã khai thác 10.000 tấn cá ngừ. Nhiều ngư trường quan trọng khác trên thế giới cũng đang tạm ngừng khai thác cá ngừ hoặc sản lượng cá ngừ đã sụt giảm mạnh.

Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ cá ngừ lại đang tăng lên. EU – một trong những thị trường quan trọng nhất của cá ngừ trên thế giới, hồi cuối năm ngoái đã quyết định tăng hạn ngạch nhập khẩu thăn cá ngừ hấp chín từ 15.000 tấn lên 22.000 tấn và được miễn thuế từ năm 2013 đến 2016. Việt Nam sẽ là một trong những nước được hưởng lợi từ quyết định này.

Bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Chủ tịch Ủy ban Hải sản của VASEP, cho hay, nguyên nhân quan trọng hàng đầu khiến cho XK cá ngừ tăng mạnh là do năm nay được mùa đánh bắt cá ngừ. Sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và người dân vào các phương tiện đánh bắt cá ngừ đã làm gia tăng đáng kể sản lượng khai thác loại cá này.

Ông Vũ Đình Đáp, Chủ tịch Hiệp hội Cá ngừ Việt Nam đưa ra dự báo sản lượng cá ngừ năm nay có thể đạt 17.000-18.000 tấn, cao nhất từ trước tới nay. Sản lượng cá ngừ tiếp tục tăng sẽ đem lại thêm niềm hy vọng cho XK thủy sản Việt Nam, bởi trong các mặt hàng hải sản hiện nay, cá ngừ là mặt hàng có giá trị nhất. 

Tuy nhiên, cũng theo ông Đáp, trong khi được về sản lượng thì cá ngừ Việt Nam lại đang suy giảm về mặt chất lượng. Trước đây, cá ngừ đại dương được đánh bắt theo kiểu câu vàng (câu ở độ sâu từ 70-100 m), năng suất tuy không cao nhưng cá có chất lượng rất tốt. Hiện nay, ngư dân đã chuyển sang bắt cá ngừ đại dương bằng đèn cao áp chiếu sáng, tức là chiếu đèn xuống nước ở độ sâu khoảng 30-50 m, để cá ngừ đại dương tập trung tới rồi dùng câu tay để bắt.

Đánh bắt cá ngừ đại dương kiểu này, sản lượng tăng cao so với câu vàng nhưng cá bắt lên dù nhìn rất tươi ngon, nhưng chỉ sau mấy tiếng đồng hồ là chất lượng cá giảm xuống rõ rệt. Bởi thế, giá cá ngừ hiện đã giảm mạnh tới 20-30% so với trước đây. Giá cá ngừ giảm mạnh đã khiến cho nhiều ngư dân vốn chuyển từ việc khai thác các loại cá biển khác sang đánh bắt cá ngừ, chỉ hòa vốn thậm chí lỗ nhẹ mà không đạt được mức lợi nhuận như mong muốn.

Vì thế, nếu không giải quyết được các vấn đề kỹ thuật câu, chế biến, bảo quản, để giúp cho cá ngừ đánh bắt bằng đèn cao áp vẫn có chất lượng tốt, qua đó nâng được giá bán lên, nhiều khả năng những ngư dân này sẽ lại quay về nghề cũ, làm ảnh hưởng ít nhiều tới sản lượng cá ngừ trong những tháng tới.

Bà Nguyễn Thị Thu Sắc cũng cho rằng, chất lượng cá ngừ giảm là do đánh bắt và bảo quản chưa đúng cách. Con cá ngừ câu đèn sẽ nhanh bị hư thịt so với con cá ngừ bắt bằng cách câu vàng. Việc bảo quản kém cũng làm phát sinh chất histamin (có thể gây ngộ độc cho người sử dụng) trong cá ngừ, nên không được thị trường chấp nhận. Bên cạnh đó, sự thiếu đồng bộ giữa đánh bắt và nhà máy chế biến cũng làm ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả kinh tế của con cá ngừ.